Warumi 1
1 Neni Paulu mmanda gwa Kristu Yesu, Mlungu kansyaguliti neni weri ntumintumi na yakanshemiti mbweri Shisoweru shakuwi Shiwagira.
Susura ia mia au, Paulus. Lamatualain noꞌe nala au fo dadꞌi Yesus Kristus dedꞌenun. Ana soꞌu au dadꞌi Yesus Kristus atahori dedꞌenun fo uu dui-bꞌengga Eni Hara-lii Malolen sudꞌiꞌ sia bee-bꞌee.
2 Shisoweru Shiwagira ashi ndo shilii Mlungu shakawalagiliti kala wantu wakuwi kupitira wambuyi wakuwi Mumalembu Mananagala.
Dalahulun, Lamatualain nafadꞌe neu mana ola-ola nara fo suraꞌ soꞌal Hara-lii Maloleꞌ naa, sia Susura Meumaren. Sia Susura naa, Lamatuaꞌ helu-fuli nae haitua Anan, Yesus, fo nema dadꞌi atahori. Ia naa, Hehelu-fufulin naa dadꞌi ena, huu Yesus nema dadꞌi atahori mia mane Daud tititi-nononosin ena.
3 Shisoweru Shiwagira ashi shimuyowelera Mwana gwakuwi, Mtuwa gwetu Yesu Kristu, munshimba kayiwukiti muwukowu wa Dawudi.
4 Kumbiti Rohu Mnanagala kamlanguziyiti Yesu Kristu Mtuwa gwetu kawonikaniti kuwera Mwana gwa Mlungu kana makakala pakamzyukisiyiti.
Te Lamatualain natudꞌu bukti nae, Yesus Kristus naa, Eni Anan boe. Huu Yesus Dula-dalen, tebꞌe-tebꞌeꞌ meumareꞌ onaꞌ Lamatualain. Ma Lamatuaꞌ pake koasan de nafefela baliꞌ Yesus mia mamaten. Naa de, hita bubꞌuluꞌ tae Lamatualain Anan, naeni Yesus, hita Lamatuan.
5 Kupitira mweni, Mlungu kamupananiti neni manemu ga kuwera ntumintumi gwa Kristu, su nuwalongoziyi wantu wa isi zoseri wajimili kulawirana na njimiru.
Yesus natudꞌu rala malolen neu au, huu Ana tengga nala au dadꞌi dedꞌenun fo uu dui-bꞌengga hehelu-fufulin sia bee-bꞌee. Huu Ana nau atahori nda Yahudi ra sa o, ramahere E boe ma rasodꞌa tungga hihii-nanaun. Au o nau fo atahori mia basa nusaꞌ ra, ramahere Kristus ma rasodꞌa tungga hihii-nanaun.
6 Na mwenga viraa yamuwera Rumi, mwenga Mlungu yakawashemiti muweri wantu wakuwi Yesu Kristu.
Hei mana sia Roma ra o, onaꞌ naa boe. Hei ima mia nusaꞌ hetar sia mamanaꞌ hetar. Yesus Kristus noꞌe nala hei nae, “Ima leo! Ima dadꞌi Au atahori nggara!”
7 Su nuwalembilera mwawoseri mwenga yamulikala Rumi, ndoweni Mlungu yakawafira na yakawashemiti muweri wantu wakuwi. Manemu na ponga ga Tati gwetu Mlungu na Mtuwa gwetu Yesu Kristu gaweri pamuhera na mwenga.
Naa de au haitua susura fee nggi sia Roma, ma fee nggi nesenenedꞌaꞌ ae, Lamatualain sue-lai nggi. Ana o noꞌe fo ama dadꞌi Eni atahorin mana rasodꞌa meumareꞌ. Au hule-oꞌe fo Lamatualain, hita Aman, no Yesus Kristus, hita Lamatuan, ratudꞌu rala malole nara neu nggi ma fee nggi misodꞌa no mole-dꞌame.
8 Pamberi pa goseri, neni nonga mayagashii kwa Mlungu gwangu kupitira Yesu Kristu kwa mwawoseri mwenga, toziya wantu wa pasipanu poseri wapikinira kuusu njimiru yenu.
Au mulai suraꞌ susura ngga ia, no oꞌe makasi nae-nae neu Lamatualain, huu Yesus Kristus ue-tao sia rala mara. Au o oꞌe makasi boe, huu atahori mana leo sia mana parenda Roma ra nusa nara, ara ola-olaꞌ soꞌal hei nemehere mara neu Yesus.
9 Mlungu yanumtendera kwa moyu gwangu gwoseri kwa kushibwera Shisoweru Shiwagira sha Mwana gwakuwi, ndo mkapitawu gwangu kwa shilii shantakula kuwera sha nakaka. Mlungu kavimana kuwera nuwahola mwenga
Au hule-oꞌe nda namaꞌetu sa fee nggi. Tebꞌe! Lamatuaꞌ bubꞌuluꞌ nae, saa fo au olaꞌ ia, tebꞌe. Ana o bubꞌuluꞌ au manggate tao ues, fo dui-bꞌengga Anan Hara-lii Malolen.
10 mashaka goseri nsali. Numuluwa Mlungu pakafira mweni kampanani lupenyu lwa kuwatyangira mwenga vinu.
Mete ma au hule-oꞌe na, au oꞌe taꞌo ia: “Lamatuaꞌ, au nda itaꞌ ae dꞌalan taꞌo bee sa boe. Te mete ma tungga Lamatuaꞌ hihii-nanaun, na, soi dalaꞌ fo au uu ita nonoo nggara sia Roma.”
11 Toziya nfira nentu kuwawona su mpati kuwapanana mafupu yagalawa kwa Rohu Mnanagala, gagatenda muweri mgangamala.
Au hule-oꞌe taꞌo naa, huu au hii-nau ae ita nggi, fo bꞌanggi fee nggi koasa mia Lamatuaꞌ Dula-dalen, fo ama dadꞌi mii Lamatuaꞌ atahorin mana maꞌatata mahereꞌ.
12 Shantakula ndo ashi, yanamana kuwera twoseri hatutangani, njimiru yenu hayinkamaziyi neni na njimiru yaneni hayiwakamaziyi mwenga.
Au masud ngga taꞌo ia: mete ma au dadꞌi uma leo o nggi, au ae tao manggatee rala mara, fo nemehere mara boe manggatee. Ma au nau fo hei o tao manggatetee rala ngga boe.
13 Waganja wangu, nfira muvimani kuwera mala zivuwa nfiriti kuwatyangirani mwenga, kumbiti kuweriti na shintu shashineweleriti kutenda hangu. Nfira mpati mota nkulu neni weri pakati pa mwenga ntambu yampatiti pakati pa wantu wamonga yawawera Wayawudi ndiri.
Toronoo susue nggara e! Au nau fo ama bubꞌuluꞌ mae, au ae eti seꞌu nggi sia Roma lao hetar ena. Te losa faiꞌ ia au nda feꞌe eti sa boe. De mete ma dadꞌi eti, au hule-huleꞌ fo atahori hetar feꞌe ramahere rahereꞌ neu Kristus, onaꞌ sia mamanaꞌ laen ra boe. No taꞌo naa, au ue-tatao ngga naꞌena buna-bꞌoa maloleꞌ.
14 Nana uwanda wa kutenda kwa wantu woseri yawawera Wayawudi na wantu yawawera ndiri Wayawudi, viraa kwa wantu yawawera na luhala pamuhera na wantu yawahera luhala.
Mae taꞌo bee o, au musi dui-bꞌengga Lamatuaꞌ Hara-lii Malolen neu atahori mana olaꞌ dedꞌea Yunani do, atahori diintiu mana olaꞌ dedꞌea laen do, atahori moko do, anak do, sakolaꞌ do, nda sakolaꞌ sa. Au musi dui-bꞌengga Lamatuaꞌ Hara-lii Malolen neu basa atahori. Naa de au sadꞌia ala ena ae eti seꞌu nggi sia Roma.
15 Toziya ayi, nfira nentu kubwera Shisoweru Shiwagira kwa mwenga viraa yamulikala Rumi.
16 Mona ndiri soni kubwera Shisoweru Shiwagira, toziya geni ndo makakala ga Mlungu kuwalopoziya wantu woseri yawawera na njimiru, kwanja Wayawudi shakapanu viraa kwa wantu yawawera Wayawudi ndiri.
Au nda mae mbei-mbei sa boe, soꞌal Lamatuaꞌ Yesus Hara-lii Malolen. Te mete ma atahori namahere neu Lamatualain, Hara-liiꞌ naa naꞌena koasa mia E fo fee masodꞌaꞌ neu atahori naa, sala-kilun. Atahori Yahudi ra bubꞌuluꞌ raꞌahuluꞌ dalaꞌ ia ra, dei de nusaꞌ laen ra.
17 Toziya Shisoweru Shiwagira shimlanguziya Mlungu ntambu yakawajimira wantu waweri waheri kulongolu kwakuwi. Shitwatira ashi shitendeka kwa njimiru kwanjira lishaka lya kwanja mpaka upeleru. Ntambu Malembu Mananagala galembitwi, “Muntu yakamfiriziya Mlungu, hakalikali kwa njimiru.”
Hara-liiꞌ naa o natudꞌu Lamatuaꞌ dꞌalan fo tao natetu atahori masalaꞌ ra. Basa naa ra bisa dadꞌi, sadꞌi atahori ramahere neu E, ma ramahere rakandooꞌ a. Huu nenesuraꞌ sia Lamatuaꞌ Susura Meumaren oi, “Atahori musi ramahere neu Lamatualain dei, dei fo ara feꞌe malolole ro E. Huu mete ma rasodꞌa ramahere neu E, dei fo ara feꞌe hambu masodꞌa ndoo-tetuꞌ ena.”
18 Maya ga Mlungu gagubutulwa kulawa kumpindi kuusu vidoda na ukondola wa wantu ndoweni kwa njira zyawu zidoda zilema unakaka naumanikana.
Te Lamatualain nafadꞌe basa taꞌo ia: hambu atahori nda nau taoafiꞌ neu E sa. Ma hambu ruma tao dꞌala deꞌulakaꞌ mataꞌ-mataꞌ. Ma Lamatuaꞌ nda simbo tatao-nonoꞌin nara naa sa. Atahori ia ra rahine ndoo-tetuꞌ a sia rala nara ena. Onaꞌ naa o, ara akaꞌ tao rakandooꞌ a dꞌala-dꞌala nda matetuꞌ ra sa. Ara nda nau simbo ndoo-tetuꞌ a sa ma ara akaꞌ kokoe-nanasi atahori, losa basa se nda ritaꞌ rae bee ndoo-tetuꞌ sa ena. Naa de Lamatuaꞌ nae naꞌondaꞌ huku-dꞌokiꞌ neu se mia lalai nema.
19 Mlungu hakawakomangi womberi, toziya goseri yagaweza kumanikana kwa Mlungu ga paweru, Mlungu mweni kagatenda gaweri paweru kwa womberi.
20 Kwanjira Mlungu pakawumbiti pasipanu, zyumi zyakuwi na uwezu wakuwi wa mashaka goseri na umlungu wakuwi, tembera viwoneka ndiri kwa masu, womberi wavimaniti vintu vyakavinyawiti Mlungu. Su wantu hapeni waweri na shipayiru. (aïdios g126)
Atahori ia ra nda raꞌena totoꞌu-nonoet fo rasalaꞌe ao nara sa, huu dalaꞌ mana tao atahori bisa bubꞌuluꞌ soꞌal Lamatualain naa, manggareloꞌ ena. Te Mesaꞌ ne mana natudꞌu naa! Au masud ngga taꞌo ia: eniꞌ a mia Ana naꞌadadadꞌiꞌ lalai no raefafoꞌ losa leleꞌ ia, mete ma atahori rae rahine soꞌal Lamatuaꞌ, no koasan nda mana mamaꞌetuꞌ sa, na bisa! Mae Lamatuaꞌ nda nenenitaꞌ sa o, te hita atahori feꞌe tahine E mia saa fo Ana taoꞌ ra. Naa de au ae, atahori deꞌulakaꞌ ra nda raꞌena totoꞌu-nonoet fo rasalaꞌe ao nara sa ena rae, “Au nda uhine saa-saa soꞌal Lamatualain sa.” (aïdios g126)
21 Womberi wammana Mlungu, kumbiti wampananiti ndiri ligoya lyalifiruwa ama kulonga mayagashii, kumbiti maholu gawu gawera gapotoka na mahala gawu gamema luwindu.
Dadꞌi mae rahine Lamatuaꞌ, te nda nau rataa E rae, “Lamatuaꞌ naa, hita Lamatualain na!” Ara o nda nau roꞌe makasi mbali E sa boe. Boe ma dudꞌuꞌa nara liuali, losa nda rahine saa-saa fo matetuꞌ a sa ena. Ara nda ritaꞌ rae taꞌo bee sa de ara ander-ander mataꞌ-mataꞌ, soꞌal Lamatuaꞌ. Ma rala nara maꞌahatu.
22 Womberi walonga wawera na luhala kumbiti ndo wazyigizyigi.
Ara esa-esaꞌ olaꞌ no koaot rae, “Au ia, atahori mana nahine dalaꞌ naeꞌ!” Mae ara duꞌa raꞌo naa o, te matetun, nggoa nara onaꞌ amba e.
23 Wagalambuziyiti ukwisa wa Mlungu yakalikala mashaka goseri na womberi wafatiti ukwisa wa vinyagu vyavinyawa mfanu gwa muntu yakahowa ama wampongu ama wankanyama ama vigongolu yavikwawakwawa.
Boe ma ara nda beꞌutee neu Lamatualain manaseliꞌ a sa, huu ara rae, “Hai nda parlu Lamatuaꞌ mataꞌ naa sa!” Te ara mulai beꞌutee neu paton mataꞌ-mataꞌ, mana onaꞌ atahori. Ma ara o beꞌutee neu paton mana onaꞌ mbuiꞌ, onaꞌ banda laen, ma mana onaꞌ mengge ra boe. No taꞌo naa, ara timba hendi Lamatuaꞌ fo nda mana mateꞌ a sa, de nggati no sudꞌiꞌ a saa mana bisa mateꞌ ra!
24 Su Mlungu kawaleka womberi watendi vitwatira vidoda vya lumata lya myoyu yawu na kulitenderana vitwatira vya soni munshimba zyawu.
Naa de Lamatuaꞌ hela se taꞌo naa ena, fo hela se tao tunggaꞌ a hihii nara. Ana hela se sudꞌiꞌ a tao tungga dꞌala deꞌulakaꞌ mata-mataꞌ mana naꞌoka sia rala nara. Losa nda raꞌena mamaet sa ena. Boe ma ara tao-taoꞌ a manggenggeoꞌ mataꞌ-mataꞌ neu ao nara, ma tao onaꞌ naa neu atahori laen ao nara boe.
25 Womberi wawugalambula unakaka kuusu Mlungu kwa upayira, su waviguwira na kuvitendera vilii Mlungu vyakaviwumbiti pa mweni yakaumba, ndomweni kafiruwa kukwiswa mashaka goseri! Yina haa. (aiōn g165)
Ara rahine nenori ndoo-tetuꞌ soꞌal Lamatualain sia rala nara ena, te ara nda nau taoafiꞌ sa. Dudꞌuꞌa nara rambalulutu ena, ma ara dudꞌuꞌa rae, “Malole lenaꞌ, ata tao mataꞌ-mataꞌ, fo rambalulutu, te nda hambu nggenggeroꞌ saa sa boe!” Ara beꞌutee neu sudꞌiꞌ a saa fo Lamatuaꞌ taoꞌ ra, te nda nau beꞌutee neu Lamatuaꞌ mana tao basa sudꞌiꞌ a saa naa ra sa! Ara tao ao nara onaꞌ atahori mamahereꞌ re, tao-tao te hokoꞌ, nda maisiꞌ saa sa boe! Huu matetun, hita atahori musi koa-kio fee hadꞌa-hormat neu Lamatualain nekendoꞌ a! Naa, dei fo nandaa! (aiōn g165)
26 Toziya womberi watenda hangu, Mlungu kawaleka watendi vitwatira vya soni. Ata wadala waleka kuliwona na wapalu na waligonjeka weni kwa weni.
Huu deꞌulaka nara, naa de Lamatuaꞌ hela se, fo ara tao-taoꞌ a manggenggeoꞌ, tunggaꞌ a hihii-nanau nara. Ara akaꞌ hohongge mataꞌ-mataꞌ, nda mae rahine sa. Inaꞌ ra nda nau sungguꞌ ro sao nara sa, ara hiiꞌ a saa, mana nda nandaa no hadꞌat sa. Huu inaꞌ ra sungguꞌ ro inaꞌ ra!
27 Ntambu iraayi na wapalu, waleka kuliwona na wadala, waligonjeka weni kwa weni na walitenderana vitwatira vya soni, su malawiranu gakuwi walijegera weni azabu yayilawirana kwa vitendu vyawu vidoda vyawavitenda.
Touꞌ ra o onaꞌ naa boe! Nda hii sungguꞌ ro sao nara sa, te sungguꞌ roꞌ a touꞌ ra! Nda mae rahine sa boe! Naa de ara hambu huhuku-dodꞌokiꞌ nandaa no tataon nara! Huu ara lao raꞌadꞌodꞌooꞌ mia dala ndoo-tetuꞌ a ena.
28 Toziya wantu awa mumaholu gawu walemiti kummana Mlungu, Mlungu kawaleka mumaholu gawu gapotoka, watenda galii ndogeni gafiruwa ndiri kutendwa.
Ara duꞌa rae, “Malole lenaꞌ, ata afiꞌ nenepaꞌa-siiꞌ to Lamatuaꞌ,” Naa de Lamatuaꞌ hela se reuꞌ ena, de ara sudꞌiꞌ a tao tungga hihii-nanau nara! Dadꞌi ara duꞌa akaꞌ deꞌulakaꞌ ra! Boe ma tao-taoꞌ a dꞌala-dꞌala nda matetuꞌ ra sa!
29 Wamema ntambu zyoseri zya udoda na zuluma na lwaliya na ufisadi na weya na ulagaji na ndewu na upayira na nfiru idoda. Womberi wasengenya
Masodꞌa nara sofeꞌ ro deꞌulakaꞌ mataꞌ-mataꞌ. Ara nda rahine tao maloleꞌ ra sa, te rahine taoꞌ a deꞌulakaꞌ. Ara hii-nau leli. Ara rambedꞌaꞌ ralaꞌ. Ara hiiꞌ a horombala. Ara risa atahori. Ara akaꞌ ratofa-raauꞌ. Ara peko-lelekoꞌ. Ara Lakaese. Ara rendi-rendiꞌ a dedꞌea lenaꞌ.
30 na kulitakulirana udoda weni kwa weni, womberi ndo wantu yawamkalaziya Mlungu na womberi ndo wafizuli na yawawera na shibuli na kuliona na kutenda madoda na yawajimira ndiri walera wawu.
Ara raꞌamuti atahori naran. Ara mburu-oeꞌ ro Lamatuaꞌ. Ara onaꞌ nda nenenenoriꞌ sa. Ara hiiꞌ a raloe-radꞌae atahori. Ara hiiꞌ a koa-boꞌu ao nara. Ara hiiꞌ a sangga dudꞌuꞌa deꞌulakaꞌ mataꞌ-mataꞌ. Ara hiiꞌ a labꞌan atahori lasiꞌ ra.
31 Womberi wahera nfiru, watenda ndiri vilii vyawalagiliti na wahera uheri ama lusungu kwa wamonga.
Ara nda ritaꞌ rae saa fo matetuꞌ sa. Ara ralena langga neu sira hehelu-fufuli nara, losa atahori nda ramahere se sa ena. Ara nda sue rahine atahori sa. Ara nda raꞌena susue-lalaiꞌ mbei sa boe neu atahori.
32 Wavimana kuwera Malagaliru ga Mlungu galonga kuwera wantu yawalikala ntambu ayi, wafiruwa kuhowa. Hera ndiri kwa womberi kwendeleya kutenda vitwatira avi, kumbiti wajimilirana na wamonga yawatenda vitwatira avi.
Ara rahine Lamatualain hohoro-lalanen mana oi, atahori mana tao deꞌulakaꞌ mataꞌ naa ra, randaa hambu hukun mates. Mae rahine hohoro-lalaneꞌ naa o, te ara feꞌe tao deꞌulakaꞌ nda mbei-mbeiꞌ a sa. Nda akaꞌ a naa sa, ara o akaꞌ dunggu-mbau atahori, fo ara o tungga tao salaꞌ onaꞌ naa boe. Naa seli tebꞌe!
