Matendu 23
1 Paulu kawalola ndii wanashizyungu walii, shakapanu kanja kutakula, “Mwalongu wangu, mpaka leru nweriti nankulikala na nfiru iherepa paulongolu pa Mlungu.”
Paulus losa naa ma, ara denu e nasalaꞌe ao na. Ana mete namemeu basa atahori naa ra, ma olaꞌ nae, “Toronoo nggare! Au umburiiꞌ sia ia, no rala ndos. Lamatualain bubꞌuluꞌ, rala ngga meuꞌ.”
2 Panu Mtambika Mkulu Ananiya kawahimiziya walii yawaweriti wagoloka pakwegera na Paulu wamwakuli mumlomu.
Ara rena e olaꞌ taꞌo naa ma, Ananias, malangga monaeꞌ agama Yahudi a, namanasa. De ana parenda atahori mana rambariiꞌ deka Paulus ra nae, “Toꞌo bafa na!”
3 Su, Paulu kamgambira, “Mlungu mweni hakakuwakuli mbalawandi gwenga handa shibambaza shawapakaziiti shokaa! Guwera hashi, kulikala panu su guntozi shikamalagaliru na aku gumweni gwenga gugamega malagaliru kwa kuhimiziya wang'omi!”
Boe ma Paulus naselu no Ananias nae, “Dei fo Lamatualain toꞌo baliꞌ nggo. Ho atahori mana onaꞌ rii neneroseꞌ no cet sia deaꞌ, te mbaꞌi a namanaa tungga ralaꞌ. Ho endoꞌ sia ia, fo tao ao ma onaꞌ ndos e. Ma mae hukun au tungga hita atoran adꞌat na. Te ho mulena-langga neu atoran naa, leleꞌ ho denu ara toꞌo au.”
4 Wantu wawaweriti wagoloka palii wamgambira Paulu, “Gumwigira mtambika mkulu gwa numba ya Mlungu!”
Atahori mana sia naa ra rena Paulus olaꞌ taꞌo naa ma, ara ai e rae, “Heh! Ho nda mundaa olaꞌ taꞌo naa neu hita malangga agama malangga monaen na sa!”
5 Paulu kankula, “Walonga wangu, nuvimana ndiri handa yomberi ndo Mtambika Mkulu. Mana Malembu mananagala galonga, ‘Nagumtakulira vidoda mkolamlima gwa wantu waku.’”
Ma Paulus olaꞌ nae, “Tebꞌe, do? Mete ma taꞌo naa, au oꞌe maꞌaf. Au nda bubꞌuluꞌ eni, hita malangga agama malangga monaeꞌ na sa. Memaꞌ Lamatualain pake atahori fo suraꞌ, nae ‘Afiꞌ olaꞌ deꞌulakaꞌ neu malangga mara.’”
6 Shipindi ashi Paulu kalimaniti kala handa seemu yimu ya wanashizyungu walii iweriti ndo Masadukayu na yimonga Mafalisayu. Su, katakula kwa liziwu likulu paulongolu pa shizyungu, “Walongu wangu, neni ndo Mfalisayu, mwana gwa Mfarisayu. Neni wanjega kushizyungu toziya nulitumbira handa wahowiti hawazyuki.”
Paulus nita atahori mana endoꞌ nggero dedꞌeat agama ra ma, ana bubꞌuluꞌ nae, ara babꞌanggi dadꞌi partei rua. Ruma tungga partei Saduki, fo ramahere oi atahori mates ra nda rasodꞌa baliꞌ sa. Ara ramahere oi Lamatualain nda ma ateꞌ sia sorga sa. Ma atahori nda ma samanaꞌ saꞌ boe. Ruma fai tungga partei Farisi fo ramahere oi Lamatualain bisa tao nasodꞌa baliꞌ atahori mates ra. Ara o ramahere rae Lamatualain ma ate sia sorga, ma atahori o ma samanaꞌ boe. Boe ma Paulus olaꞌ nahereꞌ nae, “Toronoo nggare! Sadꞌi basa nggi bubꞌuluꞌ, au ia, atahori Farisi. Au ama ngga, no baꞌi ngga atahori Farisi. Ia naa, hei mae hukun au, huu au umuhere ae, Lamatualain bisa tao nasodꞌa baliꞌ atahori mates ra.” Paulus olaꞌ taꞌo naa ma, atahori Saduki ro Farisi ra rareresi, de ara esa nda maloleꞌ no esa sa. Boe ma ara saranggaa reu rua.
7 Pakatakuliti kala aga, ndewu ikalipa ilawiriti pakati pa Mafalisayu na Masadukayu na shipinga shipalanganika.
8 Shanziru sheni Shiweriti ashi, Masadukayu wakolera handa wahowiti wazyuki ndiri, kwahera wantumintumi wa kumpindi, na rohu zyeni kwahera. Kumbiti Mafalisayu wajimira goseri aga matatu.
9 Umatu uyongerekiti na wamonga wa wafunda wa Malagaliru ga shipinga sha Mafalisayu wagolokiti na kulavia malalamiku gawu kwa likakala, “Hatweniwoni shoseri shilii shikondola pakati pa muntu ayu, pamonga iwera handa rohu ama ntumintumi gwa kumpindi kuyowera na yomberi.”
Dadꞌi basa atahori naa ra rareresi losa basa se ramue-raanggiꞌ. Basa ma, meser hira mia partei Farisi rambariiꞌ de rasalaꞌe Paulus rae, “Atahori ia nda sala sa! Seka bubꞌuluꞌ, seꞌu te atahori mates sa samana na, do, Lamatualain ate Na esa mia sorga, nema olaꞌ no e!”
10 Ndewu iweriti nkulu ata mkulu gwa wanjagila katira handa Paulu mewampapulangi vipandivipandi. Hangu, kawahimiziyiti wanjagila wakuwi kwingira pakati paa shipinga shilii, wamlaviyi Paulu na kumwuziya mngati mliboma.
Meser naa ra, olaꞌ taꞌo naa ena, te ara bau rareresi, losa malangga soldꞌadꞌu a namatau. Ana duꞌa, afiꞌ losa ara momoko risa Paulus. Naa de, ana denu soldꞌadꞌu nara onda, fo ro Paulus nisiꞌ mamana neneaꞌ a.
11 Pashiru pafatiti, Mtuwa kagolokiti pakwegera na Paulu, kamgambira, “Guliyupi moyu! Gumbitawulira panu Yerusalemu, hagutendi ntambu irayi ayi mlushi lwa Rumi.”
Temba neu ma, Lamatuaꞌ Yesus natudꞌu ao na neu Paulus. Ana tao manggatee Paulus ralan, nae “Paul! Afiꞌ mumutau! Ia naa, ho olaꞌ soꞌal au sia Yerusalem ia ena. Musunedꞌa malolole! Dei fo ho o musi olaꞌ taꞌo naa sia Roma boe.”
12 Pawushiiti, Wayawudi watenditi waliwoni kwa bada. Waliyupa shiapu, “Hapeni tuliyi wala kulanda mpaka patuweri kala tumlagi Paulu.”
Mbila fefetun ma, atahori Yahudi haa nulu lena maꞌiraꞌ fo rae risa Paulus. Ara sumba rae, “Mete ma hai nda feꞌe misa Paulus sa naa, hai nda nau mia-minu sa.”
13 Wantu nentu ya malongu msheshi ndo yawatenditi mpangu gwa kutenda hangu.
14 Su wagenditi kwa Mtambika Mkulu na wazewi, walonga, “Twenga tulilapira handa hapeni tuliyi shoseri kwa milomu yetu mpaka patumlaga Paulu.
Ara sumba basa ma, reu rafadꞌe malangga monaeꞌ agama ra no lasi-lasi adꞌat Yahudi ra rae, “Ama nggaree! Hai sumba mae, mete ma hai nda feꞌe misa Paulus sa naa, hai nda mia-minu sa.
15 Vinu su, mwenga pamwera na shizyungu guwatumi wajumbi kwa mkulu gwa majengeni su wamjegi Paulu kwamwenga pamlipayira handa mfira kuwayupa shisoweru shiherepa nentu kuusu yomberi. Tuweriti ndiri kala kumlaga ata pamberi pa kusoka panu.”
Hai hihii ma taꞌo ia: Amaꞌ se musi mindaa mo malangga soldꞌadꞌu monaeꞌ a, fo moꞌe e mo Paulus misiꞌ mamana nggenggero dedꞌeat agama. Tao onaꞌ a amaꞌ se rae paresaꞌ seluꞌ dedꞌea na. Dei fo hai tefa e sia dalaꞌ taladꞌan, fo misa e.”
16 Kumbiti mwana gwa mlongu gwakuwi Paulu kapikiniriti kuusu mpangu agu, hangu kagenda mngati mwa boma kamgambira Paulu kuusu mpangu agu.
Te Paulus dadꞌis tou na esa rena ara maꞌiraꞌ onaꞌ naa, de ana nela nisiꞌ mamana neneaꞌ a, fo nafadꞌe toꞌo Paulus.
17 Panu Paulu kamshema yumu gwa wanjagila, kamgambira, “Gumtoli mndemba ayu kwa mkulu gwa wanjagila, kwana shintu sha kukugambira.”
Paulus rena basa anaꞌ a dudꞌui na ma, ana noꞌe nala malangga soldꞌadꞌu esa nae, “Ia, au ana ngga. Mo e lai-lai nisiꞌ malangga soldꞌadꞌu monae ma. Te ana nae nafadꞌe dalaꞌ esa.”
18 Mnjagira kamtola mndemba ayu, kumlonguziya mpaka kwa mkulu gwa wanjagila, kalonga, “Mtatilwa ulii Paulu kanshema kanduwa numjegi mntemba ayu kwaku toziya kana shitwatira sha kukugambira.”
Boe ma malangga soldꞌadꞌu a no anaꞌ a nisiꞌ malangga soldꞌadꞌu monaeꞌ a. Ana nafadꞌe nae, “Amaꞌ! Paulus, fo hai mineaꞌ a, noꞌe au fo o anaꞌ ia nema nandaa no amaꞌ. Ana nae nafadꞌe dalaꞌ esa.”
19 Mkulu gwa wanjagila kamkoliti liwoku mndemba ayu kamjega pahala pagweka, kamkosiya, “Gwana shishi sha kung'ambira?”
Boe ma malangga a nore nendi anaꞌ a nisiꞌ mamanaꞌ esa de akaꞌ a ruꞌa se. Ana natane nae, “Ho mae mufadꞌe au saa?’.
20 Yemberi kalonga, “Wayawudi waligambirana wakuluwi numjegi Paulu Pashizyungu wankulipayira handa shizyungu shifira kupata visoweru avi kamili nentu kuusu yomberi.
Anaꞌ a nafadꞌe nae, “Atahori Yahudi hira maꞌiraꞌ rae risa toꞌo Paul. Ara rae rema roꞌe amaꞌ, fo fetun na, amaꞌ no toꞌo Paulus misiꞌ mamana nggenggero dedꞌeat agama. Ara eꞌedik rae paresaꞌ ramemeu toꞌo dedꞌean.
21 Kumbiti gwenga nagujimira, toziya wantu wavuwa nentu ya malongu msheshi walitanda kala kumkamula, walitatira weni mushirapu kuwera hapeni waliyi ama kulanda mpaka wamlagi huti Paulu. Vinu wakala pawahepera lagilu lyaku”
Te amaꞌ afi tungga hihii nara. Huu atahori haa nulu lenaꞌ ra rae tefa amaꞌ atahori nara sia dalaꞌ, fo rae risa toꞌo Paul. Basa se sumba rae, mete ma sira nda feꞌe risa toꞌo Paul sa naa, sira nda raa-rinu sa. Basa se rahehere ena. Ara rahatiꞌ a amaꞌ nataa nae saa.”
22 Mkulu gwa wanjagila kalonga, gugendi zaku kotukumgambira muntu yoseri handa gunjegera visoweru avi.
Malangga a rena nala anaꞌ a dudꞌuin ma, ana nae, “Afiꞌ mufadꞌe esa boe mae, ho uma mufadꞌe au dalaꞌ ia.” Basa ma ana denu anaꞌ a baliꞌ.
23 Su, mkulu gwa jeshi kawashemiti wanjagila wawili kawagambira, “Muwatandi kala wanjagila miya mbili, wakwena falasi malongu saba na wanjagila miya mbili yawawera na migoha, wagendi Kaisariya, muweri kala kuwuka pamberi pa saa tatu pashiru.
Basa ma, malangga soldꞌadꞌu monaeꞌ a noꞌe malangga soldꞌadꞌu rua. Ana parenda se nae, “Sadꞌia soldꞌadꞌu mana lao eiꞌ, natun rua; ma soldꞌadꞌu mana sae ndara, hitu nulu; ma soldꞌadꞌu mana toꞌu tee ra, natun rua. Tetembaꞌ ia liiꞌ sio, ama lao misiꞌ Kaisarea leo.
24 Mtandi falasi wamu kwajili ya Paulu, wamjegiti Salama kwa Felisi, mkulu gwa mkowa.”
Ama o sadꞌia ndara esa fee neu Paulus. Ama musi mo e malolole losa hofernor Feliks.”
25 Shakapanu mkulu ayu gwa shenta kalembiti hangu luhamba,
Basa ma, ana suraꞌ susura fee hofernor Feliks, taꞌo ia:
26 “Neni Klawudi Lusiya nunkukulembera gwenga mtuwa Felisi, mkulu gwa mkowa. Nukulamsiya!
“Amaꞌ hofernor Feliks. Sodꞌa-moleꞌ mia au, Klaudius Lisias.
27 ‘Wayawudi wamkamuliti muntu ayu na sambira wamlagi mewang’ambiriti ndiri handa yomberi ndo mwanalushi gwa Rumi na hangu ng'enda pamuhera na wanjagila numlopoziya.
Atahori fo au haituaꞌ ia, nara na Paulus. Atahori Yahudi ra toꞌu rala e, ma raꞌe a tao risa e. Te au soldꞌadꞌu nggara rasalaꞌe e mia atahori Yahudi ra lima na. Basa ma, au bubꞌuluꞌ ana toꞌu hak atahori Roma.
28 Numjegiti panlogolu pa shizyungu shawu shikulu nfira kuvimana shanziru sha masitaka gawu.
Au ae bubꞌuluꞌ taꞌo bee, de atahori Yahudi ra rae tao risa e. Naa de, au o e nisiꞌ atahori Yahudi ra mamana nggenggero dedꞌeat agama na.
29 Nyambuliti handa masitaka geni gahusu lukakatala lwa seemu zimu zya malagaliru gawu na hangu monandiri handa katenda shoseri shifiruwa wamlagi ama wamtatiri mshibetubetu.
Te nda hambu sala na saa saꞌ boe. Memaꞌ ana nda tao deꞌulaka saa saꞌ boe. De atahori ia nda bisa masoꞌ bui sa, ma nda nandaa no hukun mate sa. Atahori sia mamana nggenggero dedꞌeat agama ra ratofa, huu nenori agama nara esaꞌ a ena na. Naa de, au o baliꞌ atahori ia nisiꞌ mamana naneaꞌ a.
30 Pawang'ambiriti handa Wayawudi waweriti watenda mpangu gwa kumlaga, amuwiti kumjega kwaku, nuwagambira wasitaki wakuwi wajegi mashitaka gawu kulongolu kwaku.”
Te mbilaꞌ na ma, au rena oi atahori Yahudi ruma ralaꞌ esa rae risa e. Naa de, au parenda ro tuteꞌ atahori ia nisiꞌ amaꞌ. Au o ufadꞌe atahori Yahudi mana nae tao dedꞌeat labꞌan e, fo rema risiꞌ amaꞌ e. Naa fo amaꞌ rena rae fee salaꞌ saa neu e. Au susura ngga, taꞌo a ia. Makasi!”
31 Su, wanjagila awa wamtoliti Paulu handa ntambu yawawalagaliriti, wamjega pashiru palii mpaka Antipatiri.
Basa ma, soldꞌadꞌu ra raote fo tao tungga malangga a parenda na. Tetembaꞌ naa, ara ro Paulus losa kotaꞌ esa, nara na Antipatris.
32 Shirawu yakuwi wanjagila wa magulu wawuyiti kuliboma, wawaleka wanjagila walii wawakwena falasi wandereyiti na mwanja pamwera na Paulu.
Mbilaꞌ na ma, soldꞌadꞌu mana sae ndara ra ro Paulus rakandoo losa kota Kaisarea. Te soldꞌadꞌu feaꞌ ra, baliꞌ Yerusalem reu.
33 Pawasokiti Kaisariya wamupiti mkulu gwa mkowa su luhamba na kumtula Paulu pasi pa ukolamlima wakuwi.
Ara losa Kaisarea ma, rendi susura a nisiꞌ hofernor. Ma ara fee Paulus nisiꞌ hofernor lima na.
34 Felisi pakabetuliti luhamba alu kawakosiiti Paulu kalawa kumkoa gaa. Pawamgambiriti handa kaweriti kalawa kumkoa gwa Kilikiya.
Hofernor baca basa susura a ma, ana natane Paulus nae, “Ho atahori bee se?” Paulus nataa nae, “Au, atahori mia nusaꞌ Kilikia, amaꞌ.”
35 Kalonga, “hampikiniri lisitaka lyaku pawasoka kala wasitaki waku.” Shakapanu kaamuwa Paulu wamloleri pamdamu gwa Herodi.
Hofernor rena nala Paulus naꞌo naa ma, ana nahine oi Paulus toꞌu hak atahori Roma. De ana olaꞌ nae, “Au toꞌu parendaꞌ sia ia. Dei fo au mana nggero dedꞌeat ma. Te, ata musi tahani atahori mana rae radꞌedꞌea ro hoꞌ ra losa ia dei, fo au feꞌe paresaꞌ dedꞌeat ma.” Boe ma, ana denu soldꞌadꞌu ra tao Paulus nisiꞌ sira mamana na, sia ume panggat hofernor sodꞌa na, fo dalahulu na mane Herodes nafefelaꞌ a.
