Matendu 27
1 Pawaamuwiti kala twendereyiti na mwanja mpaka Italiya, wamtuliti Paulu pamwera na watatirwa wanonga pasi pa ulolera wa Yuliu yakaweriti mkulu gwa mashonta pakati shipinga yawashishema “shipinga sha Augustu.”
Basa ma, hofernor Festus naꞌetuꞌ fo haitua Paulus nisiꞌ mane monaeꞌ Keser sia Roma, fo naꞌetuꞌ dedꞌea na sia naa. Ana fee Paulus, no atahori bui feaꞌ ra, risiꞌ malangga soldꞌadꞌu esa, naran Yulius, fo ro se risiꞌ nusaꞌ Italia. Yulius ia, malangga monaeꞌ esa mia soldꞌadꞌu mana manea kaiser.
2 Tukweniti meli ya Adiramitu iweriti yangugenda na kupitira bandali zimu za mkowa gwa Asiya, tuyanja mwanja. Alisitariku, mwenikaya gwa Makedoniya kulawa Tesaloniki, kaweriti pamwera natwenga.
Leleꞌ naa, au (Lukas) tungga o Paulus. Ma toronooꞌ esa fai, nara na Aristarkus, o tungga boe. Eni, atahori Makedonia mia kota Tesalonika. Basa hai sae ofaꞌ esa mana nema mia kota Adrimitium. Rafadꞌe rae, ofaꞌ ia neu tuli mamanaꞌ naeꞌ sia nusaꞌ Asia.
3 Shirawu yakuwi tusulusiyi nanga pakati pa bandali ya sidoni. Yuliu kamtendiriti Paulu viheri kwa kumluusu kawawoni waganja wakuwi na kumpanana nfiru zyakuwi.
Boe ma, hai lao hela Kaisarea. Mbilaꞌ neu ma, hai losa kota Sidꞌon. Malangga soldꞌadꞌu Yulius tao Paulus no maloleꞌ, ma nafadꞌe e oi, bisa muu seꞌu nonoo mara sia madꞌaꞌ ata. Nae taꞌo naa fo, ara bisa fee Paulus saa-saa fo ana parlu sia tasiꞌ ata.
4 Kulawa aku twendereyiti na mwanja, kumbiti kuweriti na lihega liweriti lyankuvuma kwa kanongola nentu kutuyizira kwa ulongolu, tupitiliti uwega wa shisiwa sha kupiru kweni lihega liweriti livuwa ndiri.
Basa de, hai hene seluꞌ ofaꞌ, de lao. Te anin mataꞌ a, monae na seli, de ofaꞌ a naeꞌ a nda laliꞌ sa. Ara rauli ofaꞌ, de lao tungga pulu Siprus no rae Siria taladꞌa na, fo ofaꞌ a nenebambiꞌ.
5 Shakapanu tulokiti bahali ya kilikiya na Pamfiliya, tusulusiiti nanga Mura, lushi lya Lukiya.
Mia naa, hai lao tungga tasiꞌ sia nusaꞌ Kilikia no Pamfilia mataꞌ. Hai mikindoo misiꞌ kota Mira, sia nusa Likia. Losa naa ma, hai onda lao hela ofaꞌ a.
6 Panu afisa ulii kawoniti meli yimu ya Alekizandiriya yaiweriti yankugenda Italiya, na hangu katukweniziya twingira mngati mwakuwi.
Malangga soldꞌadꞌu Yulius sangga ofa feaꞌ mana nae lao mia Mira nisiꞌ Italia neu. Ana hambu ofaꞌ esa, nema mia kota Aleksandria, nae lao Italia neu. De ana denu basa hai, hene ofaꞌ ata mi.
7 Tugenditi mpolimpoli kwa mashaka gavuwa na kwa ntabiku tusokiti pakwegera na Kenidu. Toziya lihega liweriti lyankali lyankutukoma, tupitira uwega wa kushana kushisiwa sha Kireti, kugenda Salumoni.
Hai lao fai hira te, ofaꞌ a naeꞌ a nda laliiꞌ sa, huu ani mataꞌ a, monaen seli. Hai lao no sususa maeꞌ a losa kota Knidus. Te anin feꞌe seli, de hai lao nggero misiꞌ a pulu Kreta, fo nenebambiꞌ mia anin a. Basa de, hai tungga tonggoꞌ esa, nara na Salmone.
8 Tupititi pambeku yakuwi mpolimpoli kwa ntabika tuyingiriti pahali pawapashema “Bandali nyanyi,” pakwegera na lushi lwa Laseya.
Hai lao no sususaꞌ tungga tonggoꞌ naa, tunggaꞌ a pulu Kreta tasi suu na. Dei de, hai feꞌe losa mamanaꞌ esa, nara na Namo Maloleꞌ. Mamanaꞌ naa, deka no kota Lasea.
9 Shipindi shivuwa shipititi, na hata mashaka ga kulikala pota kuliya gaweriti gaperiti kala. Vinu iweriti atali nentu kugenda na meli. Su, Paulu kawayupiti moyu,
Atahori ofaꞌ ra hahae mbei sia naa, huu hai sae ofaꞌ dooꞌ na seli ena, te nda feꞌe losa Italia sa. Leleꞌ naa, atahori Yahudi ra fai monae na, fo roꞌe rae, Fai Hambu Ambon Mia Sala-Singgoꞌ, seli ena. Sosoa na, fai ree-anin nae losa. Boe ma, atahori ofaꞌ ra ratane rae mae sae ofaꞌ mikindoo, do hokoꞌ. Paulus rena nala ma, ana oi,
10 “Watuwa, nulihola handa mwanja agu haguweri gwa ntabiku na kwa asala ivuwa kwa memiziwu ya meli hera, ila viraa kwa makaliru getu.”
“Toronoo nggare. Au ae olaꞌ mbei. Mete ma hita sae ofaꞌ takandoo, naa, hambu sususaꞌ naeꞌ. Afiꞌ losa ofaꞌ a molo, ma mopo saa-saa ra, ma hita o mate boe.”
11 Kumbiti afisa ulii kakwegitwi nentu na maholu ga nahoza na ga mweni kana meli kuliku galii gakatakuliti Paulu.
Te malangga soldꞌadꞌu a nda nau rena Paulus sa. Ana namahereꞌ a joragan, no tenu ofaꞌ a, huu ara rae lao hela mamanaꞌ naa.
12 Toziya bandali ayi iweriti ndiri pahala paherepa pa kulivaga shipindi sha mbepu, wavuwa wafiriti kwendeleya na mwanja, payiwezekana mpaka Foiniki. Foiniki ndo bandali ya Kireti yaigenda kushana na kwaguzyeta mshenji na kusika na kwaguzyeta mshenji, na aku mewawezi kulivaga shipindi sha mbepu.
Sia Namo Maloleꞌ naa, ofaꞌ ra nafu nda maloleꞌ sa sia fai rii-ree. Dadꞌi sira naeꞌ nauꞌ a lao mikindoo, misiꞌ kota Feniks. Ara ramahena, mete ma bisa, naa, basa hai leo sia naa, losa fai rii-ree ia basa. Feniks naa, namo maloleꞌ sia pulu Kreta, huu nenebambiꞌ mia ani muri-onas no muri-dis, ma nda hambu ree monaeꞌ sa.
13 Su, lihega lyanyanyi lya kusi lyanjiti kuvuma, nawomberi washeriti wapata lengu lyawu. Hangu wawusiya nanga, wendesha meli pakwegera nentu na mpeku ya Kireti.
Leleꞌ ani onas koe-koe ma, ara rae neꞌo sira bisa pake anin naa fo lao risiꞌ Feniks. De rafadꞌe rae, “Ia, ani maloleꞌ. Ata lao leo!” Ara botiꞌ naka, ma lea laar, de hai laoꞌ tunggaꞌ a tasi suu na.
14 Kumbiti katepu hera, lihega likalipa lishemwa “Lihega lya kusika” liyanja kuvuma kulawa kushisiwa.
Hai lao nda dooꞌ sa ma, aibꞌoiꞌ ma sanggu anin losa. (Atahori oi, ‘ani timu-dis’). Anin naa fuu ofaꞌ a nendi nisiꞌ tasiꞌ a taladꞌa na. Atahori ofaꞌ ra nda rauli rala ofaꞌ sa, de tunggaꞌ a anin a.
15 Lihega liikomiti meli ilii, na toziya tusinditi kulidiwira, tuyileka ijegwijegwi na lihega ali.
16 Litanda limu lyalishemwa Kauda litupingira shididini kwa liyega lilii, na patupititi kusika mwakuwi tufauliti, iweriti kwa tabu, kusalimisha mtumbwi gwa meli.
Hai laa-laa tungga ree ra, losa deka mo pulu anaꞌ esa, nara na Kauda. Leleꞌ naa, jukun na feꞌe nenepaꞌaꞌ sia ofa moko a deaꞌ. De hai lea jukun naa mitaꞌ mamate mara ofaꞌ ata neu.
17 Wanamashi walii wagunikiti mtumbwi mngati, shakapanu wayizyengetiziya meli ngoyi na kuitawa kwa likakala. Watiriti kuwera mewawezi kugomuluwa pambeku pa Siriti. Hangu wasulusiyiti matanga na kuyileka meli ijegwijegwi na lihega.
Jukun a losa ofaꞌ ata ma, ara fefeoꞌ taliꞌ ndule ofaꞌ ao na, fo afiꞌ losa papa nara huꞌa, ma ofaꞌ a molo. Ara o ramatau, afiꞌ losa ree ra mbembesiꞌ ofaꞌ a fo ana hara sia saraꞌae Sirtis sia Afrika. De ara raꞌondaꞌ naka mana doko-doko tasiꞌ ralan, raꞌakukuraꞌ ofaꞌ a lalao na.
18 Lipuga lyendereyiti kuvuma na shirawu yakuwi wayanja kuyasa kunja shehena ya meli.
Anin monaeꞌ naa, humbu hai ofa ma dii-ona neu. De mbilaꞌ neu ma, atahori ofaꞌ ra nggari sudꞌi a saa ruma tasiꞌ rala reu.
19 Lishaka lya tatu, wayanja viraa kuyasa mmashi vintu vya meli kwa mawoku gawu weni.
Fini esa na fai, ani monaeꞌ feꞌe seli. De ara boe ramatau. Naa de, ara nggari seluꞌ sudꞌi a saa ra tasiꞌ rala reu, fo ofaꞌ a namanggafa ofaꞌ a. Ofaꞌ saa-saa nara o, atahori ofaꞌ ra nggari se.
20 Kwa shipindi sha mashaka gatangala tuweza ndiri kuwona mshenji ama ntondi, lipuga lyendereyiti kuvuma nentu, ata litumbiru lyoseri lya kuponeka litupera.
Hatuꞌ-rerelon ani monaeꞌ naa nda naloeꞌ mbei saꞌ boe losa fai hira. Lume-masu namafau, de hai nda mita relo no nduuꞌ sa. Basa hai masaloe, mae neꞌo nda misodꞌa sa ena.
21 Pa kulivaga shipindi shitali pota kuliya shiboga, Paulu kagolokiti pakati pawu, katakula, “Waheshimiwa, meyiweriti mbaka handa mungampikiniriti na kuleka mwanja kulawa Kireti handa mngatenditi hangu metushapili tabu ayi na asala zoseri azi.
Fai hira ia ra, hai nda mia-minu saa saꞌ boe. De Paulus noꞌe nala basa hai, de ana olaꞌ oi, “Toronoo nggaree! Sobꞌa hei tungga oꞌola ngga fo afiꞌ lao hela Namo Maloleꞌ a, naa, hita nda hambu susa basa ia sa, ma nda runggi saa saꞌ boe.
22 Kumbiti vinu nankuwaluweni muweri na moyu, kwahera hata yumu gwenu mekahowiziyi ukomu wakuwi, meli hera ndo haiyagamili.
Te ia naa, au oꞌe basa hei fo miꞌimamateꞌ rala mara. Dei fo hita ofa na ia nambalutu. Te afiꞌ mimitau, huu atahori esa o, nda mate saꞌ boe.
23 Toziya lishu ntumintumi gwa kumpindi gwa ulii Mlungu mweni neni ndo gwakuwi na yomberi neni numguwira kandawiliti,
Naa fo basa hei bubꞌuluꞌ au ia, Lamatualain atahori Na, ma au hambu ue-tataos mia E. Tembaꞌ a, Ana denu ate Na esa mia sorga, nambariiꞌ mia bobꞌoa ngga. Ana nafadꞌe au nae,
24 kang'ambira, ‘Paulu, kotukutira! Mpaka hagugoloki pawulongolu pa Kaisari, na Mlungu, kwa lusungu lyakuwi kakutangi kwa kuwalopoziya woseri wawagenda mwanja na gwenga.’
‘Paulus! Afiꞌ mumutau saaꞌ boe. Dei fo musi muu mundaa mo mane monaeꞌ sia Roma fo ana nggero dedꞌea ma. Lamatualain rala malole Na neu nggo, naa de Ana tao nasodꞌa basa atahori mana sia ofaꞌ ata ia ra.’
25 Hangu, wahishimiwa, mulipanani moyu! Toziya numjimira Mlungu kuweri hayiweri teratera ntambu yawang'ambiriti.
Dadꞌi toronoo nggare. Hei afiꞌ masaloe. Au umehere tebꞌe saa fo Lamatualain nafadꞌe au tembaꞌ a, dei fo dadꞌi taꞌo naa.
26 Kumbiti ndo mpaka hatuyaswi kumpeku kushisiwa tunga.”
Te dei fo ofaꞌ ia laa-laa nisiꞌ pulu esa.”
27 Pashiru pa lishaka lya lilongu na msheshi tuweriti twankukwegwa aku na aku mubahali ya Adria. Pakwegera na pashiru nentu, washima mitumbwi waliholiti kuwera wapakwegera na isi iyuma.
Leleꞌ naa, ree-anin poꞌa naꞌamiminaꞌ ofaꞌ a, de hai laa-laa fai sanahulu haa ena mia tasi Adria. Te mbei ma fai banggi rua na ma, atahori ofaꞌ ra medꞌa na hai deka mo madꞌaꞌ ata ena.
28 Hangu wasakuliti utali wa bahari kwa kusulusiya lugoyi lwawatawiti shintu shitopa, wapata utali wa mita malongu msheshi. Shakapanu wapima kayi wapata mita malongu matatu.
Ara dou oeꞌ a rae rahine oeꞌ a roroma na. Ara uku ma, ree rua nulu. Ofaꞌ a mata neu mbei ma, ara dou seluꞌ oeꞌ a, de hambu oeꞌ a roroma na, ree sana hulu lima.
29 Toziya ya kutila kugomuluwa mumatalawu, wasulusiyiti nanga msheshi kumpeli kumeli, waluwa kushii kanongola.
Basa se ramatau, afiꞌ losa ofaꞌ a hara neu fatu mbiaꞌ. Dadꞌi raꞌondaꞌ naka deaꞌ ra haaꞌ se. Ma basa hai hule-huleꞌ, fo manggarelo lai-lai.
30 Wanamashi wafiriti kushapira, na wasulusiyiti kala mtumbwi mmashi, walipayira handa wagenda kusulusiya nanga uwega wa kulongolu kwa meli.
Te atahori ofaꞌ ra rala ralaꞌ sa, fo rae rela hela ofaꞌ a nenee. De raꞌondaꞌ jukun, tao onaꞌ rae raꞌondaꞌ naka mataꞌ ra.
31 Kumbiti Paulu kamgambiriti mkulu gwa jeshi ulii na wanjagila wakuwi, “Handa wanamashi awa hapeni wasigali mngati mwa mtumbwi, hapeni mlopoziwi.”
Te Paulus nafadꞌe dudꞌuꞌa deꞌulakaꞌ nara neu malangga soldꞌadꞌu no soldꞌadꞌu nara nae, “Mete ma atahori ofaꞌ ra nda rahani ofaꞌ ata sa, naa mate basa hei.”
32 Panu wanjagila walii wazidumuliti ngoyi zyaziweriti zikolera mtumbwi, waguleka gutolwi na mashi.
Ara rena Paulus olaꞌ taꞌo naa ma, soldꞌadꞌu ra edi-etu jukun tali na, de hela e laa-laa. De atahori ofaꞌ ra nda rela rala sa.
33 Pakwegera na mandawira, Paulu kawahimiziyiti woseri walii shiboga “Kwa mashaka lilongu na msheshi vinu muwera mumashashatiku na pota kuliya, hamweni lii shintu shoseri.
Reorendu ma, Paulus kokoe basa atahori ra fo raa-rinu. Ana oi, “Nggarei rua ia, hita endoꞌ a, ma hule-huleꞌ a, no nda taa-tinu saa saꞌ boe.
34 Su, nuwaluwa mlii shiboga toziya mshifira su muwezi kwendeleya kulikala. Toziya ata viri yimu mumituwi yenu hapeni yagamiri”
Dadꞌi au oꞌe fo ata taa-tinu mbei dei, naa fo ata maꞌadere baliꞌ. Au umuhere ae, hita esa nda mate saꞌ boe. Basa hita tasodꞌaꞌ.”
35 Pakatakulita kala hangu, Paulu katoliti libumunda, kalonga maya ga shi Mlungu pamberi pa woseri, kaumega, kanja kuliya.
Paulus olaꞌ basa ma, ana haꞌi roti, ma hule-oꞌe mbali Lamatualain sia basa se mata nara. Basa ma, ana haꞌi nala potoꞌ esa, de naa.
36 Panu woseri wapata moyu, na womberi vila waliya shiboga.
Ara rita taꞌo naa ma, rala nara manggatee baliꞌ, ma ara tungga raa boe. Basa hai mana sia ofaꞌ ata, atahori natun rua hitu nulu nee. Basa hai mia.
37 Woseri waweriti wantu mia mbili na malongu saba na sita mumeli.
38 Pa kila yumu kuliya shiboga sha kwikuta, wapunguliti kutopa kwa meli kwa kuyasa viboga mubahari.
Hai mia miꞌibeta ma, ara nggari hendi karon are-gandum tasiꞌ rala neu, fo ramanggafa seluꞌ ofaꞌ fai.
39 Pawushiiti, wanamashi wawezandiri kuyimana isi ilii. Ira wawoniti guba yimu yana mpeku, Waamuwa kusulusiya nanga aku handa payiwezikana.
Manggarelo ma, atahori ofaꞌ ra rita madꞌa ata. Te ara nda ritaꞌ rae, naa, pulu bee saꞌ boe. Ara rita retaan esa, de ramahena rae, mete ma bisa, rendi ofaꞌ tungga fatu mbiaꞌ ra sia tasiꞌ naa, fo risiꞌ retaan naa.
40 Hangu wazidumuliti nanga na kuzileka mubahari, na shipindi shiraa ashi waziyopola ngoyi zaziweriti ziguyopa msukanu, shakapanu wagolosiya tanga yimu palongolu kukola lihega, wagenditi kumpeku.
De ara edi-etu tali naka ra sia tasi, ma raꞌondaꞌ uli a, fo neuli ofaꞌ a. Ara lea laa anaꞌ mana sia mataꞌ, fo anin nendi ofaꞌ a retaan neu.
41 Kumbiti wasokiti pahali pena mikondu miwili ya bahari iliwona, na meli igomuluwa. Seemu ya palongolu iweriti imiruwa mumhanga pota kutikinyika. Seemu ya kumbeli ya meli iyanjiti kumegeka vipandi vipandi kwa makomangu ga likakala lya makupala.
Te ofaꞌ a sara dai mbuku saraꞌaeꞌ sia tasiꞌ a rala, de hara sia naa, nda naꞌaundaꞌ saa. Boe ma, ree monaeꞌ a popoꞌa nambalutu ofaꞌ a deaꞌ.
42 Wanjagira wafiriti kuwalaga watatirwa woseri kwa kutira handa wankusuga mpaka kumbeku na kutoloka.
Soldꞌadꞌu ra rita taꞌo naa ma, ara rae tao risa atahori bui ra. Ara ramatau, afiꞌ losa atahori bui ra, nane madꞌaꞌ ata reu, fo rela.
43 Kumbiti toziya afisa jeshi ulii kafiriti kumlopoziya Paulu, kawaberiti nawatenda hangu. Kaamuliti walii yawamana kusuga wakopoki kulawa mumeli na kusuga mpaka kumpeku.
Te malangga soldꞌadꞌu Yulius ai soldꞌadꞌu nara, huu ana nae fee Paulus nasodꞌa. De ana parenda, basa atahori mana nane rahineꞌ ra, nane madꞌaꞌ ata reu.
44 Na wamonga wayizi pawalikolilera mumbawu ama muvipandi vya meli vyavimegikiti. Ndo twenga ntambu yatusokiti nyanyi kumpeku.
Ma ana denu atahori nda mana nane ralaꞌ ra sa, toꞌu papaꞌ do sudꞌi a saa, fo tungga ree ra madꞌaꞌ ata reu. No taꞌo naa, basa hai losa madꞌaꞌ ata no masodꞌaꞌ.
