Mark 4
1 And again he began to teach by the sea side. And there is gathered unto him a very great multitude, so that he entered into a boat, and sat in the sea; and all the multitude were by the sea on the land.
Seinna, þegar mikill fjöldi hafði safnast að honum á strönd Galíleuvatnsins, fór hann út í bát og talaði þaðan til fólksins.
2 And he taught them many things in parables, and said unto them in his teaching,
Hann var vanur að kenna fólkinu í dæmisögum og hér er ein þeirra:
3 Hearken: Behold, the sower went forth to sow:
„Takið eftir! Bóndi nokkur fór út á akur að sá korni.
4 and it came to pass, as he sowed, some [seed] fell by the way side, and the birds came and devoured it.
Er hann sáði féll sumt af sáðkorninu á götuna og fuglarnir komu og átu það upp.
5 And other fell on the rocky [ground], where it had not much earth; and straightway it sprang up, because it had no deepness of earth:
Sumt féll í grýtta jörð, þar sem jarðvegur var grunnur. Það korn spratt fljótt, en skrælnaði fyrr en varði í hitanum og dó, því það hafði nær engar rætur.
6 and when the sun was risen, it was scorched; and because it had no root, it withered away.
7 And other fell among the thorns, and the thorns grew up, and choked it, and it yielded no fruit.
Annað lenti meðal þyrna sem uxu yfir það og kæfðu það.
8 And others fell into the good ground, and yielded fruit, growing up and increasing; and brought forth, thirtyfold, and sixtyfold, and a hundredfold.
En sumt af útsæðinu féll í góða jörð og gaf af sér þrítugfalda, sextugfalda eða jafnvel hundraðfalda uppskeru.
9 And he said, Who hath ears to hear, let him hear.
Sá sem hefur eyru til að heyra, taki eftir þessu.“
10 And when he was alone, they that were about him with the twelve asked of him the parables.
Þegar Jesús var orðinn einn með lærisveinunum spurðu þeir hann: „Hvað þýðir sagan sem þú sagðir áðan?“
11 And he said unto them, Unto you is given the mystery of the kingdom of God: but unto them that are without, all things are done in parables:
Jesús svaraði: „Þið fáið að læra margt um guðsríkið, sem hulið er þeim er utan við það standa. Jesaja spámaður sagði: „Þótt þeir sjái og heyri, skilja þeir ekki, né snúa sér til Guðs til þess að fá syndir sínar fyrirgefnar.“
12 that seeing they may see, and not perceive; and hearing they may hear, and not understand; lest haply they should turn again, and it should be forgiven them.
13 And he saith unto them, Know ye not this parable? and how shall ye know all the parables?
Hvernig fer um allar hinar dæmisögurnar, ef þið skiljið ekki þessa einföldu sögu.
14 The sower soweth the word.
Bóndinn, sem ég sagði ykkur frá, er sá sem flytur öðrum boðskap Guðs. Hann reynir að sá góðu sæði í hjörtu fólksins.
15 And these are they by the way side, where the word is sown; and when they have heard, straightway cometh Satan, and taketh away the word which hath been sown in them.
Troðni stígurinn, þar sem sumt af korninu féll, lýsir hörðum hjörtum, sem heyra orð Guðs, en Satan kemur þegar í stað og reynir að fá þau til að gleyma því.
16 And these in like manner are they that are sown upon the rocky [places], who, when they have heard the word, straightway receive it with joy;
Grýtti jarðvegurinn lýsir hjörtum þeirra sem hlusta með ánægju,
17 and they have no root in themselves, but endure for a while; then, when tribulation or persecution ariseth because of the word, straightway they stumble.
en það fer fyrir þeim eins og fyrir ungum plöntum í slíkum jarðvegi, ræturnar ná ekki djúpt og þó allt gangi vel í byrjun, þá visna þær – þeir gefast upp jafnskjótt og andstaða og erfiðleikar byrja.
18 And others are they that are sown among the thorns; these are they that have heard the word,
Þyrnarnir lýsa hjörtum þeirra sem hlusta á gleðitíðindin og taka við þeim.
19 and the cares of the world, and the deceitfulness of riches, and the lusts of other things entering in, choke the word, and it becometh unfruitful. (aiōn g165)
En fyrr en varir hefur athygli þeirra beinst að því sem heimurinn hefur að bjóða og að táli auðæfanna. Löngun í metorð og alls kyns gæði gagntekur hug þeirra, svo þar verður ekkert rúm fyrir orð Guðs. Afleiðingin verður sú að fræið ber engan þroskaðan ávöxt. (aiōn g165)
20 And those are they that were sown upon the good ground; such as hear the word, and accept it, and bear fruit, thirtyfold, and sixtyfold, and a hundredfold.
Góði jarðvegurinn táknar hjörtu þeirra sem í sannleika hlusta á Guðs orð og taka við því heils hugar og bera ríkulegan ávöxt – þrjátíu, sextíu eða jafnvel hundrað sinnum meira en upphaflega var sáð til í hjörtu þeirra.“
21 And he said unto them, Is the lamp brought to be put under the bushel, or under the bed, [and] not to be put on the stand?
Jesús sagði við lærisveinana: „Á að byrgja ljósið, þegar kveikt hefur verið á lampanum eða setja hann undir bekk? Nei, auðvitað ekki, því þá kæmi ljósið að engum notum! Lampinn er látinn á góðan stað til að lýsa sem best.
22 For there is nothing hid, save that it should be manifested; neither was [anything] made secret, but that it should come to light.
Dag einn mun allt sem nú er hulið koma í ljós.
23 If any man hath ears to hear, let him hear.
Hlustið, þið sem eyru hafið!
24 And he said unto them, Take heed what ye hear: with what measure ye mete it shall be measured unto you: and more shall be given unto you.
Gætið þess um fram allt að gera eins og ég segi ykkur, leggið ykkur fram við að skilja orð mín.
25 For he that hath, to him shall be given: and he that hath not, from him shall be taken away even that which he hath.
Þeim sem hefur, mun verða gefið, en frá þeim sem ekkert á, mun jafnvel verða tekið það sem hann hefur.
26 And he said, So is the kingdom of God, as if a man should cast seed upon the earth;
Hér er önnur líking um guðsríki: Bóndi sáði í akur sinn.
27 and should sleep and rise night and day, and the seed should spring up and grow, he knoweth not how.
Tíminn leið og kornið óx dag og nótt án þess að maðurinn hjálpaði þar nokkuð til.
28 The earth beareth fruit of herself; first the blade, then the ear, then the full corn in the ear.
Moldin gaf vöxtinn. Fyrst skutu kímblöðin upp kollinum og síðar mynduðust öxin á kornstönglunum og að lokum þroskaðist kornið.
29 But when the fruit is ripe, straightway he putteth forth the sickle, because the harvest is come.
Þá kom bóndinn með sigðina og skar kornið.“
30 And he said, How shall we liken the kingdom of God? or in what parable shall we set it forth?
Síðan spurði Jesús: „Hverju líkist guðsríki? Hvaða dæmisögu eigum við að nota til að lýsa því?
31 It is like a grain of mustard seed, which, when it is sown upon the earth, though it be less than all the seeds that are upon the earth,
Það er eins og örlítið sinnepsfræ! Þótt þetta fræ sé minnsta allra frækorna, þá vex upp af því jurt sem verður öllum jurtum stærri og ber langar greinar þar sem fuglarnir geta byggt hreiður sín og leitað skjóls.“
32 yet when it is sown, groweth up, and becometh greater than all the herbs, and putteth out great branches; so that the birds of the heaven can lodge under the shadow thereof.
33 And with many such parables spake he the word unto them, as they were able to hear it:
Þannig fræddi Jesús fólkið með dæmisögum sem voru í samræmi við skilning þess,
34 and without a parable spake he not unto them: but privately to his own disciples he expounded all things.
dæmisögulaust talaði hann ekki til þess. Þegar hann var orðinn einn með lærisveinum sínum eftir slíkar stundir, útskýrði hann dæmisögurnar fyrir þeim.
35 And on that day, when even was come, he saith unto them, Let us go over unto the other side.
Þegar kvöldaði sagði Jesús við lærisveinana: „Við skulum fara yfir vatnið.“
36 And leaving the multitude, they take him with them, even as he was, in the boat. And other boats were with him.
Þá yfirgáfu þeir fólkið á ströndinni og lögðu af stað. Nokkrir bátar fylgdu á eftir þeim.
37 And there ariseth a great storm of wind, and the waves beat into the boat, insomuch that the boat was now filling.
Skyndilega gerði mikið rok og gaf mjög á bátinn, svo við lá að hann fyllti.
38 And he himself was in the stern, asleep on the cushion: and they awake him, and say unto him, Master, carest thou not that we perish?
Jesús svaf í skutnum og hafði kodda undir höfðinu. Lærisveinarnir vöktu hann skelfingu lostnir og hrópuðu: „Meistari, sérðu ekki að við erum að farast?“
39 And he awoke, and rebuked the wind, and said unto the sea, Peace, be still. And the wind ceased, and there was a great calm.
Þá hastaði Jesús á vindinn og sagði við vatnið: „Hafðu hægt um þig.“Þá lygndi og allt varð kyrrt og hljótt!
40 And he said unto them, Why are ye fearful? have ye not yet faith?
Síðan sneri hann sér að þeim og spurði: „Hvers vegna voruð þið svona hræddir? Hafið þið ekki enn lært að treysta mér?“
41 And they feared exceedingly, and said one to another, Who then is this, that even the wind and the sea obey him?
Hræddir, en fullir lotningar, sögðu þeir hver við annan: „Hver er þessi maður? Bæði vindur og vatn hlýða honum.“
