Châm Ngôn 25
1 Sau đây là những châm ngôn của Sa-lô-môn, do triều thần của Vua Ê-xê-chia, nước Giu-đa sưu tầm và sao chép:
These also are proverbs of Solomon, which the men of Hezekiah king of Judah copied out.
2 Vinh quang của Đức Chúa Trời là giữ kín một điều gì, tìm tòi, khám phá là vinh quang của các vua.
It is the glory of God to conceal a thing; but the glory of kings is to search out a matter.
3 Không ai biết trời cao, đất thấp bao nhiêu, lòng vua chúa cũng khó dò như vậy!
The heaven for height, and the earth for depth, and the heart of kings is unsearchable.
4 Khi khử sạch cáu cặn khỏi bạc, con có vật liệu để chế tạo vật quý.
Take away the dross from the silver, and there cometh forth a vessel for the refiner;
5 Khi trừ diệt người xấu trước mặt vua, ngôi nước ngươi sẽ vững mạnh nhờ công lý.
Take away the wicked from before the king, and his throne shall be established in righteousness.
6 Trước mặt vua, con chớ phô trương, cũng đừng tranh địa vị với hàng cao trọng,
Glorify not thyself in the presence of the king, and stand not in the place of great men;
7 Thà ngồi thấp, rồi được nhấc lên cao, còn hơn bị hạ trước bao nhiêu người.
For better is it that it be said unto thee: 'Come up hither', than that thou shouldest be put lower in the presence of the prince, whom thine eyes have seen.
8 Đừng hấp tấp kiện thưa ai cả, vì biết đâu con phải bị thua. Khi danh dự tổn thương, con sẽ làm gì?
Go not forth hastily to strive, lest thou know not what to do in the end thereof, when thy neighbour hath put thee to shame.
9 Tốt hơn cả là hai bên ngồi đối chất, nhưng đừng tiết lộ điều gì cho người khác,
Debate thy cause with thy neighbour, but reveal not the secret of another;
10 Kẻo đối phương nghe được, lên án con nói xấu, và con không thể rút lại được lời mình.
Lest he that heareth it revile thee, and thine infamy turn not away.
11 Lời bàn đúng lúc, chẳng khác gì trái táo vàng trên đĩa bạc.
A word fitly spoken is like apples of gold in settings of silver.
12 Nghe lời chỉ trích của người khôn ngoan, là giá trị hơn đeo nữ trang bằng vàng.
As an ear-ring of gold, and an ornament of fine gold, so is a wise reprover upon an obedient ear.
13 Một sứ giả trung tín làm thỏa dạ chủ mình. Như tuyết mát lạnh giữa mùa gặt với nắng hè gay gắt.
As the cold of snow in the time of harvest, so is a faithful messenger to him that sendeth him; for he refresheth the soul of his master.
14 Hứa cho, nhưng chẳng giữ lời, giống như có mây, có gió, rồi lại chẳng mưa.
As vapours and wind without rain, so is he that boasteth himself of a false gift.
15 Lòng kiên nhẫn thắng hơn cường lực, lưỡi dịu dàng bẻ gãy cả xương.
By long forbearing is a ruler persuaded, and a soft tongue breaketh the bone.
16 Con có thích mật ong? Cũng đừng ăn nhiều quá, kẻo con phải mửa ra!
Hast thou found honey? eat so much as is sufficient for thee, lest thou be filled therewith, and vomit it.
17 Chớ đến nhà láng giềng thường quá, e nhàm mặt, người sẽ chán ghét con.
Let thy foot be seldom in thy neighbour's house; lest he be sated with thee, and hate thee.
18 Lời chứng gian vô cùng hiểm nguy, hại người chẳng khác nào gươm, tên, và dùi cui.
As a maul, and a sword, and a sharp arrow, so is a man that beareth false witness against his neighbour.
19 Đặt lòng tin vào một người không đáng tin cậy, chẳng khác gì nhai với răng bị gãy, hay đi với chân khập khiễng.
Confidence in an unfaithful man in time of trouble is like a broken tooth, and a foot out of joint.
20 Hát xướng trước người đang âu sầu buồn bã, cũng như lột áo người ngày đông tháng giá, như đổ giấm vào vết thương.
As one that taketh off a garment in cold weather, and as vinegar upon nitre, so is he that singeth songs to a heavy heart.
21 Đói cho ăn, khát cho uống, săn sóc kẻ thù, cho nước họ uống.
If thine enemy be hungry, give him bread to eat, and if he be thirsty, give him water to drink;
22 Làm như vậy con sẽ chất than lửa đỏ trên đầu họ, và Chúa Hằng Hữu sẽ thưởng cho con.
For thou wilt heap coals of fire upon his head, and the LORD will reward thee.
23 Gió bấc đem mưa, nói hành sinh giận.
The north wind bringeth forth rain, and a backbiting tongue an angry countenance.
24 Thà ở nơi góc mái nhà, còn hơn ở chung nhà với đàn bà hay sinh sự.
It is better to dwell in a corner of the housetop, than in a house in common with a contentious woman.
25 Được tin lành từ xứ xa đưa vào, như được nước mát lúc khát khao.
As cold waters to a faint soul, so is good news from a far country.
26 Người công chính ngã quỵ trước người gian ác, sẽ như suối nước bị dấy đục một nguồn nước bị hư.
As a troubled fountain, and a corrupted spring, so is a righteous man that giveth way before the wicked.
27 Ăn nhiều mật có hại, tìm vinh quang cá nhân quá cũng không tốt.
It is not good to eat much honey; so for men to search out their own glory is not glory.
28 Ai không chế ngự lòng mình, chẳng lo tự chủ, như thành bỏ ngỏ không có tường.
Like a city broken down and without a wall, so is he whose spirit is without restraint.
