Mithali 17

1 Ni bora kuwa na utulivu pamoja chembe za mkate kuliko nyumba yenye sherehe nyingi pamoja na ugomvi.

Beter een droog stuk brood met vrede erbij, Dan een huis vol feestmaaltijden en twist.

2 Mtumishi mwenye busara atatawala juu ya mwana atendaye kwa aibu na atashiriki urithi kama mmoja wa ndugu.

Een verstandige knecht heeft meer te zeggen dan een ontaarde zoon, En deelt met diens broeders de erfenis.

3 Kalibu ni kwa fedha na tanuu ni kwa dhahabu, bali Yehova huisafisha mioyo.

De smeltkroes voor het zilver, de oven voor het goud; Maar de harten toetst Jahweh!

4 Mtu atendaye mabaya huwasikiliza wale wanaosema maovu; muongo anausikivu kwa wale wanaosema mambo mabaya.

De boosdoener luistert naar zondige taal, De valsaard heeft oor voor heilloze woorden.

5 Mwenye kumdhihaki masikini humtukana Muumba wake na anayefurahia msiba hatakosa adhabu.

Wie een arme bespot, smaadt zijn Schepper; Wie leedvermaak heeft, blijft niet ongestraft.

6 Wajukuu ni taji ya wazee na wazazi huleta heshima kwa watoto wao.

Kleinkinderen zijn de kroon der grijsaards, Vaders de trots van hun kinderen.

7 Hotuba ya ushawishi haifai kwa mpumbavu; kidogo zaidi midomo ya uongo inafaa kwa ufalme.

Als oprechte taal een dwaas niet staat, Past een edelman zeker geen leugentaal.

8 Rushwa ni kama jiwe la kiini macho kwa yule ambaye atoaye; yeye anayeiacha, hufanikiwa.

Het geschenk is een toversteen voor wie het geeft; Waarheen hij zich wendt, hij heeft succes.

9 Anayesamehe kosa hutafuta upendo, bali yeye anayerudia jambo huwatenganisha marafiki wa karibu.

Wie een misdaad bemantelt, zoekt de vrede te bewaren; Wie de zaak weer ophaalt, brengt onenigheid tussen vrienden.

10 Karipio hupenya ndani ya mtu mwenye ufahamu kuliko mapigo mamia kwenda kwa mpumbavu.

Op een verstandig mens maakt één vermaning meer indruk, Dan honderd slagen op een dwaas.

11 Mtu mbaya hutafuta uasi tu, hivyo mjumbe katiri atatumwa dhidi yake.

Een boze zoekt enkel verzet; Daarom stuurt men een wreden bode op hem af.

12 Ni bora kukutana na dubu aliyeporwa watoto wake kuliko kukutana na mpumbavu katika upumbavu wake.

Beter een berin te ontmoeten, van haar jongen beroofd, Dan een dwaas in zijn dwaasheid.

13 Mtu anaporudisha mabaya badala ya mema, mabaya hayatatoka katika nyumba yake.

Als iemand goed met kwaad vergeldt, Zal van zijn huis het kwaad niet wijken.

14 Mwanzo wa mafarakano ni kama mtu anayefungulia maji kila mahali, hivyo ondoka kwenye mabishano kabla ya kutokea.

Als ruzie ontstaat, is het hek van de dam; Bind dus in, voor de twist losbarst.

15 Yeye ambaye huwaachilia watu waovu au kuwalaumu wale wanaotenda haki - watu hawa wote ni chukizo kwa Yehova.

Wie een boosdoener vrijspreekt en een onschuldige veroordeelt, Zijn beiden een even grote gruwel voor Jahweh.

16 Kwa nini mpumbavu alipe fedha kwa kujifunza hekima, wakati hana uwezo wa kujifunza?

Waartoe dient geld in de hand van een dwaas, Om wijsheid te kopen, als hij toch geen verstand heeft?

17 Rafiki hupenda kwa nyakati zote na ndugu amezaliwa kwa ajili ya nyakati za taabu.

Een vriend laat altijd zijn genegenheid blijken, In tijd van nood toont hij zich als een broeder.

18 Mtu asiyekuwa na akili hufanya ahadi zenye mashariti na kuanza kuwajibika kwa madeni ya jirani yake.

Hoe kortzichtig de mens, die handslag geeft, En zich borg stelt voor zijn naaste.

19 Apendaye mafarakano anapenda dhambi; ambaye hutengeneza kizingiti kirefu sana kwenye mlango wake husababisha kuvunjia kwa mifupa.

Wie op ruzie gesteld is, is op zonde gesteld; Wie hooghartig spreekt, zoekt zijn eigen val.

20 Mtu mwenye moyo wa udanganyifu hapati chochote ambacho ni chema; na mwenye ulimi wa ukaidi huanguka kwenye janga.

Een vals karakter zal geen zegen ondervinden; Wie zijn woorden verdraait, zal in het ongeluk storten.

21 Mzazi wa mpumbavu huleta majonzi kwake mwenyewe; baba wa mpumbavu hana furaha.

Wie een domoor verwekt heeft, heeft zich hartzeer bezorgd; De vader van een zot kent geen vreugde.

22 Moyo mchangamfu ni dawa njema, bali roho iliyopondeka hukausha mifupa.

Een blij hart doet het lichaam goed, Neerslachtigheid verdort het gebeente.

23 Mtu mwovu hukubali rushwa ya siri ili kupotosha njia za haki.

De boze neemt een geschenk uit de buidel aan, Om de wegen van het recht te verdraaien.

24 Mwenye ufahamu huelekeza uso wake kwenye hekima, bali macho ya mpumbavu huelekea ncha za dunia.

De verstandige houdt de wijsheid voor ogen, De ogen van een domoor dwalen af naar de uithoeken der aarde.

25 Mwana mpumbavu ni huzuni kwa baba yake na uchungu kwa mwanamke aliyemzaa.

Een dom kind is een ergernis voor zijn vader, Een verdriet voor haar, die het baarde.

26 Pia, si vizuri kumwadhibu mwenye kutenda haki; wala si vema kuwachapa mjeledi watu waadilifu wenye ukamilifu.

Onschuldigen beboeten is al niet goed; Maar edele mensen slaan, gaat alle perken te buiten!

27 Mwenye maarifa hutumia maneno machache na mwenye ufahamu ni mtulivu.

Wie verstandig is, is spaarzaam met zijn woorden; Een man van ervaring is koelbloedig.

28 Hata mpumbavu hudhaniwa kuwa na busara kama akikaa kimya; wakati anapokaa amefunga kinywa chake, anafikiriwa kuwa na akili.

Als hij zwijgt, geldt zelfs een dwaze voor wijs; Als hij zijn mond maar houdt, voor verstandig.