< Mithali 1 >

1 Mithali za Solomoni mwana wa Daudi, mfalme wa Israeli:
Los proverbios de Salomón, hijo de David, rey de Israel:
2 Kwa kupata hekima na nidhamu; kwa kufahamu maneno ya busara;
para conocer la sabiduría y la instrucción; para discernir las palabras del entendimiento;
3 kwa kujipatia nidhamu na busara, kufanya lililo sawa, haki na bila kupendelea;
para recibir instrucción en el trato sabio, en la rectitud, la justicia y la equidad;
4 huwapa busara wajinga, maarifa na akili kwa vijana;
para dar prudencia a los simples, conocimiento y discreción al joven —
5 wenye hekima na wasikilize nao waongeze elimu yao, wenye kupambanua na wapate mwongozo;
para que el sabio escuche y aumente su aprendizaje; para que el hombre de entendimiento alcance el sano consejo;
6 kwa kufahamu mithali na mifano, misemo na vitendawili vya wenye hekima.
para entender un proverbio y parábolas, las palabras y acertijos de los sabios.
7 Kumcha Bwana ndicho chanzo cha maarifa, lakini wapumbavu hudharau hekima na adabu.
El temor a Yahvé es el principio del conocimiento, pero los necios desprecian la sabiduría y la instrucción.
8 Mwanangu, sikiliza mwongozo wa baba yako, wala usiyaache mafundisho ya mama yako.
Hijo mío, escucha la instrucción de tu padre, y no abandones las enseñanzas de tu madre;
9 Hayo yatakuwa taji la maua la neema kichwani pako, na mkufu wa kuipamba shingo yako.
pues serán una guirnalda que adornará tu cabeza, y cadenas alrededor del cuello.
10 Mwanangu, kama wenye dhambi wakikushawishi, usikubaliane nao.
Hijo mío, si los pecadores te atraen no lo consienten.
11 Kama wakisema, “Twende tufuatane; tukamvizie mtu na kumwaga damu, njoo tukavizie nafsi isiyo na hatia;
Si dicen: “Ven con nosotros. Acechemos la sangre. Acechemos en secreto a los inocentes sin causa.
12 tuwameze wakiwa hai kama kaburi, wakiwa wazima kama wale wanaotumbukia shimoni. (Sheol h7585)
Que se los trague vivos como el Seol, y entero, como los que bajan a la fosa. (Sheol h7585)
13 Tutapata aina zote za vitu vya thamani na kujaza nyumba zetu kwa nyara.
Encontraremos toda la riqueza valiosa. Llenaremos nuestras casas con el botín.
14 Njoo ushirikiane nasi, vitu vyote tutakavyopata tutagawana.”
Echarán su suerte entre nosotros. Todos tendremos un bolso”—
15 Mwanangu, usiandamane nao. Usiweke mguu wako katika njia zao,
hijo mío, no camines por el camino con ellos. Mantén tu pie fuera de su camino,
16 kwa kuwa miguu yao hukimbilia kwenye dhambi, ni wepesi kumwaga damu.
porque sus pies corren hacia el mal. Se apresuran a derramar sangre.
17 Tazama ni jinsi gani ilivyo kazi bure kutandaza wavu wakati ndege wote wanakuona!
Porque la red se tiende en vano a la vista de cualquier ave;
18 Watu hawa huvizia kumwaga damu yao wenyewe; hujivizia tu wenyewe!
pero estos acechan su propia sangre. Acechan en secreto por sus propias vidas.
19 Huu ndio mwisho wa wote ambao wanajipatia mali kwa hila; huuondoa uhai wa wale wenye mali.
Así son los caminos de todo aquel que tiene afán de lucro. Le quita la vida a sus dueños.
20 Hekima huita kwa sauti kuu barabarani, hupaza sauti yake kwenye viwanja vikubwa;
La sabiduría llama en voz alta en la calle. Ella pronuncia su voz en las plazas públicas.
21 kwenye makutano ya barabara za mji zenye makelele mengi hupaza sauti, kwenye malango ya mji hutoa hotuba yake:
Llama a la cabeza de los lugares ruidosos. A la entrada de las puertas de la ciudad, pronuncia sus palabras:
22 “Enyi wajinga, mtangʼangʼania ujinga wenu hadi lini? Mpaka lini wenye mizaha watafurahia mizaha, na wapumbavu kuchukia maarifa?
“¿Hasta cuándo, simples, amaréis la sencillez? Cuánto tiempo se deleitarán los burladores en la burla, ¿y los tontos odian el conocimiento?
23 Kama mngekuwa mmeitikia karipio langu, ningekuwa nimemimina roho yangu kwenu na kuwafahamisha maneno yangu.
Vuélvete ante mi reprimenda. Mira, derramaré mi espíritu sobre ti. Te daré a conocer mis palabras.
24 Lakini kwa kuwa mlinikataa nilipowaita na hakuna yeyote aliyekubali niliponyoosha mkono wangu,
Porque te he llamado y te has negado; He extendido mi mano y nadie me ha hecho caso;
25 kwa kuwa mliyapuuza mashauri yangu yote na hamkukubali karipio langu,
pero has ignorado todos mis consejos, y no quería ninguna de mis reprimendas;
26 mimi nami nitawacheka katika maafa yenu, nitawadhihaki wakati janga litawapata:
Yo también me reiré de tu desastre. Me burlaré cuando la calamidad te alcance,
27 wakati janga litawapata kama tufani, wakati maafa yatawazoa kama upepo wa kisulisuli, wakati dhiki na taabu zitawalemea.
cuando la calamidad te alcanza como una tormenta, cuando tu desastre llega como un torbellino, cuando la angustia y la angustia se apoderan de ti.
28 “Ndipo watakaponiita lakini sitawajibu; watanitafuta lakini hawatanipata.
Entonces me llamarán, pero no responderé. Me buscarán con ahínco, pero no me encontrarán,
29 Kwa kuwa walichukia maarifa, wala hawakuchagua kumcha Bwana,
porque odiaban el conocimiento, y no eligió el temor a Yahvé.
30 kwa kuwa hawakukubali mashauri yangu, na kukataa maonyo yangu,
No querían ningún consejo mío. Despreciaron toda mi reprimenda.
31 watakula matunda ya njia zao, na watashibishwa matunda ya hila zao.
Por eso comerán del fruto de su propio camino, y se llenan de sus propios esquemas.
32 Kwa kuwa ukaidi wa wajinga utawaua, nako kuridhika kwa wajinga kutawaangamiza.
Porque la reincidencia de los simples los matará. La despreocupación de los tontos los destruirá.
33 Lakini yeyote anisikilizaye ataishi kwa usalama, atatulia, bila kuwa na hofu ya madhara.”
Pero el que me escuche habitará con seguridad, y estarán tranquilos, sin temor a sufrir daños”.

< Mithali 1 >