Mithali 23
1 Uketipo kula chakula na mtawala, angalia vyema kile kilicho mbele yako,
quando sederis ut comedas cum principe diligenter adtende quae posita sunt ante faciem tuam
2 na utie kisu kooni mwako kama ukiwa mlafi.
et statue cultrum in gutture tuo si tamen habes in potestate animam tuam
3 Usitamani vyakula vyake vitamu kwa kuwa chakula hicho ni cha hila.
ne desideres de cibis eius in quo est panis mendacii
4 Usijitaabishe ili kuupata utajiri, uwe na hekima kuonyesha kujizuia.
noli laborare ut diteris sed prudentiae tuae pone modum
5 Kufumba na kufumbua utajiri hutoweka, huwa kama umepata mabawa ghafula, ukaruka na kutoweka angani kama tai.
ne erigas oculos tuos ad opes quas habere non potes quia facient sibi pinnas quasi aquilae et avolabunt in caelum
6 Usile chakula cha mtu mchoyo, usitamani vyakula vyake vitamu,
ne comedas cum homine invido et ne desideres cibos eius
7 kwa maana yeye ni aina ya mtu ambaye kila mara anafikiri juu ya gharama. Anakuambia, “Kula na kunywa,” lakini moyo wake hauko pamoja nawe.
quoniam in similitudinem arioli et coniectoris aestimat quod ignorat comede et bibe dicet tibi et mens eius non est tecum
8 Utatapika kile kidogo ulichokula, nawe utakuwa umepoteza bure maneno yako ya kumsifu.
cibos quos comederas evomes et perdes pulchros sermones tuos
9 Usizungumze na mpumbavu, kwa maana atadhihaki hekima ya maneno yako.
in auribus insipientium ne loquaris quia despicient doctrinam eloquii tui
10 Usisogeze jiwe la mpaka wa zamani wala kunyemelea kwenye mashamba ya yatima,
ne adtingas terminos parvulorum et agrum pupillorum ne introeas
11 kwa kuwa Mtetezi wao ni mwenye nguvu, atalichukua shauri lao dhidi yako.
propinquus enim eorum Fortis est et ipse iudicabit contra te causam illorum
12 Elekeza moyo wako kwenye mafundisho na masikio yako kwenye maneno ya maarifa.
ingrediatur ad doctrinam cor tuum et aures tuae ad verba scientiae
13 Usimnyime mtoto adhabu, ukimwadhibu kwa fimbo, hatakufa.
noli subtrahere a puero disciplinam si enim percusseris eum virga non morietur
tu virga percuties eum et animam eius de inferno liberabis (Sheol h7585)
15 Mwanangu, kama moyo wako una hekima, basi moyo wangu utafurahi,
fili mi si sapiens fuerit animus tuus gaudebit tecum cor meum
16 utu wangu wa ndani utafurahi, wakati midomo yako itakapozungumza lililo sawa.
et exultabunt renes mei cum locuta fuerint rectum labia tua
17 Usiuruhusu moyo wako kuwaonea wivu wenye dhambi, bali kila mara uwe na bidii katika kumcha Bwana.
non aemuletur cor tuum peccatores sed in timore Domini esto tota die
18 Hakika kuna tumaini la baadaye kwa ajili yako, nalo tarajio lako halitakatiliwa mbali.
quia habebis spem in novissimo et praestolatio tua non auferetur
19 Sikiliza, mwanangu na uwe na hekima, weka moyo wako kwenye njia iliyo sawa.
audi fili mi et esto sapiens et dirige in via animum tuum
20 Usiwe miongoni mwa wanywao mvinyo, au wale walao nyama kwa pupa,
noli esse in conviviis potatorum nec in comesationibus eorum qui carnes ad vescendum conferunt
21 kwa maana walevi na walafi huwa maskini, nako kusinzia huwavika matambara.
quia vacantes potibus et dantes symbola consumentur et vestietur pannis dormitatio
22 Msikilize baba yako, aliyekuzaa, wala usimdharau mama yako atakapokuwa mzee.
audi patrem tuum qui genuit te et ne contemnas cum senuerit mater tua
23 Nunua kweli wala usiiuze, pata hekima, adabu na ufahamu.
veritatem eme et noli vendere sapientiam et doctrinam et intellegentiam
24 Baba wa mwenye haki ana furaha kubwa, naye aliye na mwana mwenye hekima humfurahia.
exultat gaudio pater iusti qui sapientem genuit laetabitur in eo
25 Baba yako na mama yako na wafurahi, mama aliyekuzaa na ashangilie!
gaudeat pater tuus et mater tua et exultet quae genuit te
26 Mwanangu, nipe moyo wako, macho yako na yafuate njia zangu,
praebe fili mi cor tuum mihi et oculi tui vias meas custodiant
27 kwa maana kahaba ni shimo refu na mwanamke mpotovu ni kisima chembamba.
fovea enim profunda est meretrix et puteus angustus aliena
28 Kama mnyangʼanyi, hungojea akivizia, naye huzidisha wasio waaminifu miongoni mwa wanaume.
insidiatur in via quasi latro et quos incautos viderit interficit
29 Ni nani mwenye ole? Ni nani mwenye huzuni? Ni nani mwenye ugomvi? Ni nani mwenye malalamiko? Ni nani aliye na majeraha yasiyo na sababu? Ni nani mwenye macho mekundu?
cui vae cuius patri vae cui rixae cui foveae cui sine causa vulnera cui suffusio oculorum
30 Ni hao wakaao sana kwenye mvinyo, hao waendao kuonja mabakuli ya mvinyo uliochanganywa.
nonne his qui morantur in vino et student calicibus epotandis
31 Usiukodolee macho mvinyo wakati ukiwa mwekundu, wakati unapometameta kwenye bilauri, wakati ushukapo taratibu!
ne intuearis vinum quando flavescit cum splenduerit in vitro color eius ingreditur blande
32 Mwishowe huuma kama nyoka na kutia sumu yake kama nyoka mwenye sumu.
sed in novissimo mordebit ut coluber et sicut regulus venena diffundet
33 Macho yako yataona mambo mageni na moyo wako kuwazia mambo yaliyopotoka.
oculi tui videbunt extraneas et cor tuum loquetur perversa
34 Utakuwa kama alalaye katikati ya bahari, alalaye juu ya kamba ya merikebu.
et eris sicut dormiens in medio mari et quasi sopitus gubernator amisso clavo
35 Utasema, “Wamenipiga lakini sikuumia! Wamenichapa, lakini sisikii! Nitaamka lini ili nikanywe tena?”
et dices verberaverunt me sed non dolui traxerunt me et ego non sensi quando evigilabo et rursum vina repperiam
