Mithali 23
1 Uketipo kula chakula na mtawala, angalia vyema kile kilicho mbele yako,
Quando sederis ut comedas cum principe, diligenter attende quæ apposita sunt ante faciem tuam:
2 na utie kisu kooni mwako kama ukiwa mlafi.
et statue cultrum in gutture tuo, si tamen habes in potestate animam tuam,
3 Usitamani vyakula vyake vitamu kwa kuwa chakula hicho ni cha hila.
ne desideres de cibis eius, in quo est panis mendacii.
4 Usijitaabishe ili kuupata utajiri, uwe na hekima kuonyesha kujizuia.
Noli laborare ut diteris: sed prudentiæ tuæ ponde modum.
5 Kufumba na kufumbua utajiri hutoweka, huwa kama umepata mabawa ghafula, ukaruka na kutoweka angani kama tai.
Ne erigas oculos tuos ad opes, quas non potes habere: quia facient sibi pennas quasi aquilæ, et volabunt in cælum.
6 Usile chakula cha mtu mchoyo, usitamani vyakula vyake vitamu,
Ne comedas cum homine invido, et ne desideres cibos eius:
7 kwa maana yeye ni aina ya mtu ambaye kila mara anafikiri juu ya gharama. Anakuambia, “Kula na kunywa,” lakini moyo wake hauko pamoja nawe.
quoniam in similitudinem arioli, et coniectoris, æstimat quod ignorat. Comede et bibe, dicet tibi: et mens eius non est tecum.
8 Utatapika kile kidogo ulichokula, nawe utakuwa umepoteza bure maneno yako ya kumsifu.
Cibos, quos comederas, evomes: et perdes pulchros sermones tuos.
9 Usizungumze na mpumbavu, kwa maana atadhihaki hekima ya maneno yako.
In auribus insipientium ne loquaris: qui despicient doctrinam eloquii tui.
10 Usisogeze jiwe la mpaka wa zamani wala kunyemelea kwenye mashamba ya yatima,
Ne attingas parvulorum terminos: et agrum pupillorum ne introeas:
11 kwa kuwa Mtetezi wao ni mwenye nguvu, atalichukua shauri lao dhidi yako.
Propinquus enim illorum fortis est: et ipse iudicabit contra te causam illorum.
12 Elekeza moyo wako kwenye mafundisho na masikio yako kwenye maneno ya maarifa.
Ingrediatur ad doctrinam cor tuum: et aures tuæ ad verba scientiæ.
13 Usimnyime mtoto adhabu, ukimwadhibu kwa fimbo, hatakufa.
Noli subtrahere a puero disciplinam: si enim percusseris eum virga, non morietur.
Tu virga percuties eum: et animam eius de inferno liberabis. (Sheol h7585)
15 Mwanangu, kama moyo wako una hekima, basi moyo wangu utafurahi,
Fili mi, si sapiens fuerit animus tuus, gaudebit tecum cor meum:
16 utu wangu wa ndani utafurahi, wakati midomo yako itakapozungumza lililo sawa.
et exultabunt renes mei, cum locuta fuerint rectum labia tua.
17 Usiuruhusu moyo wako kuwaonea wivu wenye dhambi, bali kila mara uwe na bidii katika kumcha Bwana.
Non æmuletur cor tuum peccatores: sed in timore Domini esto tota die:
18 Hakika kuna tumaini la baadaye kwa ajili yako, nalo tarajio lako halitakatiliwa mbali.
quia habebis spem in novissimo, et præstolatio tua non auferetur.
19 Sikiliza, mwanangu na uwe na hekima, weka moyo wako kwenye njia iliyo sawa.
Audi fili mi, et esto sapiens: et dirige in via animum tuum.
20 Usiwe miongoni mwa wanywao mvinyo, au wale walao nyama kwa pupa,
Noli esse in conviviis potatorum, nec in comessationibus eorum, qui carnes ad vescendum conferunt:
21 kwa maana walevi na walafi huwa maskini, nako kusinzia huwavika matambara.
quia vacantes potibus, et dantes symbola consumentur, et vestietur pannis dormitatio.
22 Msikilize baba yako, aliyekuzaa, wala usimdharau mama yako atakapokuwa mzee.
Audi patrem tuum, qui genuit te: et ne contemnas cum senuerit mater tua.
23 Nunua kweli wala usiiuze, pata hekima, adabu na ufahamu.
Veritatem eme, et noli vendere sapientiam, et doctrinam, et intelligentiam.
24 Baba wa mwenye haki ana furaha kubwa, naye aliye na mwana mwenye hekima humfurahia.
Exultat gaudio pater iusti: qui sapientem genuit, lætabitur in eo.
25 Baba yako na mama yako na wafurahi, mama aliyekuzaa na ashangilie!
Gaudeat pater tuus, et mater tua, et exultet quæ genuit te.
26 Mwanangu, nipe moyo wako, macho yako na yafuate njia zangu,
Præbe fili mi cor tuum mihi: et oculi tui vias meas custodiant.
27 kwa maana kahaba ni shimo refu na mwanamke mpotovu ni kisima chembamba.
Fovea enim profunda est meretrix: et puteus angustus, aliena.
28 Kama mnyangʼanyi, hungojea akivizia, naye huzidisha wasio waaminifu miongoni mwa wanaume.
Insidiatur in via quasi latro, et quos incautos viderit, interficiet.
29 Ni nani mwenye ole? Ni nani mwenye huzuni? Ni nani mwenye ugomvi? Ni nani mwenye malalamiko? Ni nani aliye na majeraha yasiyo na sababu? Ni nani mwenye macho mekundu?
Cui væ? cuius patri væ? cui rixæ? cui foveæ? cui sine causa vulnera? cui suffusio oculorum?
30 Ni hao wakaao sana kwenye mvinyo, hao waendao kuonja mabakuli ya mvinyo uliochanganywa.
Nonne his, qui commorantur in vino, et student calicibus epotandis?
31 Usiukodolee macho mvinyo wakati ukiwa mwekundu, wakati unapometameta kwenye bilauri, wakati ushukapo taratibu!
Ne intuearis vinum quando flavescit, cum splenduerit in vitro color eius: ingreditur blande,
32 Mwishowe huuma kama nyoka na kutia sumu yake kama nyoka mwenye sumu.
sed in novissimo mordebit ut coluber, et sicut regulus venena diffundet.
33 Macho yako yataona mambo mageni na moyo wako kuwazia mambo yaliyopotoka.
Oculi tui videbunt extraneas, et cor tuum loquetur perversa.
34 Utakuwa kama alalaye katikati ya bahari, alalaye juu ya kamba ya merikebu.
Et eris sicut dormiens in medio mari, et quasi sopitus gubernator, amisso clavo:
35 Utasema, “Wamenipiga lakini sikuumia! Wamenichapa, lakini sisikii! Nitaamka lini ili nikanywe tena?”
et dices: Verberaverunt me, sed non dolui: traxerunt me, et ego non sensi: quando evigilabo, et rursus vina reperiam?
