Mithali 19
1 Afadhali mtu maskini ambaye mwenendo wake hauna lawama, kuliko mpumbavu ambaye midomo yake imepotoka.
Melior est pauper, qui ambulat in simplicitate sua, quam dives torquens labia sua, et insipiens.
2 Sio vizuri kuwa na juhudi bila maarifa, wala kufanya haraka na kuikosa njia.
Ubi non est scientia animæ, non est bonum: et qui festinus est pedibus, offendet.
3 Upumbavu wa mtu mwenyewe huharibu maisha yake hata hivyo moyo wake humkasirikia Bwana.
Stultitia hominis supplantat gressus eius: et contra Deum fervet animo suo.
4 Mali huleta marafiki wengi, bali rafiki wa mtu maskini humwacha.
Divitiæ addunt amicos plurimos: a paupere autem et hi, quos habuit, separantur.
5 Shahidi wa uongo hataacha kuadhibiwa, naye amwagaye uongo hataachwa huru.
Testis falsus non erit impunitus: et qui mendacia loquitur, non effugiet.
6 Wengi hujipendekeza kwa mtawala na kila mmoja ni rafiki wa mtu atoaye zawadi.
Multi colunt personam potentis, et amici sunt dona tribuentis.
7 Mtu maskini huepukwa na ndugu zake wote: Je, marafiki zake watamkwepa kiasi gani! Ingawa huwafuata kwa kuwasihi, hawapatikani popote.
Fratres hominis pauperis oderunt eum: insuper et amici procul recesserunt ab eo. Qui tantum verba sectatur, nihil habebit:
8 Yeye apataye hekima huipenda nafsi yake mwenyewe, yeye ahifadhiye ufahamu hustawi.
qui autem possessor est mentis, diligit animam suam, et custos prudentiæ inveniet bona.
9 Shahidi wa uongo hataacha kuadhibiwa, naye amwagaye uongo ataangamia.
Falsus testis non erit impunitus: et qui loquitur mendacia, peribit.
10 Haistahili mpumbavu kuishi katika anasa, itakuwa vibaya kiasi gani kwa mtumwa kuwatawala wakuu.
Non decent stultum deliciæ: nec servum dominari principibus.
11 Hekima ya mtu humpa uvumilivu, ni kwa utukufu wake kusamehe makosa.
Doctrina viri per patientiam noscitur: et gloria eius est iniqua prætergredi.
12 Ghadhabu ya mfalme ni kama mngurumo wa simba, bali wema wake ni kama umande juu ya nyasi.
Sicut fremitus leonis, ita et regis ira: et sicut ros super herbam, ita et hilaritas eius.
13 Mwana mpumbavu ni maangamizi ya babaye, naye mke mgomvi ni kama kutonatona kusikoisha.
Dolor patris, filius stultus: et tecta iugiter perstillantia, litigiosa mulier.
14 Nyumba na mali hurithiwa kutoka kwa wazazi, bali mke mwenye busara hutoka kwa Bwana.
Domus, et divitiæ dantur a parentibus: a Domino autem proprie uxor prudens.
15 Uvivu huleta usingizi mzito, naye mtu mzembe huona njaa.
Pigredo immittit soporem, et anima dissoluta esuriet.
16 Yeye ambaye hutii mafundisho huulinda uhai wake, bali yeye anayezidharau njia zake atakufa.
Qui custodit mandatum, custodit animam suam: qui autem negligit viam suam, mortificabitur.
17 Yeye amhurumiaye maskini humkopesha Bwana, naye atamtuza kwa aliyotenda.
Fœneratur Domino qui miseretur pauperis: et vicissitudinem suam reddet ei.
18 Mrudi mwanao, kwa maana katika hiyo kuna tumaini, usiwe mshirika katika mauti yake.
Erudi filium tuum, ne desperes: ad interfectionem autem eius ne ponas animam tuam.
19 Mtu mwenye kukasirika haraka ni lazima atapata adhabu yake, kama utamwokoa, itakubidi kufanya hivyo tena.
Qui impatiens est, sustinebit damnum: et cum rapuerit, aliud apponet.
20 Sikiliza mashauri na ukubali mafundisho, nawe mwishoni utakuwa na hekima.
Audi consilium, et suscipe disciplinam, ut sis sapiens in novissimis tuis.
21 Kuna mipango mingi ndani ya moyo wa mtu, lakini kusudi la Bwana ndilo litakalosimama.
Multæ cogitationes in corde viri: voluntas autem Domini permanebit.
22 Lile mtu alionealo shauku ni upendo usio na mwisho, afadhali kuwa maskini kuliko kuwa mwongo.
Homo indigens misericors est: et melior est pauper quam vir mendax.
23 Kumcha Bwana huongoza kwenye uzima, kisha mtu hupumzika akiwa ameridhika, bila kuguswa na shida.
Timor Domini ad vitam: et in plenitudine commorabitur, absque visitatione pessima.
24 Mtu mvivu hutumbukiza mkono wake kwenye sahani, lakini hawezi hata kuupeleka kwenye kinywa chake!
Abscondit piger manum suam sub ascella, nec ad os suum applicat eam.
25 Mpige mwenye mzaha, naye mjinga atajifunza busara, mkemee mwenye ufahamu naye atapata maarifa.
Pestilente flagellato stultus sapientior erit: si autem corripueris sapientem, intelliget disciplinam.
26 Yeye amwibiaye baba yake na kumfukuza mama yake ni mwana aletaye aibu na fedheha.
Qui affligit patrem, et fugat matrem, ignominiosus est et infelix.
27 Mwanangu, ukiacha kusikiliza mafundisho, utatangatanga mbali na maneno ya maarifa.
Non cesses fili audire doctrinam, nec ignores sermones scientiæ.
28 Shahidi mla rushwa hudhihaki hukumu na kinywa cha mtu mwovu humeza ubaya kwa upesi.
Testis iniquus deridet iudicium: et os impiorum devorat iniquitatem.
29 Adhabu zimeandaliwa kwa ajili ya wenye dhihaka na mapigo kwa ajili ya migongo ya wapumbavu.
Parata sunt derisoribus iudicia: et mallei percutientes stultorum corporibus.
