Proverbios 14

1 La mujer sabia edifica su casa: mas la insensata con sus manos la derriba.

ژنی دانا ماڵی خۆی بنیاد دەنێت، گێلیش بە دەستی خۆی کاولی دەکات.

2 El que camina en su rectitud, teme a Jehová: mas el pervertido en sus caminos, le menosprecia.

ئەوەی ڕاستەڕێیەکەی خۆی بگرێت لەخواترسە، بەڵام ئەوەی ڕێگای خۆی خوار بکاتەوە سووکایەتی پێ دەکات.

3 En la boca del insensato está la vara de la soberbia: mas los labios de los sabios los guardarán.

گێل بە قسەکانی خۆی تووشی گۆچانی سزادان دەبێت، بەڵام دانایان لێوەکانیان دەیانپارێزن.

4 Sin bueyes, el alfolí está limpio: mas por la fuerza del buey hay abundancia de panes.

کە مانگا نەبێت ئاخوڕ بەتاڵە، دروێنەی زۆریش بە هێزی گایە.

5 El testigo verdadero, no mentirá: mas el testigo falso hablará mentiras.

شایەتی دەستپاک درۆ ناکات، بەڵام شایەتی درۆزن درۆ بڵاو دەکاتەوە.

6 Buscó el burlador la sabiduría, y no la halló: mas la sabiduría al hombre entendido es fácil.

گاڵتەجاڕ داوای دانایی دەکات و نایدۆزێتەوە، بەڵام زانیاری بۆ تێگەیشتوو ئاسانە.

7 Vete de delante del hombre insensato: pues no le conociste labios de ciencia.

لەبەردەم کەسی گێل دووربکەوە، چونکە لە لێوەکانی زانیاری نابیستیت.

8 La ciencia del cuerdo es entender su camino: mas la insensatez de los fatuos es engaño.

دانایی ژیر تێگەیشتنی ڕێگای خۆیەتی، بەڵام گێلایەتی گێلەکان فریودانە.

9 Los insensatos hablan pecado; mas entre los rectos hay amor.

گێلەکان گاڵتە بە تاوان دەکەن، بەڵام لەنێو سەرڕاستان ڕەزامەندی خودا دەدۆزرێتەوە.

10 El corazón conoce la amargura de su alma; y extraño no se entremeterá en su alegría.

هەر دڵێک تاڵیێتی گیانی خۆی دەزانێت، کەسیش لە خۆشییەکەیدا بەشداری ناکات.

11 La casa de los impíos será asolada: mas la tienda de los rectos florecerá.

ماڵی بەدکارەکان کاول دەبێت، بەڵام ڕەشماڵی سەرڕاستان گەشە دەکات.

12 Hay camino que al hombre le parece derecho: mas su salida es caminos de muerte.

ڕێگا هەیە لەبەرچاوی مرۆڤ ڕاست دیارە، بەڵام کۆتاییەکەی بەرەو مردنە.

13 Aun en la risa tendrá dolor el corazón; y la salida de la alegría es congoja.

بگرە لە پێکەنینیشدا دڵ تەنگ دەبێت، لەوانەیە کۆتایی خۆشیش خەم بێت.

14 De sus caminos será harto el apartado de razón; y el hombre de bien se apartará de él.

کەسی ڕاڕا لە ڕێگای خۆی تێر دەبێت، پیاوچاکیش لەوەی کە هەیەتی.

15 El simple cree a toda palabra: mas el entendido entiende sus pasos.

ساویلکە بە هەموو قسەیەک بڕوا دەکات، بەڵام ژیر دەڕوانێتە هەنگاوەکانی خۆی.

16 El sabio teme, y apártase del mal: mas el insensato enójase, y confía.

کەسی دانا لە خودا دەترسێت و لە خراپە لادەدات، بەڵام گێل سەرگەرمە و پشت ئەستوورە.

17 El que de presto se enoja, hará locura; y el hombre de malos pensamientos será aborrecido.

کەسی هەڵەشە ڕەفتاری گێلانە دەکات، پیاوی تەڵەکەبازیش مایەی ڕقە.

18 Los simples heredarán la insensatez: mas los cuerdos se coronarán de sabiduría.

ساویلکەکان میراتگری گێلایەتین، بەڵام ژیرەکان سەریان بە زانیاری دەڕازێنرێتەوە.

19 Los malos se inclinaron delante de los buenos; y los impíos, a las puertas del justo.

بەدکاران لەبەردەم پیاوچاکان دەچەمێنەوە، خراپەکارانیش لە بەردەرگای کەسی ڕاستودروست.

20 El pobre es odioso aun a su amigo: mas los que aman al rico, son muchos.

هەژار تەنانەت دراوسێکەشی ڕقی لێی دەبێتەوە، بەڵام دەوڵەمەند دۆستی زۆرە.

21 El pecador menosprecia a su prójimo: mas el que tiene misericordia de los pobres, es bienaventurado.

ئەوەی سووکایەتی بە دراوسێکەی بکات گوناه دەکات، بەڵام خۆزگە دەخوازرێ بەوەی لەگەڵ هەژاران میهرەبانە.

22 ¿No yerran, los que piensan mal? mas los que piensan bien tendrán misericordia, y verdad.

ئایا وێڵ نابن ئەوانەی پیلانی خراپە دادەڕێژن؟ بەڵام خۆشەویستی نەگۆڕ و دڵسۆزی لەگەڵ ئەوانەیە کە پلانی چاکە دادەڕێژن.

23 En todo trabajo hay abundancia: mas la palabra de los labios solamente empobrece.

لە هەموو ماندووبوونێک سوود هەیە، بەڵام تەنها قسەی لێوان بێت بەرەو نەبوونییە.

24 La corona de los sabios es sus riquezas: mas la insensatez de los fatuos su fatuidad.

دەوڵەمەندی تاجی دانایانە، بەڵام گێلایەتی نادانایان دەڕازێنێتەوە.

25 El testigo verdadero libra las almas: mas el engañoso hablará mentiras.

شایەتی ڕاستگۆ دەربازکەری خەڵکە، بەڵام ئەوەی درۆ بڵاو دەکاتەوە تەفرەدەرە.

26 En el temor de Jehová está la fuerte confianza; y allí sus hijos tendrán esperanza.

ئەوەی لە یەزدان بترسێت دڵنیاییەکی بەهێزی هەیە، بۆ کوڕەکانیشی دەبێتە پەناگا.

27 El temor de Jehová es manadero de vida, para ser apartado de los lazos de la muerte.

لەخواترسی کانی ژیانە، بۆ دوورکەوتنەوە لە داوی مردن.

28 En la multitud del pueblo está la gloria del rey; y en la falta del pueblo, la flaqueza del príncipe.

زۆری گەل شکۆمەندییە بۆ پاشا، بەڵام نەمانی گەل شکستی میرە.

29 El que tarde se aira, es grande de entendimiento: mas el corto de espíritu, engrandece la locura.

ئەوەی درەنگ تووڕە بێت باش تێدەگات، بەڵام ئەوەی هەڵەشە بێت گێلایەتی دەردەخات.

30 El corazón blando es vida de las carnes: mas la envidia, pudrimiento de huesos.

دڵی ئارام ژیان بە جەستە دەبەخشێت، بەڵام ئیرەیی ئێسک کلۆر دەکات.

31 El que oprime al pobre, afrenta a su hacedor: mas el que tiene misericordia del pobre, le honra.

ئەوەی ستەم لە هەژار بکات سووکایەتی بە دروستکەرەکەی دەکات، بەڵام ئەوەی لەگەڵ نەدار میهرەبانە ڕێز لە خودا دەگرێت.

32 Por su maldad será lanzado el impío: mas el justo, en su muerte tiene esperanza.

خراپەکار بە خراپەکانی خۆی دەکەوێنرێت، بەڵام کەسی ڕاستودروست لە مردنیشی پەناگای هەیە.

33 En el corazón del cuerdo reposará la sabiduría; y en medio de los insensatos es conocida.

دانایی لەناو دڵی کەسی تێگەیشتوو دەحەسێتەوە، هەروەها گێلەکان تەنانەت ناواخنیشیان دەزانرێت.

34 La justicia engrandece la gente: mas el pecado es afrenta de las naciones.

ڕاستودروستی نەتەوە بەرز دەکاتەوە، بەڵام گوناه شەرمەزاری گەلانە.

35 La benevolencia del rey es para con el siervo entendido: mas el que le avergüenza, es su enojo.

ڕەزامەندی پاشا بۆ خزمەتکاری وریایە، بەڵام تووڕەبوونی لە خزمەتکاری شەرمەزارە.