Proverbios 30

1 Palabras de Agur, hijo de Jaqué, el de Masá. La profecía. Declaración del varón a Itiel y a Ucal.

قسەکانی ئاگوری کوڕی یاقە ئەم سروشە لەخۆ دەگرێت. ئەم پیاوە بە ئیتیێلی ڕاگەیاند: ئەی خودایە، من شەکەتم، بەڵام دەتوانم بەسەریدا زاڵ بم.

2 En verdad soy el más ignorante de los hombres, Y no tengo entendimiento humano.

«من لە هەموو مرۆڤێک دەبەنگترم، تێگەیشتنی مرۆڤانەم نییە.

3 No aprendí sabiduría, Ni comprendo la ciencia del Santo.

فێری دانایی نەبووم و ناسینی خودای پیرۆزم نییە.

4 ¿Quién subió a los cielos, y descendió? ¿Quién encerró los vientos en sus puños? ¿Quién ató las aguas en un paño? ¿Quién afirmó todos los términos de la tierra? ¿Cuál es su Nombre, y el nombre de su Hijo, si sabes?

کێ بەرزبووەوە بۆ ئاسمان و هاتە خوارەوە؟ کێ بای لەناو هەردوو لەپی خۆی کۆکردەوە؟ کێ ئاوی لەناو جلدا پێچایەوە؟ کێ هەموو لایەکی زەوی دامەزراند؟ ناوی چییە؟ ناوی کوڕەکەی چییە؟ ئەگەر دەیزانیت پێم بڵێ!

5 Toda Palabra de ʼElohim es limpia. Él es Escudo a los que en Él esperan.

«هەموو وشەیەکی خودا بێگەردە، قەڵغانە بۆ ئەوانەی پەنای بۆ دەبەن.

6 No añadas a sus Palabras, Para que no te reprenda, Y seas hallado mentiroso.

هیچ شتێک بۆ وشەکانی زیاد مەکە، نەوەک سەرزەنشتت بکات و بە درۆزن دەربچیت.

7 Dos cosas te pedí, No me las niegues mientras viva:

«ئەی یەزدان، دوو شتم لێ داوا کردیت، لێمی قەدەغە مەکە پێش مردنم:

8 Aparta de mí la vanidad y la mentira, Y no me des pobreza ni riqueza. Mantenme con el pan necesario,

شتی پووچ و قسەی درۆم لێ دووربخەوە، هەژاری یان دەوڵەمەندیم مەدەرێ، بەڵام نانی پێویستی خۆم پێ بدە،

9 No sea que me sacie y te niegue, o diga: ¿Quién es Yavé? O que, por ser pobre robe Y blasfeme el Nombre de mi ʼElohim.

نەوەک تێر بم و نکۆڵیت لێبکەم و بڵێم:”یەزدان کێیە؟“یان نەوەک هەژار بم و دزی بکەم و ناوی خودای خۆم بێ ڕێز بکەم.

10 No acuses al esclavo ante su ʼadón, No sea que te maldiga, y seas hallado culpable.

«بوختان بە خزمەتکار مەکە لەلای گەورەکەی، نەوەک نەفرەتت لێ بکات و تاوانبار بیت.

11 Hay quien maldice a su padre, Y no bendice a su madre.

«نەوەیەک هەیە نەفرەت لە باوکی دەکات و دایکی پیرۆز ناکات.

12 Hay quien es puro en su propia opinión, Pero no está lavado de su impureza.

نەوەیەک هەیە لە ڕوانگەی خۆی پاکە، بەڵام خۆی نەشوشتووەتەوە لە پیسوپۆخڵییەکەی.

13 Hay quien mira con ojos altivos Y párpados bien levantados por arrogancia.

نەوەیەک هەیە چەند چاو لە هەوراز و بەرز دەڕوانێت.

14 Hay quien tiene dientes como espadas Y muelas como cuchillos Para devorar a los pobres de la tierra Y a los necesitados de entre los hombres.

نەوەیەک هەیە ددانەکانی شمشێرن و کاکیلەکانی چەقۆن، بۆ خواردنی کڵۆڵەکان لەسەر زەوی و نەدارەکان لەنێو خەڵکی.

15 La sanguijuela tiene dos hijas: Dame y Dame. Tres cosas hay que nunca se sacian, Aun la cuarta jamás dice: ¡Basta!

«زەروو دوو کچی هەیە، هاوار دەکەن:”بێنە، بێنە!“«سێ شت هەن تێر نابن، چوارەمیش ناڵێت،”بەسە!“:

16 El Seol, la matriz estéril, La tierra, que no se harta de agua, Y el fuego, que nunca dice: ¡Basta! (Sheol h7585)

جیهانی مردووان و منداڵدانی نەزۆک و زەوییەک تێر ئاو نەبێت و ئاگرێک هەرگیز نەڵێت:”بەسە!“ (Sheol h7585)

17 Ojo que se burla del padre Y desprecia la obediencia a la madre, ¡Arránquenlo los cuervos del valle Y devórenlo los polluelos del buitre!

«ئەو چاوەی گاڵتە بە باوکی بکات و سووکایەتی بە گوێڕایەڵی بکات بۆ دایک، قەلەڕەشەکانی دۆڵ هەڵیدەکۆڵن و بێچووە سیسارکە کەچەڵ دەیخۆن.

18 Tres cosas me son ocultas, Y tampoco comprendo la cuarta:

«سێ شت هەن زۆر سەیرن بۆ من، چوارەمیش تێناگەم:

19 El rastro del águila en el aire, El rastro de la culebra sobre la peña, El rastro de la nave en el mar, Y el rastro del hombre en la doncella.

ڕێگای هەڵۆ لە ئاسمان، ڕێگای مار لەسەر بەرد، ڕێگای کەشتی لەناو جەرگەی دەریا و ڕێگای پیاویش لەگەڵ کچ.

20 Así procede la mujer adúltera: Come, se limpia la boca y dice: Nada malo hice.

«ئەمە هەڵسوکەوتی ژنی داوێنپیسە: دەخوات و دەمی دەسڕێتەوە و دەڵێت:”خراپەم نەکردووە!“

21 Por tres cosas se estremece la tierra, Y la cuarta no puede soportar:

«زەوی لەژێر سێ شتدا دەلەرزێت و لەژێر چوارەمیش ناتوانێت بەرگە بگرێت،

22 Por el esclavo, cuando llega a reinar, Por el necio, cuando se harta de pan,

خزمەتکارێک کە بووبێتە پاشا، گێلێک کە تێر نان بێت،

23 Por la mujer aborrecida, cuando se casa, Y por una esclava, cuando desplaza a su señora.

ئافرەتێک بێ ناز بێت و مێرد بکات، کەنیزەیەک ببێت بە میراتگری خاتوونەکەی.

24 Cuatro cosas son pequeñas en la tierra, Pero mucha más sabias que los sabios:

«چوار شت هەن لەسەر زەوی بچووکن بەڵام لە دانایان داناترن:

25 Las hormigas, pueblo no fuerte, Pero preparan su sustento en el verano;

مێروولەکان بوونەوەرێکی بێهێزن، بەڵام لە هاویندا خواردنی خۆیان ئەمبار دەکەن.

26 Los conejos, pueblo nada esforzado, Pero hacen su casa en la roca;

گۆڕهەڵکەنەکان گیانلەبەرێکی بێ توانان، بەڵام لەناو بەرد لانەکانیان دروستدەکەن.

27 Las langostas, que no tienen rey, Pero salen todas en cuadrillas;

کوللەکان پاشایان نییە، بەڵام هەموویان پۆل پۆل دەجوڵێن.

28 Las lagartijas, que se agarran con la mano, Pero están en los palacios reales.

مارمێلکە بەدەست دەگیردرێت، بەڵام لە کۆشکی پاشادا دەبینرێت.

29 Tres cosas hay de hermoso andar, Y la cuarta pasea muy bien:

«سێ شت هەن هەنگاویان سەنگینە و چوارەمیش ڕۆیشتنی سەنگینە:

30 El león, el más fuerte entre todas las bestias, Que no se vuelve atrás por nada;

شێر کە پاڵەوانی هەموو گیاندارەکانە، لە ڕووی هیچ شتێک ناگەڕێتەوە،

31 El gallo que erguido camina, También el macho cabrío, Y un rey, cuando sus tropas están con él.

کەڵەشێری بە فیز، تەگە، پاشایەکیش لە سەرکردایەتی لەشکرەکەی.

32 Si te enalteciste neciamente, O tramaste el mal, pon tu mano sobre tu boca.

«ئەگەر گێلایەتیت کرد بە خۆهەڵکێشانت، یان پیلانی خراپت نایەوە، دەستت بخەرە سەر دەمت!

33 Porque así como al batir la leche se saca mantequilla, Y al que recio se suena le sale sangre, El que provoca la ira causará contienda.

چونکە وەک چۆن شیر بهەژێنیت کەرەی لێ دەردەچێت و لووت بهەژێنیت خوێنی لێ دێت، تووڕەییش بهەژێنیت ناکۆکی لێ پێدا دەبێت.»