Proverbios 29

1 El hombre que al ser reprendido es indómito, Será quebrantado de repente, Y no habrá para él medicina.

ئەوەی زۆر سەرزەنشت بکرێت و هەر کەللەڕەق بێت، لەناکاو تێکدەشکێت و چارەسەریشی نابێت.

2 Cuando aumentan los justos, el pueblo se regocija. Cuando gobierna el impío, el pueblo gime.

کاتێک ڕاستودروستان زۆر بن گەل دڵخۆش دەبێت، کە بەدکار فەرمانڕەوا بێت گەل دەناڵێنێت.

3 El que ama la sabiduría, alegra a su padre, Pero el que se junta con prostitutas, destruye su riqueza.

ئەوەی حەز لە دانایی بکات باوکی دڵخۆش دەکات، هاوڕێی لەشفرۆشانیش سامان بەفیڕۆ دەدات.

4 Un rey justo estabiliza el país, Pero el que lo carga de impuestos lo destruye.

پاشا بە دادوەری وڵات ڕادەگرێت، بەڵام ئەوانەی بەدوای پارە بکەون وێرانی دەکەن.

5 El hombre que lisonjea a su prójimo Tiende una red a sus pasos.

ئەو کەسەی لەگەڵ دراوسێکەی زمانلووسی بکات داو لەبەرپێی دەنێتەوە.

6 En la transgresión del hombre perverso hay trampa, Pero el justo cantará y se alegrará.

لە گوناهی پیاوخراپ تەڵە هەیە، بەڵام کەسی ڕاستودروست گۆرانی دەڵێت و دڵخۆش دەبێت.

7 Preocupa al justo la causa de los pobres, Y el perverso no entiende esa preocupación.

کەسی ڕاستودروست گرنگی بە مافی هەژار دەدات، بەڵام بەدکار ئەو گرنگییە تێناگات.

8 Los burladores agitan la ciudad, Pero los sabios aplacan la ira.

گاڵتەجاڕان شار دەخەنە ئاژاوەوە، بەڵام دانایان تووڕەیی کپ دەکەنەوە.

9 Si un sabio contiende con un necio, Aunque se enoje éste o se ría, no tendrá reposo.

ئەگەر پیاوێکی دانا گێلێک بداتە دادگا، گێلەکە تووڕە بێت یان گاڵتەی پێ بێت ئاشتی نابێت.

10 Los hombres sanguinarios aborrecen al íntegro, Pero los rectos se preocupan por su vida.

خوێنڕێژان ڕقیان لە کەسی دروست دەبێتەوە، بەڵام سەرڕاستان ژیانی دەپارێزن.

11 El necio da rienda suelta a su ira, Pero el sabio la reprime.

گێل هەرچی تووڕەیی لە دڵدایە دەریدەبڕێت، بەڵام دانا خۆی دەگرێت.

12 Si el gobernante atiende a palabras mentirosas, Todos sus ministros serán perversos.

ئەگەر فەرمانڕەوایەک گوێ لە قسەی درۆ بگرێت، هەموو خزمەتکارەکانی دەبنە بەدکار.

13 El pobre y el opresor tienen esto en común: A ambos Yavé les iluminó los ojos.

هەژار لەگەڵ زۆردار لەمەدا لە یەکتری دەچن: یەزدان ڕووناکی بە چاوی هەردووکیان دەدات.

14 Si el rey juzga a los pobres con verdad, Su trono será establecido para siempre.

ئەگەر پاشایەک بە ڕاستی دادوەری هەژاران بکات، تەختەکەی هەتاهەتایە دەچەسپێت.

15 La vara y la reprensión dan sabiduría, Pero el muchacho consentido avergonzará a su madre.

داری تەمبێکردن دانایی دەبەخشێت، بەڵام منداڵ جڵەوی بەربدرێت دایکی خۆی شەرمەزار دەکات.

16 Cuando los perversos se multiplican, aumenta la transgresión, Pero los justos presenciarán la caída de ellos.

کاتێک بەدکاران گەشە دەکەن گوناه زۆر دەبێت، بەڵام ڕاستودروستان کەوتنیان دەبینن.

17 Corrige a tu hijo y te dará descanso, Y dará satisfacciones a tu alma.

کوڕەکەت تەمبێ بکە دەتحەسێنێتەوە، چێژ دەداتە گیانت.

18 Donde no hay visión profética, el pueblo se desenfrena. Pero, ¡inmensamente feliz es el que guarda la Ley!

بەبێ سروش گەل بەڕەڵا دەبێت، بەڵام ئەوەی تەورات پەیڕەو بکات خۆزگەی پێ دەخوازرێت.

19 El esclavo no se corrige solo con palabras, Porque entiende, pero no hace caso.

خزمەتکار تەنها بە قسە تەمبێ نابێت، هەرچەندە تێدەگات، بەڵام گوێی ناداتێ.

20 ¿Has visto a un hombre precipitado en sus palabras? Más esperanza hay del necio que de él.

ئەو کەسەت بینیوە بە پەلەیە لە قسەکانی؟ گێل لەو زیاتر ئومێدی پێ دەکرێت.

21 El que mima a un esclavo desde la niñez, Al final lo tendrá como un hijo.

ئەوەی خزمەتکارەکەی لە منداڵییەوە بە ناز ڕابگرێت، لە کۆتاییدا لێی هەڵدەگەڕێتەوە.

22 El hombre iracundo levanta contiendas, Y el furioso comete muchas transgresiones.

کەسی تووڕە ناکۆکی دەوروژێنێت، کەسی هەڵچووش گوناهی زۆرە.

23 La soberbia del hombre lo abate, Pero el de espíritu humilde recibirá honra.

لووتبەرزی مرۆڤ خۆی نزم دەکاتەوە، بەڵام بێفیز ڕێزدار دەبێت.

24 El cómplice del ladrón aborrece su propia vida, Oye la maldición, pero no lo denuncia.

هاوبەشی دز ڕقی لە خۆی دەبێتەوە، سوێند دەخوات و دانی پێدا نانێت.

25 El temor al hombre coloca una trampa, Pero el que confía en Yavé estará seguro.

ترسی مرۆڤ تەڵە دەنێتەوە، بەڵام ئەوەی پشت بە یەزدان ببەستێت پەناگیر دەبێت.

26 Muchos buscan el favor del gobernante, Pero la sentencia para el hombre viene de Yavé.

زۆر کەس داوای ڕەزامەندی فەرمانڕەوایان دەکەن، بەڵام مرۆڤ لەلایەن یەزدانەوە دادپەروەری بەدەستدەهێنێت.

27 El hombre inicuo es aborrecido por los justos, Y el de camino recto es aborrecido por los perversos.

قێزی ڕاستودروستان لە کەسی ناڕەوایە، قێزی بەدکاریش لەوەیە کە ڕێگای ڕاستە.