Proverbios 24

1 No envidies a los perversos, Ni desees estar con ellos.

به اشخاص شریر حسادت نورز و آرزو نکن که با آنها دوست شوی،

2 Porque su corazón trama violencia, Y sus labios hablan gran injusticia.

زیرا تمام فکر و ذکر آنها این است که به مردم ظلم کنند.

3 Con la sabiduría se edifica una casa, Con la prudencia se afirma,

خانه با حکمت بنا می‌شود و با فهم استوار می‌گردد،

4 Con el conocimiento se llenan sus cuartos De todo bien preciado y agradable.

اتاقهایش با دانایی از اسباب نفیس و گرانبها پر می‌شود.

5 Mejor es el varón sabio que el fuerte. El hombre de conocimiento aumenta su poder.

آدم دانا و فهمیده از قدرت زیاد برخوردار است و دائم به قدرت خویش می‌افزاید.

6 Porque con estrategia harás tu guerra, Y en la multitud de consejeros está la victoria.

پیروزی در جنگ بستگی به تدابیر خوب و مشورت زیاد دارد.

7 La sabiduría está demasiado alta para el necio. En la puerta no abrirá su boca.

نادان نمی‌تواند به حکمت دست یابد؛ وقتی موضوع مهمی مورد بحث قرار می‌گیرد، او حرفی برای گفتن ندارد.

8 Al que trama el mal Lo llamarán hombre de malas intenciones.

کسی که دائم نقشه‌های پلید در سر بپروراند، عاقبت رسوا خواهد شد.

9 La intención del insensato es pecado, El burlador es detestado por los hombres.

نقشه‌های آدم جاهل گناه‌آلود است و کسی که دیگران را مسخره می‌کند مورد نفرت همهٔ مردم می‌باشد.

10 Si flaqueas en el día de la adversidad, También tu fuerza se reducirá.

اگر نتوانی سختیهای زندگی را تحمل کنی، آدم ضعیفی هستی.

11 ¡Libra a los que son llevados a la muerte! ¡Rescata a los que se tambalean hacia a la matanza!

از نجات دادن کسی که به ناحق به مرگ محکوم شده است کوتاهی نکن.

12 Si dices: En verdad, no lo supimos. El que pesa los corazones, ¿no lo sabrá? ¿No lo sabrá el que vigila tu vida, Y paga al hombre según sus obras?

نگو که از جریان بی‌خبر بوده‌ای، زیرا خدایی که جان تو در دست اوست و از دل تو آگاه است، می‌داند که تو از همه چیز باخبر بوده‌ای. او هر کسی را مطابق اعمالش جزا خواهد داد.

13 Come miel, hijo mío, pues es buena. Sí, el panal es dulce a tu paladar.

پسرم، همان‌طور که خوردن عسل کام تو را شیرین می‌کند، همچنان کسب حکمت برای جان تو شیرین خواهد بود. کسی که حکمت بیاموزد آیندهٔ خوبی در انتظارش خواهد بود و امیدهایش بر باد نخواهد رفت.

14 Así aprópiate de la sabiduría para tu vida. Si la hallas, habrá un porvenir, Y tu esperanza no será frustrada.

15 Oh impío, no aceches la tienda del justo Ni saquees su lugar de reposo,

ای شریر، در کمین خانۀ شخص عادل نباش و منزلی را که او در آن زندگی می‌کند، تاراج نکن،

16 Porque siete veces cae el justo y se vuelve a levantar, Pero los impíos tropiezan en la calamidad.

زیرا عادل حتی اگر هفت بار هم بیفتد، باز برخواهد خاست، اما شریران گرفتار بلا شده، سرنگون خواهند شد.

17 Si tu enemigo cae, no te alegres, Y si tropieza, no se regocije tu corazón,

وقتی دشمنت دچار مصیبتی می‌شود شادی نکن و هنگامی که می‌افتد دلشاد نشو،

18 No sea que Yavé lo vea y le desagrade, Y aparte de sobre él su enojo.

زیرا ممکن است خداوند این کار تو را نپسندد و از مجازات او دست بردارد!

19 No te impacientes a causa de los malhechores, Ni tengas envidia de los pecadores,

به سبب بدکاران خودت را ناراحت نکن و به آنها حسادت نورز،

20 Porque para el perverso no habrá buen fin, Y la lámpara de los impíos será apagada.

زیرا شخص بدکار آینده‌ای ندارد و چراغش خاموش خواهد شد.

21 Hijo mío: Teme a Yavé y también al rey. No te asocies con los sediciosos,

پسرم، از خداوند و پادشاه بترس و با کسانی که بر ضد ایشان شورش می‌کنند همدست نشو،

22 Porque su calamidad viene de repente, Y la ruina que viene de ambos, ¿quién la conocerá?

کیست که بداند خداوند یا پادشاه چه بلایی بر سر چنین کسان خواهد آورد؟

23 También estos son dichos de los sabios: No es bueno hacer acepción de personas en el juicio.

قاضی نباید در داوری از کسی طرفداری کند.

24 El que dice al impío: Eres justo, Lo maldecirán los pueblos, Y lo detestarán las naciones.

هر که به مجرم بگوید: «تو بی‌گناهی»، مورد لعنت و نفرت همهٔ مردم واقع خواهد شد،

25 Pero los que lo reprenden serán apreciados, Y una gran bendición vendrá sobre ellos.

ولی آنکه گناهکار را محکوم کند سعادت و برکت نصیبش خواهد گردید.

26 Besados serán los labios Del que responde palabras rectas.

جواب صادقانه مانند بوسهٔ دوست دلچسب است.

27 Prepara tus labores de afuera, Y disponlas en tus campos, Y después edifica tu casa.

اول کسب و کاری داشته باش بعد خانه و خانواده تشکیل بده.

28 No testifiques sin causa contra tu prójimo, Ni engañes con tus labios.

علیه همسایهٔ خود شهادت دروغ نده و سخنان نادرست درباره‌اش بر زبان نیاور.

29 No digas: Le haré como él me hizo, Le retribuiré conforme a su obra.

نگو: «هر چه بر سرم آورده تلافی خواهم کرد.»

30 Pasé junto al campo de un hombre perezoso, Por la viña de un hombre falto de entendimiento,

از کنار مزرعهٔ شخص تنبل و کم‌عقل گذشتم؛

31 Y ahí todo estaba cubierto de espinas. Su superficie estaba cubierta de ortigas, Y su muro de piedra, derribado.

همه جا خار روییده بود، علفهای هرز زمین را پوشانده و دیوار مزرعه فرو ریخته بود.

32 Observé esto y reflexioné. Lo vi y aprendí la lección:

با دیدن این منظره به فکر فرو رفتم و این درس را آموختم:

33 Un poco de sueño, un poco de dormitar, Un poco de cruzar las manos para descansar,

کمی خواب بیشتر، کمی چُرت بیشتر، کمی دست رو دست گذاشتن و استراحت بیشتر،

34 Así vendrá tu miseria como un vagabundo, Y tu escasez como un hombre armado.

و فقر و تنگدستی همچون راهزنی مسلح به سراغ تو خواهد آمد.