Proverbios 22
1 Más vale el buen nombre que las muchas riquezas, Y el ser apreciado más que la plata y el oro.
Nomo bona estas pli preferinda, ol granda riĉeco; Kaj bona estimo, ol arĝento kaj oro.
2 El rico y el pobre tienen esto en común: Yavé los hizo a todos ellos.
Riĉulo kaj malriĉulo renkontiĝas: Ilin ambaŭ kreis la Eternulo.
3 El prudente ve el mal y se aparta, Pero los ingenuos siguen y reciben el daño.
Prudentulo antaŭvidas malbonon, kaj kaŝiĝas; Sed naivuloj antaŭenpaŝas, kaj difektiĝas.
4 En las huellas de la humildad y del temor a Yavé, Andan riqueza, honor y vida.
Por humileco kaj timo antaŭ la Eternulo Oni ricevas riĉecon kaj honoron kaj vivon.
5 Espinos y lazos hay en el camino de los perversos, El que guarda su alma se aparta de ellos.
Dornoj kaj retoj estas sur la vojo de malbonagulo; Kiu gardas sian animon, tiu malproksimiĝas de ili.
6 Instruye al niño en el camino que debe seguir, Aun cuando sea viejo no se apartará de él.
Instruu knabon konforme al lia vojo, Kaj eĉ maljuniĝinte li ne dekliniĝos de ĝi.
7 El rico domina al pobre, Y el que pide prestado es esclavo del prestamista.
Riĉulo regas super malriĉuloj, Kaj kiu prunteprenas, tiu estas sklavo de la pruntedoninto.
8 El que siembra maldad cosecha desgracia, Y la vara de su arrogancia se consumirá.
Kiu semas maljustaĵon, tiu rikoltos suferon, Kaj la kano de lia krueleco rompiĝos.
9 El que tiene ojo generoso será bendecido, Porque repartió su pan con el pobre.
Bonokululo estos benata; Ĉar li donas el sia pano al malriĉulo.
10 Echa fuera al escarnecedor, y se irá la discordia, Y también saldrán la contienda y las afrentas.
Forpelu blasfemulon, kaj foriros malpaco, Kaj ĉesiĝos malkonsento kaj ofendo.
11 El que ama la pureza de corazón, El que tiene gracia en sus labios Tendrá como amigo al propio rey.
Kiu amas purecon de koro kaj agrable parolas, Al tiu la reĝo estas amiko.
12 Los ojos de Yavé velan por la verdad, Y Él descubre el engaño de los traicioneros.
La okuloj de la Eternulo gardas la prudenton; Sed la vortojn de maliculo Li renversas.
13 Dice el perezoso: Afuera hay un león. En plena calle me matará.
Mallaborulo diras: Leono estas ekstere, Mi povus esti mortigita meze de la strato.
14 Abismo profundo es la boca de la mujer ajena. El aborrecido de Yavé caerá allí.
La buŝo de malĉastulino estas profunda foso; Kiun la Eternulo koleras, tiu tien enfalas.
15 La necedad se pega al corazón del niño. La vara de la corrección se la apartará.
Malsaĝeco forte sidas en la koro de knabo; Sed vergo punanta ĝin elpelas el ĝi.
16 El que oprime al pobre enriquece. Quien da al rico se empobrece.
Kiu premas malriĉulon, por pligrandigi sian riĉecon, Tiu donas al riĉulo, por ke li malriĉiĝu.
17 Inclina tu oído, escucha las palabras de los sabios Y aplica tu corazón a mis enseñanzas,
Klinu vian orelon kaj aŭskultu vortojn de saĝuloj, Kaj direktu vian koron al mia instruo;
18 Porque será bueno que las guardes dentro de ti, Y las establezcas sobre tus labios,
Ĉar ili estos agrablaj, se vi gardos ilin en via interno; Ili estos ĉiuj pretaj sur viaj lipoj.
19 Para que pongas en Yavé tu confianza. Te instruiré también a ti.
Ke al la Eternulo estu via fido, Tion mi instruis al vi hodiaŭ.
20 ¿No te escribí cosas excelentes de consejos y enseñanzas,
Ĉu mi ne skribis al vi tion trifoje Kun konsiloj kaj scio,
21 Para que conozcas la certeza de los dichos de verdad, Y las hagas llegar a los que te son enviados?
Por sciigi al vi la ĝustecon de la paroloj de vero, Por ke vi transdonu la parolojn de vero al tiuj, kiuj vin sendis?
22 No explotes al pobre, porque es pobre, Ni atropelles al desgraciado en la puerta,
Ne prirabu malriĉulon, pro tio, ke li estas malriĉa; Kaj ne premu senhavulon ĉe la pordego;
23 Porque Yavé defenderá su causa Y quitará la vida a los que la quitan a otro.
Ĉar la Eternulo defendos ilian aferon Kaj dispremos iliajn premantojn.
24 No hagas amistad con el hombre iracundo, Ni te hagas acompañar del hombre violento,
Ne amikiĝu kun homo kolerema, Kaj ne komunikiĝu kun homo flamiĝema;
25 No sea que te acostumbres a sus caminos, Y coloques lazo a tu propia alma.
Ke vi ne lernu lian vojon Kaj ne ricevu reton por via animo.
26 No seas tú de los que dan la mano, Y salen fiadores de deudas.
Ne estu inter tiuj, kiuj firmigas per mano, Kiuj garantias por ŝuldoj.
27 Si no tienes con qué pagar, ¿Por qué te quitarán tu propia cama?
Se vi ne havos per kio pagi, Oni ja prenos vian litaĵon de sub vi.
28 No remuevas el lindero antiguo Que colocaron tus antepasados.
Ne forŝovu la antikvajn limojn, Kiujn faris viaj patroj.
29 ¿Has visto hombre diligente en su obra? Estará delante de los reyes y no de la gentuza.
Se vi vidas homon lertan en sia profesio, li staros antaŭ reĝoj; Li ne staros antaŭ maleminentuloj.
