< San Mateo 15 >
1 Entonces unos fariseos y escribas de Jerusalén se acercaron a Jesús, y [le] preguntaron:
Leleꞌ esa, hambu atahori Farisi ro meser agama nononggoꞌ sa rema mia Yerusalem fo randaa ro Yesus.
2 ¿Por qué tus discípulos quebrantan la tradición de los ancianos? Porque no se lavan las manos cuando comen pan.
Atahori Farisi ra toꞌu rahereꞌ sira adat Yahudin. Leleꞌ ara rena rae, Yesus ana mana tungga nara raa na nda safe lima nara tungga adat hihii-nanaun sa, ma ramanasa. Boe ma ara rema de fee salaꞌ neu Yesus rae, “Taꞌo bee de ana mana tungga mara raa, te nda safe lima nara sa? Naa nalena-langga mbali bei-baꞌi tara adat na!”
3 Él les replicó: ¿Por qué también ustedes quebrantan el Mandamiento de Dios por causa de su tradición?
Te Yesus nataa nae, “Memaꞌ hei atahori mana olaꞌ laen ma tao laen! Ama mihine milena-langga neu Lamatualain parendan, fo tunggaꞌ a bei-baꞌi mara adat na.
4 Porque Dios dijo: Honra al padre y a la madre. Y: El que maldiga al padre o a la madre, muera sin perdón.
Huu Lamatualain parenda ena nae, ‘Fee hadꞌa-hormat neu ina-ama mara,’ Ma seluꞌ fai nae, ‘Mete ma atahori sa rarai-oole inan no aman, na, musi hukun misa e.”
5 Pero ustedes dicen: Cualquiera que diga al padre o a la madre: Es ofrenda lo que pudieras recibir de mí como beneficio,
Lamatualain nanori taꞌo naa, te hei minori laen fai. Ama mae, ‘Atahori sa nda parlu tulu-fali ina-aman nendiꞌ sudꞌiꞌ a saa nara, itaꞌ mae ara doidꞌoso rala seli o, mete ma ana helu-fuli basa nae fee sudꞌiꞌ a saa naa ra neu Lamatuaꞌ ena. Te no hei nenorim taꞌo naa, hei nggari hendi Lamatualain parendan, ma nggati no hei parendam.
6 de ningún modo tendrá que honrar a su padre. Así invalidaron ustedes la Palabra de Dios por su tradición.
7 ¡Hipócritas! Bien profetizó Isaías con respecto a ustedes:
Naa de, Au ae hei ia ra, atahori mana olaꞌ laen, te tao laen! Naa nandaa no Lamatuaꞌ mana ola-olan Yesaya suraꞌ memaꞌ soꞌal hei mia lele uluꞌ a! Huu Lamatuaꞌ denu e suraꞌ nae,
8 Este pueblo me honra con [sus] labios, pero su corazón está muy lejos de Mí.
‘Hambu atahori koa-boꞌu Au, siaꞌ a bafan, te nda no ralan sa.
9 En vano me adoran, y enseñan preceptos de hombres como doctrinas.
Mae ara tao taꞌo naa o, parsumaꞌ a. Ara nda tungga Au sa. Ara nda ranori Lamatualain nenorin sa, te ranori atahori nenorin.’”
10 Después de llamar a la muchedumbre les dijo: Oigan y entiendan:
Basa naa ma, Yesus noꞌe atahori laen sia naa de nanori se nae, “Pasa ndiki mara malolole, fo bisa mihine!
11 Lo que entra en la boca no contamina al hombre, sino lo que sale de la boca.
Saa mana masoꞌ nisiꞌ atahori bafan rala neu, naa nda tao nanggenggeo atahori sa. Te saa mana kalua mia atahori bafan, naa mana tao nanggenggeo atahori.”
12 Entonces los discípulos se acercaron y le preguntaron: ¿Supiste que los fariseos que oyeron la Palabra se ofendieron?
Basa ma, Yesus ana mana tungga nara rema rafadꞌe E rae, “Amaꞌ bubꞌuluꞌ, do? Atahori Farisi ra rala nara mera rena Amaꞌ oꞌolan.”
13 El respondió: Toda planta que mi Padre celestial no sembró, será desarraigada.
Te Yesus nataa nae, “Dei fo Ama ngga sia sorga nore hendi atahori nda mana nanori tungga Eni hihii-nanaun sa. Naa onaꞌ atahori nore hendi saa mana moriꞌ fo ana nda hiiꞌ ra sa.
14 Déjenlos, son guías ciegos. Si un ciego guía a otro ciego, ambos caerán en un hoyo.
Dadꞌi afiꞌ taoafiꞌ neu atahori Farisi naa ra! Te ara, onaꞌ atahori pokeꞌ natudꞌu dalaꞌ fee atahori pokeꞌ. Dei fo ara tudꞌa ndolaꞌ rala reu ona esaꞌ.”
15 Pedro le solicitó: Acláranos la parábola.
Basa ma Petrus olaꞌ nae, “Amaꞌ, tulun mufadꞌe hai nekendandaaꞌ naa sosoan dei!”
16 Él respondió: ¿Ustedes tampoco entienden?
Yesus nataa nae, “Naa! Hei nda feꞌe mihine sa?
17 ¿No entienden que todo lo que entra en la boca va al estómago y es echado en la letrina?
Sosoan taꞌo ia: saa fo ata taa, masoꞌ sia bafa tara, nakandoo tei tara rala, basa fo baliꞌ dea neu nisiꞌ mamana mbia deaꞌ.
18 Pero las cosas que salen de la boca provienen del corazón y contaminan al hombre.
Te saa mana kalua mia bafaꞌ, naa mana tao nanggenggeo atahori, losa Lamatualain o melumudꞌu e, ma nda nau simbo e sa.
19 Porque del corazón provienen malos pensamientos, homicidios, adulterios, fornicaciones, robos, falsos testimonios y difamaciones.
Huu Dala deꞌulakaꞌ naeꞌ laoꞌ mia atahori ralan! Onaꞌ a: dudꞌuꞌa deꞌulakaꞌ, risa atahori, hohongge, nda feꞌe sao sa te tao salaꞌ, ramanaꞌo, sakasii peko-lelekoꞌ, ma olaꞌ raꞌamuti-raꞌamu atahori naran.
20 Estas cosas contaminan al hombre, pero comer con manos sin lavar no contamina.
Basa naa ra, mana tao atahori ra ranggenggeo. Te mete ma atahori raa-rinu nda pake safe lima nara tungga adat hihii-nanaun sa, na, naa nda dadꞌi soꞌal sa.”
21 Al salir de allí Jesús fue a la región de Tiro y Sidón.
Basa ma Yesus lao hela mamanaꞌ naa, de neu nisiꞌ mamanaꞌ mana deka no kota Tirus ma kota Sidꞌon.
22 Vio a una mujer cananea que salía de aquellos lugares y clamaba: ¡Hijo de David, ten compasión de mí, Señor! Mi hija está horriblemente endemoniada.
Sia naa hambu inaꞌ sa laoꞌ mia mamanaꞌ naa. Eni nda atahori Yahudi sa. Leleꞌ ana rena Yesus sia naa, ana nema noꞌe no tebꞌe-tebꞌe nae, “Mane Daud tititi-nonosin, e! Sue au dei! Te nitu tao au ana feto ngga. Awee, kasian, e! Te ana doidꞌoso ena.”
23 Pero Él no le respondió. Entonces sus discípulos se le acercaron y le rogaban: Despídela, porque grita detrás de nosotros.
Te Yesus neneeꞌ a, nda nataa nae saa sa boe. Boe ma Ana mana tungga nara rema rafadꞌe rae, “‘Amaꞌ, inaꞌ ia akaꞌ nameli tao tasibuꞌ a. Malole lenaꞌ Amaꞌ mbuu hendi e mia ia leo!”
24 Entonces Él respondió: No fui enviado sino a las ovejas perdidas de [la] casa de Israel.
Boe ma Yesus nataa nae, “Lamatualain denu Au uma fo tulu-fali hita atahori Yahudi nara, huu ara lao sala ena, onaꞌ bibꞌi lombo mana tara-kooꞌ ena. Ana nda denu Au uu tulu-fali atahori feaꞌ ra sa.”
25 Pero ella se acercó, se postró ante Él y le rogó: ¡Señor, ayúdame!
Te inaꞌ naa nema deka-deka no Yesus. Ana sendeꞌ lululanggan ma noꞌe nae, “Papa, e! Tulun au dei.”
26 Él respondió: No está bien tomar el pan de los hijos y echar [lo] a los perrillos.
Te Yesus nggari dedꞌeat nae, “Nda nandaa sa haꞌi nanaat mia ana kara fo nggari fee busa ra.” [No masud maꞌafuniꞌ nae, Yesus musi tulu-fali naꞌahuluꞌ atahori Yahudi nara, dei fo tulu-fali atahori feaꞌ ra.]
27 Entonces ella dijo: Sí, Señor, pero aun los perrillos comen las migajas que caen de la mesa de sus amos.
Te inaꞌ naa nataa nae, “Tebꞌe, Amaꞌ, e! Te busa ra nahani sia mei a filenggan. Ara o ra saa mana tudꞌaꞌ mia ana kara pinggan boe.” [No masud na nae, Leleꞌ ana kara raa, busa o hambu naa boe. Onaꞌ mae Yesus tulu-fali atahori nara o, Eni musi mete-seꞌu atahori feaꞌ ra boe.]
28 Jesús le respondió: ¡Oh mujer, grande es tu fe! Que se haga contigo como quieres. Y su hija fue sanada desde aquel momento.
Yesus rena naꞌo naa, ma nafadꞌe nae, “Awii! Mama mumuhere tebꞌe neu Au, o! Dadꞌi mama baliꞌ leo, te saa fo moꞌeꞌ naa, dadꞌi ena!” Basa ma ana baliꞌ, te memaꞌ anan hai ena.
29 Cuando Jesús salió de allí siguió a una costa del mar de Galilea. Subió a la colina y se sentó.
Basa naa ma, Yesus no ana mana tungga nara lao hela mamanaꞌ naa, boe ma lao tungga-tunggaꞌ a dano Galilea suun. Basa ma ara hene risiꞌ leteꞌ sa, de Yesus endoꞌ nanori se.
30 Llegó a Él [muchísima gente] que llevaba cojos, lisiados, ciegos, mudos y muchos otros. Los colocaron a sus pies y los sanó.
Boe ma atahori hetar rema risiꞌ E. Ara rendi atahori dokaꞌ, atahori pokeꞌ, atahori mamaluꞌuꞌ, atahori nda mana bale nalaꞌ sa, ma atahori mamahedꞌiꞌ laen ra boe. Ara raꞌeꞌendo atahori mamahedꞌiꞌ ra deka Yesus ein. Boe ma Ana naꞌahahaiꞌ se,
31 La muchedumbre se asombró al ver que los mudos hablaban, los lisiados sanaban, los cojos andaban y los ciegos veían. Y alabaron al Dios de Israel.
Rita taꞌo naa, ma atahori hetar titindindiiꞌ a. Ara olaꞌ rae, “We! Manaseliꞌ, o! Atahori dokaꞌ o bisa laoꞌ no malole. Atahori pokeꞌ o, rita baliꞌ. Atahori mamaluꞌuꞌ o, laoꞌ boe. Ma atahori nda mana bale nalaꞌ sa o, bisa bale boe! Ia tantu Lamatualain mana tao. Eni ia, bei-baꞌi tara beꞌutee neu E eniꞌ a lele uluꞌ a.”
32 Entonces Jesús llamó a sus discípulos y les dijo: Tengo compasión de la muchedumbre, porque hace tres días están conmigo y no tienen qué comer. No quiero despedirlos en ayunas, no sea que desfallezcan en el camino.
Basa fai hira boe ma, Yesus noꞌe nala ana mana tungga nara de nae, “Au kasian neu atahori ia ra ena. Ruma mia dodꞌooꞌ rema, boe ma raꞌabꞌue fai telu ena, losa nanaat nara basa ena. Malole lenaꞌ ara afiꞌ baliꞌ ro tei rouꞌ. Afiꞌ losa ara masaloe sia dalaꞌ taladꞌan.”
33 Entonces los discípulos le preguntaron: ¿Dónde [conseguiremos] tantos panes en un lugar despoblado para saciar a una multitud tan grande?
Ma Yesus ana mana tungga nara rataa rae, “Amaꞌ! Ia mamana rouꞌ naꞌadꞌodꞌoꞌ no kamboꞌ. De hita nda bisa tahao tala atahori desi basa ia ra sa.”
34 Jesús les preguntó: ¿Cuántos panes tienen? Y ellos contestaron: Siete, y unos pocos pececillos.
Ma Yesus natane se nae, “Hei roti mara, baꞌu bee?” Ara rataa rae, “Hituꞌ a! No uꞌu mbei!”
35 Mandó a la muchedumbre que se recostara sobre la tierra.
Basa ma Yesus denu basa atahori ra endoꞌ reu rae a.
36 Tomó los siete panes y los peces, dio gracias, partió y daba a los discípulos, y los discípulos a la multitud.
Boe ma Ana haꞌi nala roti bue kahituꞌ no uꞌu ra, de noꞌe makasi mbali Lamatualain. Ana bibꞌibꞌi se, de Ana fee neu ana mana tungga nara, fo reu banggi fee neu basa atahori naa ra.
37 Comieron todos y se saciaron, y recogieron siete canastas llenas de los trozos sobrantes.
De basa se raa losa raꞌabeta. Basa de, radꞌuru rala nanaa lenaꞌ ra, sofe boa hitu.
38 Los que [comieron] fueron 4.000 hombres, sin [contar] mujeres y niños.
Basa atahori mana raaꞌ ra, mbei ma hambu touꞌ rifon ha. Nda feꞌe reken inaꞌ ra ro ana dikiꞌ ra sa.
39 Después de despedir a la multitud, subió a la barca y llegó a las cercanías de Magadán.
Basa naa dei de, Yesus denu atahori naa ra baliꞌ. Boe ma Ana sae ofaꞌ de lao risiꞌ mamana Magadan.