Przysłów 25
1 To również są przysłowia Salomona, które przepisali mężowie Ezechiasza, króla Judy.
These are also proverbs of Solomon, which the men of Hezekiah king of Judah transcribed.
2 Chwałą Boga jest sprawę taić, ale chwałą królów – dociekać sprawy.
It is the glory of God to conceal a thing; but the glory of kings is to search out a thing.
3 Wysokość niebios i głębia ziemi, i serca królów są niezbadane.
The heavens for height, and the earth for depth, and the heart of kings is unsearchable.
4 Usuń żużel ze srebra, a wyjdzie naczynie dla złotnika.
Take away the dross from the silver, and there cometh forth a vessel for the refiner:
5 Usuń niegodziwego sprzed króla, a jego tron umocni się w sprawiedliwości.
take away the wicked from before the king, and his throne shall be established in righteousness.
6 Nie wywyższaj się przed królem i nie stawaj na miejscu wielkich;
Put not thyself forward in the presence of the king, and stand not in the place of the great;
7 Bo lepiej, żeby ci powiedziano: Podejdź tu, niż żeby cię poniżono przed księciem, którego twoje oczy widziały.
for better it is that it be said unto thee, Come up hither, than that thou shouldest be put lower in the presence of the prince whom thine eyes see.
8 Nie spiesz się do kłótni, bo na końcu [nie będziesz wiedział], co zrobić, gdy cię zawstydzi twój bliźni.
Go not forth hastily to strive, lest [thou know not] what to do in the end thereof, when thy neighbour hath put thee to shame.
9 Załatw sprawę ze swoim bliźnim i nie zdradzaj tajemnicy drugiemu;
Debate thy cause with thy neighbour, but reveal not the secret of another;
10 By ten, który słucha, nie zawstydził cię, a twoja niesława nie przylgnęła do ciebie.
lest he that heareth [it] disgrace thee, and thine evil report turn not away.
11 Odpowiednio wypowiedziane słowo [jest jak] złote jabłko w srebrnych rzeźbach.
[As] apples of gold in pictures of silver, is a word spoken in season.
12 Jak złoty kolczyk i klejnot ze szczerego złota tak jest dla uszu posłusznego ten, który mądrze strofuje.
An ear-ring of gold, and an ornament of fine gold, is a wise reprover upon an attentive ear.
13 Czym chłód śniegu w czasie żniwa, [tym] wierny posłaniec dla tych, którzy go posyłają, bo pokrzepia dusze swych panów.
As the cold of snow in the time of harvest, [so] is a faithful messenger to them that send him: for he refresheth the soul of his masters.
14 Człowiek, który się chlubi zmyślonym darem, jest jak chmury i wiatr bez deszczu.
Clouds and wind without rain, [so] is a man that boasteth himself of a false gift.
15 Cierpliwością można przekonać władcę, a łagodny język łamie kości.
By long forbearing is a ruler persuaded, and a soft tongue breaketh the bone.
16 Czy znalazłeś miód? Zjedz tyle, ile trzeba, byś objadłszy się, nie zwrócił go.
Hast thou found honey? Eat so much as is sufficient for thee, lest thou be surfeited therewith, and vomit it.
17 Oddal nogę od domu bliźniego, by nie miał cię dość i cię nie znienawidził.
Let thy foot be seldom in thy neighbour's house; lest he be weary of thee and hate thee.
18 Kto mówi fałszywe świadectwo przeciw swemu bliźniemu, [jest] młotem i mieczem, i ostrą strzałą.
A maul, and a sword, and a sharp arrow, is a man that beareth false witness against his neighbour.
19 Ufność w człowieka niewiernego w dniu ucisku jest [jak] złamany ząb i zwichnięta noga.
A broken tooth, and a tottering foot, is confidence in an unfaithful [man] in the day of trouble.
20 [Jak] ten, kto zabiera odzienie w czasie zimy i jak ocet na saletrze taki [jest ten], kto śpiewa pieśni smutnemu sercu.
[As] he that taketh off a garment in cold weather, [and as] vinegar upon nitre, so is he that singeth songs to a sad heart.
21 Jeśli twój nieprzyjaciel jest głodny, nakarm go chlebem, a jeśli jest spragniony, napój go wodą;
If thine enemy be hungry, give him bread to eat; and if he be thirsty, give him water to drink:
22 Bo zgarniesz rozżarzone węgle na jego głowę, a PAN cię nagrodzi.
for thou shalt heap coals of fire upon his head, and Jehovah shall reward thee.
23 [Jak] północny wiatr przepędza deszcz, tak gniewna twarz [przepędza] plotkarski język.
The north wind bringeth forth rain, and the angry countenance a backbiting tongue.
24 Lepiej mieszkać w kącie pod dachem niż z kłótliwą żoną w przestronnym domu.
It is better to dwell in a corner of the housetop, than with a contentious woman, and a house in common.
25 [Jak] zimna woda dla pragnącej duszy, [tak] dobra wieść z dalekiej ziemi.
[As] cold waters to a thirsty soul, so is good news from a far country.
26 [Jak] zmącone źródło i zepsuty zdrój, [tak] sprawiedliwy, który upada przed niegodziwym.
A troubled fountain, and a defiled well, is a righteous [man] that giveth way before the wicked.
27 Niedobrze jest jeść za dużo miodu, a szukanie własnej chwały nie jest chwałą.
It is not good to eat much honey; and to search into weighty matters is [itself] a weight.
28 Człowiek, który nie panuje nad swoim duchem, jest [jak] miasto zburzone [i] bez muru.
He that hath no rule over his own spirit is [as] a city broken down, without walls.
