Przysłów 24
1 Nie zazdrość złym ludziom ani nie pragnij z nimi przebywać;
Be not thou envious of evil men, neither desire to be with them;
2 Ich serce bowiem obmyśla przemoc, a ich wargi mówią o krzywdzie.
for their heart studieth destruction, and their lips talk of mischief.
3 Dom buduje się mądrością, a umacnia się rozumem.
Through wisdom is a house built, and by understanding it is established;
4 Dzięki wiedzy komory będą napełnione wszelkimi kosztownymi i przyjemnymi bogactwami.
and by knowledge are the chambers filled with all precious and pleasant substance.
5 Mądry człowiek jest silny, a mąż, który ma wiedzę, dodaje siły.
A wise man is strong, and a man of knowledge increaseth strength.
6 Bo dzięki mądrej radzie poprowadzisz wojnę, a mnóstwo doradców [da ci] wybawienie.
For with good advice shalt thou make thy war; and in the multitude of counsellors there is safety.
7 Mądrość jest dla głupca zbyt wzniosła; nie otwiera ust swoich w bramie.
Wisdom is too high for a fool: he will not open his mouth in the gate.
8 Kto knuje zło, będzie zwany złośliwym.
He that deviseth to do evil shall be called a master of intrigues.
9 Obmyślanie głupoty [jest] grzechem, a szyderca budzi odrazę w ludziach.
The purpose of folly is sin, and the scorner is an abomination to men.
10 Jeśli w dniu ucisku ustaniesz, twoja siła jest słaba.
[If] thou losest courage in the day of trouble, thy strength is small.
11 [Jeśli] odmówisz ratunku prowadzonym na śmierć i tym, którzy idą na stracenie;
Deliver them that are taken forth unto death, and withdraw not from them that stagger to slaughter.
12 Jeśli powiesz: Nie wiedzieliśmy o tym; czy ten, który waży serca, nie rozumie? A ten, który strzeże twojej duszy, nie pozna? I czy nie odda człowiekowi według jego uczynków?
If thou sayest, Behold, we knew it not, will not he that weigheth the hearts consider it? And he that preserveth thy soul, he knoweth it; and he rendereth to man according to his work.
13 Synu mój, jedz miód, bo jest dobry, i plaster miodu słodki dla twojego podniebienia.
Eat honey, my son, for it is good; and a honeycomb is sweet to thy taste:
14 Tak [będzie] poznanie mądrości dla twojej duszy; jeśli ją znajdziesz, będzie nagroda, a twoja nadzieja nie będzie zawiedziona.
so consider wisdom for thy soul; if thou hast found it, there shall be a result, and thine expectation shall not be cut off.
15 Nie czyhaj, niegodziwcze, przed mieszkaniem sprawiedliwego, nie burz miejsca jego odpoczynku;
Lay not wait, O wicked [man], against the dwelling of the righteous; lay not waste his resting-place.
16 Bo sprawiedliwy upada siedem razy, jednak znowu powstaje; a niegodziwi popadną w nieszczęście.
For the righteous falleth seven times, and riseth up again; but the wicked stumble into disaster.
17 Nie ciesz się, gdy twój nieprzyjaciel upadnie, i niech twoje serce się nie raduje, gdy się potknie;
Rejoice not when thine enemy falleth, and let not thy heart be glad when he stumbleth;
18 Aby PAN tego nie widział i nie uznał za zło, i nie odwrócił od niego swojego gniewu.
lest Jehovah see it, and it be evil in his sight, and he turn away his anger from him.
19 Nie gniewaj się z powodu złoczyńców ani nie zazdrość niegodziwym;
Fret not thyself because of evil-doers, [and] be not envious of the wicked:
20 Bo zły nie otrzyma nagrody, pochodnia niegodziwych zostanie zgaszona.
for there shall be no future to the evil [man]; the lamp of the wicked shall be put out.
21 Synu mój, bój się PANA i króla, a nie przestawaj z chwiejnymi;
My son, fear Jehovah and the king: meddle not with them that are given to change.
22 Bo ich nieszczęście nastąpi nagle, a któż zna upadek obydwóch?
For their calamity shall rise suddenly; and who knoweth the ruin of them both?
23 I to też [należy] do mądrych. Niedobrze jest mieć wzgląd na osobę w sądzie.
These things also come from the wise. It is not good to have respect of persons in judgment.
24 Kto mówi niegodziwemu: Jesteś sprawiedliwy, tego będą ludzie przeklinać, a narody będą się nim brzydzić.
He that saith unto the wicked, Thou art righteous, peoples shall curse him, nations shall abhor him;
25 A ci, którzy [go] strofują, będą szczęśliwi i przyjdzie na nich obfite błogosławieństwo.
but to them that rebuke [him] shall be delight, and a good blessing cometh upon them.
26 Pocałują wargi tego, który daje słuszną odpowiedź.
He kisseth the lips who giveth a right answer.
27 Przygotuj swoją pracę na zewnątrz, a wykonuj ją na swoim polu, a potem buduj swój dom.
Prepare thy work without, and put thy field in order, and afterwards build thy house.
28 Nie bądź bez powodu świadkiem przeciw swemu bliźniemu ani nie oszukuj swymi wargami.
Be not a witness against thy neighbour without cause; and wouldest thou deceive with thy lips?
29 Nie mów: Zrobię mu, jak on mi zrobił, oddam temu człowiekowi według jego uczynku.
Say not, I will do so to him as he hath done to me, I will render to the man according to his work.
30 Szedłem koło pola leniwego i koło winnicy nierozumnego;
I went by the field of a sluggard, and by the vineyard of a man void of understanding;
31 A oto wszystko zarosło cierniem, pokrzywy pokryły wszystko, a kamienny mur był zburzony.
and lo, it was all grown over with thistles, and nettles had covered the face thereof, and its stone wall was broken down.
32 Spojrzałem i rozważałem w sercu; obejrzałem i wyciągnąłem naukę.
Then I looked, I took it to heart; I saw, I received instruction:
33 Trochę snu, trochę drzemania, trochę założenia rąk, by odpocząć;
— A little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to rest!
34 A twoje ubóstwo przyjdzie jak podróżny, a niedostatek – jak mąż uzbrojony.
So shall thy poverty come [as] a roving plunderer, and thy penury as an armed man.
