< Przysłów 22 >
1 Lepsze jest dobre imię, niż bogactwa wielkie; a przyjaźń lepsza, niż srebro i złoto.
A good name is more desirable than great riches; favor is better than silver and gold.
2 Bogaty i ubogi spotkali się z sobą; ale Pan jest obydwóch stworzycielem.
The rich and the poor have this in common: The LORD is Maker of them all.
3 Ostrożny widząc złe ukrywa się; ale prostacy wprost idąc wpadają w szkodę.
The prudent see danger and take cover, but the simple keep going and suffer the consequences.
4 Pokory i bojaźni Pańskiej nagrodą jest bogactwo, i sława i żywot.
The rewards of humility and the fear of the LORD are wealth and honor and life.
5 Ciernie i sidła są na drodze przewrotnego; kto strzeże duszy swej, oddala się od nich.
Thorns and snares lie on the path of the perverse; he who guards his soul stays far from them.
6 Ćwicz młodego według potrzeby drogi jego; bo gdy się zstarzeje, nie odstąpi od niej.
Train up a child in the way he should go, and when he is old he will not depart from it.
7 Bogaty nad ubogimi panuje; ale ten, co pożycza, sługą bywa tego, który mu pożycza.
The rich rule over the poor, and the borrower is slave to the lender.
8 Kto sieje nieprawość, żąć będzie utrapienie, a rózga gniewu jego ustanie.
He who sows injustice will reap disaster, and the rod of his fury will be destroyed.
9 Oko dobrotliwe, toć będzie ubłogosławione; bo udziela chleba swego ubogiemu.
A generous man will be blessed, for he shares his bread with the poor.
10 Wyrzuć naśmiewcę, a ustanie zwada; owszem uspokoi się swar i pohańbienie.
Drive out the mocker, and conflict will depart; even quarreling and insults will cease.
11 Kto miłuje czystość serca, a jest wdzięczność w wargach jego, temu król przyjacielem będzie.
He who loves a pure heart and gracious lips will have the king for a friend.
12 Oczy Pańskie strzegą umiejętności; ale przedsięwzięcia przewrotnego podwraca.
The LORD’s eyes keep watch over knowledge, but He frustrates the words of the faithless.
13 Leniwiec mówi: Lew na dworzu, w pośród ulicy bym był zabity.
The slacker says, “There is a lion outside! I will be slain in the streets!”
14 Usta obcych niewiast są dół głęboki; na kogo się Pan gniewa, wpadnie tam.
The mouth of an adulteress is a deep pit; he who is under the wrath of the LORD will fall into it.
15 Głupstwo przywiązane jest do serca młodego; ale rózga karności oddali je od niego.
Foolishness is bound up in the heart of a child, but the rod of discipline drives it far from him.
16 Kto ciemięży ubogiego, aby sobie przysporzył, także kto daje bogatemu: pewnie zubożeje.
Oppressing the poor to enrich oneself or giving gifts to the rich will surely lead to poverty.
17 Nakłoń ucha twego, a słuchaj słów mądrych, a serce twoje przyłóż ku nauce mojej;
Incline your ear and hear the words of the wise— apply your mind to my knowledge—
18 Boć to będzie uciechą, gdy je zachowasz w sercu twojem, gdy będą społem sporządzone w wargach twoich;
for it is pleasing when you keep them within you and they are constantly on your lips.
19 Aby było w Panu ufanie twoje; oznajmujęć to dziś, a ty tak czyń.
So that your trust may be in the LORD, I instruct you today—yes, you.
20 Izalim ci nie napisał znamienitych rzeczy z strony rad i umiejętności,
Have I not written for you thirty sayings about counsel and knowledge,
21 Abym ci do wiadomości podał pewność powieści prawdziwych, abyś umiał odnosić słowa prawdy tym, którzy cię posłali.
to show you true and reliable words, that you may soundly answer those who sent you?
22 Nie odzieraj nędznego, przeto że nędzny jest; ani ubogiego w bramie uciskaj.
Do not rob a poor man because he is poor, and do not crush the afflicted at the gate,
23 Albowiem Pan się podejmie sprawy ich, i wydrze duszę tym, którzy im wydzierają.
for the LORD will take up their case and will plunder those who rob them.
24 Nie bądź przyjacielem gniewliwemu, a z mężem popędliwym nie obcuj,
Do not make friends with an angry man, and do not associate with a hot-tempered man,
25 Byś snać nie przywykł ścieszkom jego, a nie włożył sidła na duszę swoję.
or you may learn his ways and entangle yourself in a snare.
26 Nie bywaj między tymi, którzy ręczą; ani między rękojmiami za długi;
Do not be one who gives pledges, who puts up security for debts.
27 Bo jeźlibyś nie miał czem zapłacić, przeczżeby kto miał brać pościel twoją pod tobą?
If you have nothing with which to pay, why should your bed be taken from under you?
28 Nie przenoś starej granicy, którą uczynili ojcowie twoi.
Do not move an ancient boundary stone which your fathers have placed.
29 Widziałżeś męża rątszego w sprawach swoich? Takowyć przed królami staje, a nie staje przed podłymi.
Do you see a man skilled in his work? He will be stationed in the presence of kings; he will not stand before obscure men.