Matendu 5
1 Muntu yumu yawamshema Ananiya na mdala gwakuwi Safira wawuziti lirambu lyawu viravi.
Leleꞌ naa touꞌ esa, nara na Ananias. Sao na, nara na Safira. Ara o raseo rae ombat esa.
2 Kumbiti, mdala gwakuwi pakawera kavimana, Ananiya kalitulila seemu ya mpiya zyakazipatiti na seemu imonga ilii kawayupiti wantumintumi.
Te ara rala ralaꞌ esa fo raꞌafuniꞌ doiꞌ ruma mia rae a feli na. Seo basa rae a ma, Ananias neu nafadꞌe Lamatuaꞌ dedenu Nara oi, “Hai feꞌe seo basa rae ombat esa. Hai mae fee basa doi na neu Lamatualain.”
3 Su, Peteru kamkosiyiti, “Ananiya, mbona shetani kingira mmoyu mwaku na kukutenda gumzyangi Rohu Mnanagala kwa kulitulira seemu ya mpiya zagupatiti kulawilirana na lilambu lilii?
Te Petrus ai e oi, “Woi! Ananias! Ho seli tebꞌe o! Taꞌo bee de muꞌufuniꞌ doi rae naa? Rala ma deꞌulakaꞌ seli ena, huu ho tungga nitu ra malangga na hihii-nanau na. Ho mumburani lelekoꞌ Lamatualain Dula-dale Meumare Na!
4 Pamberi pa kuliwuza liweriti lyaku na paguliwuziti kala, isigala mpiya azi ziweriti zaku guzitumii ntambu yagufira. Toziya gaa, gwamuwiti mmoyu mwaku kutenda shitwatira sha ntambu ayi? Gumzyanga ndiri muntu, Gumzyanga Mlungu!”
Matetu na, taꞌo ia! Ho mae seo rae ma, do nda seo sa o, naa siaꞌ a ho. Seo basa ena, mae fee doi na basa e, do hokoꞌ o, naa siaꞌ a ho. Te taꞌo bee de ho tao taꞌo naa e? Ho sobꞌa-sobꞌa munggonggoa hita atahori ia, te nda hambu atahori bisa nanggonggoa Lamatualain sa!”
5 Ananiya, pakapikaniriti aga kaguwa pasi, kahowa. Wantu woseri wapikiniriti shisoweru sha lilawiru ali watiriti nentu.
Rena Petrus olaꞌ taꞌo naa boe, aiboiꞌ ma Ananias naꞌaloli, de mate neuꞌ ena. Basa atahori mana rena dudꞌuit naa, ramatau rae mate.
6 Wandemba wasoka, wayigibikira njimba yakuwi, wamlaviya kunja, wamsira.
Boe ma ana soruꞌ hira masoꞌ, de mboti-mbalu Ananias ao sisi na, de reu raꞌoi e.
7 Pa shipindi sha masaa matatu hangu, mdala gwakuwi, pota kuvimana shitwatira shilawiriti, kingira mngati amu.
Liiꞌ telu fai ma, Ananias sao na nema. Te ana nda bubꞌuluꞌ saa saꞌ boe.
8 Peteru kamgambira, “Gung'ambiri! Hashi, shiyasi ashi sha mpiya ndo shampatiti kwa kuwuza lirambu lilii?” Yomberi kankula, “Yina, ndo sheni ashi”
Ma Petrus natane nae, “Taꞌo bee, inaꞌ? Inaꞌ se seo rae a feli na baꞌu ia, do?” Nataa nae, “Tebꞌe, Amaꞌ. Feli na baꞌu a naa ena.”
9 Yomberi Peteru kamgambira, “Mbona mtenda mpangu kumjera Rohu gwa Mtuwa? Gupikiniri! Walii wantu wagenditi kumusira mpalu gwaku, vinu wapanu pamlyangu na wankukutola gwenga viraa.”
Boe ma Petrus ai e nae, “Taꞌo bee de mo sao ma mala haraꞌ esa fo sobꞌa Lamatualain Dula-dale Na? Mete neu ena! Atahori mana reu raꞌoi sao ma feꞌe baliꞌ ena. Mbei fen te, ara ndoro rendi ao sisi ma fo raꞌoi sia sao ma bobꞌoa na.”
10 Vumu Safila kaguwa kulongolu kwa magulu ga Peteru, kahowa. Wandemba walii pawingiriti, wamwoniti kahowa kala, hangu wamlaviya kunja, wamsira pakwegera na mpalu gwakuwi.
Rena Petrus oꞌola na, aiboiꞌ ma, inaꞌ naa naꞌaloli de mate neu mamana na. Ana soruꞌ ra baliꞌ ma, ara rita inaꞌ naa mate ena. De ndoro rendi ao sisi na reu raꞌoi e sia sao na bobꞌoa na.
11 Shipinga shoseri sha wantu yawamjimira Yesu pamuhera na woseri yawapikaniriti shisoweru sha vitwatira avi, watiriti nentu.
Basa atahori mana ramahere Yesus ra, ramatau. Ma basa atahori feaꞌ mana rena Ananias no Safira mamate na, ramatau boe.
12 Wantumintumi watenditi mauzauza na makangashu gavuwa pakati pa wantu. Wawumini waweriti wankuliwona pamwera muukumbi wa Selemani.
Leleꞌ naa, Yesus dedenu nara tao manadadꞌiꞌ naeꞌ seli, de atahori ra rita. Ara hii risiꞌ Ume Hule-Oꞌe Huuꞌ ma raꞌabꞌue ralaꞌ esa sia mane Soleman ume los na.
13 Muntu yoseri gwingi yakaweriti ndiri muumini kajeriti ndiri kuwera pamhera na womberi. Ata hangu, wantu wamonga yawawera ndiri na njimiru ayi wawazyuma.
Leleꞌ naa atahori hetar koa Lamatuaꞌ Yesus atahori Nara. Mete ma hambu atahori nda feꞌe namahere Yesus sa, ana nda nambarani masoꞌ naꞌabꞌue no se sa.
14 Walanga ya wantu yawamjimiriti Mtuwa, wapalu na wadala, iyongerekiti.
Te atahori mana ramahere Yesus, boe ramaheta. Hambu touꞌ ma inaꞌ boe.
15 Toziya ayi, wantu waweriti wankuwajega walweli mnjira na kuwagonjeka pampindi pa shitanda na mikeka su Peteru pakapita, tembera shivuni shakuwi shiwashinkuli wamu wawu.
Leleꞌ naa dadꞌi onaꞌ naa, losa atahori ra rendi atahori mamahedꞌiꞌ ra, de tao neu neneiꞌ ata sia dalaꞌ suu na. Ara dudꞌuꞌa oi, “Wii! Mete ma Petrus no Yohanis laoꞌ tungga ia, mae akaꞌ a ruꞌa se salao na dai atahori mamahedꞌiꞌ ia ra o, ara hai.”
16 Wantu wavuwa wasokiti kulawa mulushi za kumbekumbeku za Yerusalemu, wankuwajega walweli wawu na walii yawawera na shamshera wadoda na womberi woseri waponiziwa.
Leleꞌ naa, atahori ra rema nda ramaꞌetu mia kambo-kamboꞌ sia Yerusalem suu na sa. Ara rendi atahori hedꞌis ra, de Lamatuaꞌ dedenu Nara rahaiꞌ basa se. Ara o rendi atahori nitu taoꞌ ra, de Lamatuaꞌ dedenu Nara mbuu hendi basa nitu ra dea reu.
17 Shakapanu mtambika mkulu na wayaguwi yawaweriti pamuhera na shipinga sha Masadukayu, wawera na weya.
Leleꞌ naa, atahori mana tungga Lamatuaꞌ Yesus dedenu Nara, boe ramaheta. Naa de, malangga monaeꞌ mia agama Yahudi no nonoo nara mia partei Saduki, rambedꞌaꞌ rala.
18 Su, wawatawa ntumintumi, na kuwajega mngati mnumba nkulu ya shibetubetu.
De ara reu humu rala Yesus dedenu nara, fo tao se bui rala reu.
19 Kumbiti pashiru ntumintumi gwa kumpindi gwa Mtuwa kayivuguliti milyangu ya shibetubetu, kawalaviya kunja, kawagambira,
Te tembaꞌ neu boe, Lamatualain ate Na esa mia sorga nema nisiꞌ bui a, de soi lelesu a. Basa de no se dea reu. Ana denu se nae,
20 “Mgendi mkagoloki Mnumba nkulu ya Mlungu na kuwagambira wantu kila shintu kuusu makaliru aga gasyayi.”
“Mii memaꞌ sia Ume Hule-Oꞌe Huuꞌ. Mifadꞌe basaꞌ e neu atahori sia naa, fo ara tungga Lamatualain Dala Masodꞌa feu na ia.”
21 Wantumintumi wajimiriti, wingira Mnumba nkulu ya Mlungu mandawira putiputi, wanja kufunda. Mtambika mkulu na wayaguwi pawasokiti, washemiti mkutanu gwa shizyungu shikulu, ndo shipinga sha wazewi wa Wayawudi, shakapanu wawatuma wantu mushibetubetu wawajegi wantumintumi walii.
Mbila fefetu ana na, ara tungga Lamatualain ate Na parenda na. Ara risiꞌ Ume Hule-Oꞌe Huuꞌ a sodꞌa na, de ranori atahori ra sia naa. Nda dooꞌ sa ma, malangga monaeꞌ a no nonoo nara rema ro atahori monaen no lasi-lasi adat mia basa Israꞌel. Ara raꞌabꞌue fo rae paresaꞌ dedꞌea agama soꞌal Lamatuaꞌ Yesus dedenu Nara. Basa de ara denu mana maneaꞌ ra reu haꞌi Petrus se mia bui, fo rae nggero dedꞌeat naa.
22 Kumbiti wakulu awa pawasokiti aku wawawona ndiri mshibetubetu mlii. Hangu wawuyiti, wawagambira mumkutanu,
Mana manea ra losa bui a te, Petrus se nese. De ara reu rafadꞌe atahori monaen ra sia mamana dedꞌeat naa.
23 Pawatakula, “Tuwoniti shibetubetu shitatwa kila uwega na walolera wankulolera milyangu. Kumbiti patuvuguliti tumwona ndiri muntu yoseri mngati.”
Rafadꞌe oi, “Ama nggare! Afiꞌ miminasa. Hai losa bui a ma, hai mita lelesu ra mana nggoe mates. Ma atahori mana raneaꞌ bui ra rambariiꞌ sia naa. Hai denu se soi lelesu a fo masoꞌ te, hai nda mita saa saꞌ boe.”
24 Mkulu gwa walolera wa numba nkulu ya Mlungu na watambika wakulu pawapikaniriti shisoweru ashi wawera na lyoga, wavimana ndiri gawawapatiti.
Rena taꞌo naa ma, malangga agama Yahudi ra, no malangga mana manea Ume Hule-Oꞌe Huuꞌ, basa se onaꞌ mamanggonggoaꞌ ra, huu mopo dudꞌuꞌa nara.
25 Kiza muntu yumu, kawagambira, “wantu walii yamuwatatiriti mshibetubetu, vinu wamunumba nkulu ya Mlungu, wankufunda wantu.”
Basa naa, hambu atahori esa nema nafadꞌe oi, “Ama nggare! Rena dei! Atahori fo amaꞌ se tao mia bui a, ara sia dꞌeaꞌ ia sie! Ara ranori atahori ra sia Ume Hule-Oꞌe Huuꞌ a!”
26 Panu mkulu gwa walolera wa numba nkulu ya Mlungu pamwera na wantu wakuwi wagenditi mnumba nkulu ya Mlungu, kawajega. Kumbiti wawakamula ndiri kwa likakala, toziya watiriti handa wantu mewawagumi mabuwi.
Rena taꞌo naa ma, malangga mana manea Ume Hule-Oꞌe Huuꞌ a noꞌe ana boa nara, fo reu humu seluꞌ Petrus no nonoo nara. Te ana boa nara ramatau, huu atahori naeꞌ rena Petrus ola-olaꞌ. Afiꞌ losa ara ramue, ma mbia risa mana manea ra. Naa de, ara reu humu seluꞌ Petrus se, te ara nda rambarani haꞌi no deres sa.
27 Su wawajega, wawagolisiya kulongolu kushizyungu, Mtambika Mkulu kawagambira,
Basa ma ara ro Petrus se risiꞌ mamana paresaꞌ dedꞌeat. Boe ma malangga monaeꞌ a natane se oi
28 “Tuwaberiti paweru kufunda kwa litawu lya muntu ayu, vinu mweneza mafunda genu poseri Muyerusalemu na mupanga kututulira lawama ya kuhowa kwa muntu ayu.”
“Hai ai hei fo afiꞌ minori soꞌal Atahori mana nae tao dala masodꞌa feuꞌ naa, to? Hei ia ra, langga fatu! Hei nda tao-afiꞌ neu hai parenda ma sa, te hei tunggaꞌ a hihii-nanau mara! Hei mii minori ndule Yerusalem. Onaꞌ a hei mbia salaꞌ nema hai, mae hai mana denu atahori tao risa Yesus.”
29 Panu Peteru, kiwiti pamwera na walii ntumintumi wamonga, kankula, “Mpaka tumjimiri Mlungu, muntu ndiri.
Basa de Petrus nambariiꞌ dadꞌi basa dedenuꞌ ra mana ola-olaꞌ na. De ana nataa nae, “Ama nggare! Mete ma atahori parenda na labꞌan Lamatualain hihii-nanau Na, hai nda tungga e sa. Huu hai musi tunggaꞌ a Lamatualain parenda Na!
30 Mlungu gwa mbuyi gwetu kamzyukisiyiti Yesu pa mwenga kumlaga kwa kumpingika mlupingika.
Atahori mana soi hai dala masodꞌa feu ma, naeni Yesus. Eni, atahori fo hei mbaku misa sia hau ngganggeꞌ. Mia dalahulu na, hita baꞌi nara hule-oꞌe neu Lamatualain. Lamatualain ia, mana fee Yesus nasodꞌa baliꞌ.
31 Ayu ndomweni ulii yakakwisitwi na Mlungu mpaka uwega wakuwi wa mliwu, kawera mlongoziya na Mlopoziya su katendi wantu wa Israeli waleki vidoda, wapati kulekiziwa vidoda vyawu.
Ma Lamatualain o soꞌu E dadꞌi lima ona na. Dadꞌi ia naa, Yesus toꞌu koasa onaꞌ mane monaeꞌ. Ana soi dalaꞌ fo atahori ra nenemboꞌit mia sala nara. Ana nau fee dalaꞌ neu hita atahori Israꞌel ia ra, fo hahae mia sala-singgo tara. No taꞌo naa, Lamatualain rala Na maꞌasufu losa nda mete hita atahori Israꞌel ra sala nara sa ena.
32 Twenga ndo wakapitawu wa lilawiru ali, yomberi Rohu Mnanagala ndo yomberi Mlungu kawayupa walii wawamjimira, wankupitaulira vira lilawiru ali.”
Te hita ia ra, tita no hita mata nara tae Yesus memaꞌ mate ena, te Ana nasodꞌa baliꞌ. Ia naa Lamatualain Dula-dale Meumare Na boe o nafadꞌe dalaꞌ ia neu atahori mana tungga Yesus Dala Masodꞌa na.”
33 Wajumbi woseri wa shizyunga shilii pawapikaniriti aga, waweriti na maya, ata waamuwa kuwalaga.
Petrus olaꞌ basa ma, atahori mana endoꞌ paresaꞌ dedꞌeat naa, ramue rae tao risa Lamatuaꞌ dedenu Nara.
34 Kumbiti Mfalisayu yumu yawamshema Gamalieli mweni kaweriti mfunda gwa Malagaliru na yakapananitwi ligoya nentu kulongolu kwa wantu woseri, kagolokiti kulongolu kushizyungu kulii, kafiriti ntumintumi walii walaviwi kunja katepu.
Te sia naa o hambu atahori esa tungga paresaꞌ dedꞌeat naa. Nara na Gamaliel. Atahori naeꞌ fee hadat neu e, huu eni meser mahineꞌ sia partei agama Farisi. Petrus olaꞌ basa, ma ara rae tao risa e, te Gamaliel nambariiꞌ de denu atahori ra rendi Petrus se dea reu.
35 Shakapanu kawagambira wajumbi walii wa shizyungu, “Walushi lwa Israeli, shondi pamberi pa kutenda ashi shamfira kuwatenda wantu awa!
Ara dea reu boe ma, ana olaꞌ no malangga ra sia naa oi, “Toronoo nggare! Ata besa-bꞌesa, o! Afiꞌ losa hita haelai tao deꞌulakaꞌ atahori ia ra. Ata duꞌa naruꞌ dei.
36 Makashu shididini, kulawiriti muntu yumu litawu lyakuwi Teuda, kalitakulira kuwera muntu gwa mana na wantu pakwegera na miya mhanu walijegiti pamhera na yomberi, kumbiti wamlagiti, shakapanu wandundami wakuwi woseri wapalanganika na shipinga shakuwi shifuwa.
Hei feꞌe misinedꞌa atahori esa nara na Teudas, to? Ana mate dooꞌ ena, te feꞌe masodꞌa na, ana soꞌu ao na oi, eni atahori monaeꞌ, losa mbei ma atahori natun haa tungga e. Te leleꞌ atahori tao risa e, ana mana tungga nara rela sea-saranggaa, losa ia nda hambu esa saꞌ boe. Ara rela raeo ena!
37 Kayi, shakapanu, shipindi shilii sha kuwalangwa wantu, kalawiriti Yuda gwa Galilaya. Ayu na yomberi kwawakwegiti wantu wamfata, Kumbiti na yomberi wamlagiti, na wandundami wakuwi wapalanganikiti.
Hei musi misinedꞌa dudꞌuit esa fai. Leleꞌ naa mana parenda ra reken atahori sia nusaꞌ ia. Hambu atahori esa, nara na, Yudꞌas, mia propinsi Galilea. Atahori naeꞌ tungga e boe. Te atahori tao risa e. De basa atahori mana tungga e o rela dii-ona losa mopo se.
38 Na vinu viraa neni nuwagambira kotukuwatendera shintu shoseri wantu awa, muwalekiziyi! Toziya, payiwera shitendu ashi shawu shanjishwa na muntu, hashiwuki sheni.
Dadꞌi toronoo nggare! Au duꞌa taꞌo ia: ata afiꞌ tao tisa se. Hela se neuꞌ ena. Mete ma nenori nara no leleo-lalao nara lao mia atahori, mae taꞌo bee o nda naꞌatataaꞌ nala dooꞌ sa, te mopo se neuꞌ ena.
39 Kumbiti handa shanjishwa na Mlungu, hera ndiri handa hapeni muwezi kuwakanga, su hamliwoni mmulema Mlungu.”
Te mete ma nenori nara nema mia Lamatualain, naa hei nda bisa mitudꞌaꞌ se sa. De hei besa-bꞌesa dei. Afiꞌ losa hei labꞌan Lamatualain.” Gamaliel ola basa ma, ara raꞌaheiꞌ tungga e.
40 Su wawashema ntumintumi walii, waamuwa wasyatagwi viboku na kuwaberiziya nawafunda kayi kwa litawu lya Yesu, shakapanu wawaleka wagendi zawu.
Basa naa ma, ara roꞌe dedenuꞌ naa ra ralaꞌ reu, de ara denu atahori ra filo se. Ara ai se sudꞌi ingga-inggaꞌ Yesus nara na. Basa de, ara mboꞌi hendi se.
41 Su, ntumintumi walawa kunja kushizyungu pawamema nemeru, toziya wafiruwiti kusoniziwa kwajili ya litawu lya Yesu.
De Lamatuaꞌ dedenuꞌ naa ra lao hela mamana nggero dedꞌeat naa. Ara duꞌa rae mae nara nara maꞌafo huu tungga Yesus, te ramahoꞌo huu Lamatualain nita se randaa hambu sususaꞌ onaꞌ naa. Naa de, rala nara ramahoꞌo seli.
42 Mnumba nkulu ya Mlungu na ukaya kwa wantu, womberi wendereyiti kila lishaka kufunda na kubwera Shisoweru Shiwagira sha Yesu kuwera ndo Kristu.
Tungga fai, ara reu ranori atahori rae, “Atahori fo Lamatualain dudꞌu mia dalahulu na, naeni Yesus.” Ara rafadꞌe dalaꞌ naa nakandoo a sia atahori ra ume nara, ma sia Ume Hule-Oꞌe Huuꞌ a.
