امثال 3

1 پسرم، چیزهایی را که به تو آموخته‌ام هرگز فراموش نکن. اگر می‌خواهی زندگی خوب و طولانی داشته باشی، به دقت از دستورهای من پیروی کن.

Mwanangu, usisahau mafundisho yangu, bali zitunze amri zangu moyoni mwako,

2

kwa kuwa zitakuongezea miaka mingi ya maisha yako na kukuletea mafanikio.

3 محبت و راستی را هرگز فراموش نکن بلکه آنها را بر گردنت بیاویز و بر صفحهٔ دلت بنویس،

Usiache kamwe upendo na uaminifu vitengane nawe; vifunge shingoni mwako, viandike katika ubao wa moyo wako.

4 اگر چنین کنی هم خدا از تو راضی خواهد بود هم انسان.

Ndipo utapata kibali na jina zuri mbele za Mungu na mwanadamu.

5 با تمام دل خود به خداوند اعتماد کن و بر عقل خود تکیه منما.

Mtumaini Bwana kwa moyo wako wote wala usizitegemee akili zako mwenyewe;

6 در هر کاری که انجام می‌دهی خدا را در نظر داشته باش و او در تمام کارهایت تو را موفق خواهد ساخت.

katika njia zako zote mkiri yeye, naye atayanyoosha mapito yako.

7 به حکمت خود تکیه نکن بلکه از خداوند اطاعت نما و از بدی دوری کن،

Usiwe mwenye hekima machoni pako mwenyewe; mche Bwana ukajiepushe na uovu.

8 و این مرهمی برای زخمهایت بوده، به تو سلامتی خواهد بخشید.

Hii itakuletea afya mwilini mwako, na mafuta kwenye mifupa yako.

9 از دارایی خود برای خداوند هدیه بیاور، نوبر محصولت را به او تقدیم نما و به این وسیله او را احترام کن.

Mheshimu Bwana kwa mali zako na kwa malimbuko ya mazao yako yote;

10 آنگاه انبارهای تو پر از وفور نعمت خواهد شد و خمره‌هایت از شراب تازه لبریز خواهد گردید.

ndipo ghala zako zitakapojaa hadi kufurika, viriba vyako vitafurika kwa mvinyo mpya.

11 پسرم، نسبت به تأدیب خداوند بی‌اعتنا نباش، و هرگاه سرزنشت کند، ناراحت نشو.

Mwanangu, usiidharau adhabu ya Bwana na usichukie kukaripiwa naye,

12 زیرا خداوند کسی را تأدیب می‌کند که دوستش می‌دارد. همان‌طور که هر پدری پسر محبوب خود را تنبیه می‌کند تا او را اصلاح نماید، خداوند نیز تو را تأدیب و تنبیه می‌کند.

kwa sababu Bwana huwaadibisha wale awapendao, kama vile baba afanyavyo kwa mwana apendezwaye naye.

13 خوشا به حال کسی که حکمت و بصیرت پیدا می‌کند؛

Heri mtu yule aonaye hekima, mtu yule apataye ufahamu,

14 زیرا یافتن آن از یافتن طلا و نقره، نیکوتر است!

kwa maana hekima ana faida kuliko fedha na mapato yake ni bora kuliko ya dhahabu safi.

15 ارزش حکمت از جواهرات بیشتر است و آن را نمی‌توان با هیچ گنجی مقایسه کرد.

Hekima ana thamani kuliko marijani; hakuna chochote unachokitamani kinachoweza kulinganishwa naye.

16 حکمت به انسان زندگی خوب و طولانی، ثروت و احترام می‌بخشد.

Maisha marefu yako katika mkono wake wa kuume; katika mkono wake wa kushoto kuna utajiri na heshima.

17 حکمت زندگی تو را از خوشی و سلامتی لبریز می‌کند.

Njia zake zinapendeza, mapito yake yote ni amani.

18 خوشا به حال کسی که حکمت را به چنگ آورد، زیرا حکمت مانند درخت حیات است.

Yeye ni mti wa uzima kwa wale wanaomkumbatia; wale wamshikao watabarikiwa.

19 خداوند به حکمت خود زمین را بنیاد نهاد و به عقل خویش آسمان را برقرار نمود.

Kwa hekima Bwana aliiweka misingi ya dunia, kwa ufahamu aliziweka mbingu mahali pake;

20 به علم خود چشمه‌ها را روی زمین جاری ساخت و از آسمان بر زمین باران بارانید.

kwa maarifa yake vilindi viligawanywa, nayo mawingu yanadondosha umande.

21 پسرم، حکمت و بصیرت را نگاه دار و هرگز آنها را از نظر خود دور نکن؛

Mwanangu, hifadhi maamuzi mema na busara, usiache vitoke machoni pako;

22 زیرا آنها به تو زندگی و عزت خواهند بخشید،

ndipo vitakapokuwa uzima nafsini mwako na pambo la neema shingoni mwako.

23 و تو در امنیت خواهی بود و در راهی که می‌روی هرگز نخواهی لغزید؛

Kisha utaenda katika njia yako salama, wala mguu wako hautajikwaa;

24 با خیال راحت و بدون ترس خواهی خوابید؛

ulalapo, hautaogopa; ulalapo usingizi wako utakuwa mtamu.

25 از بلایی که به طور ناگهانی بر بدکاران نازل می‌شود، نخواهی ترسید،

Usiogope maafa ya ghafula au maangamizi yanayowapata waovu,

26 زیرا خداوند تو را حفظ کرده، نخواهد گذاشت در دام بلا گرفتار شوی.

kwa kuwa Bwana atakuwa tumaini lako na kuepusha mguu wako kunaswa katika mtego.

27 اگر می‌توانی به داد کسی که محتاج است برسی، کمک خود را از او دریغ مدار.

Usizuie wema kwa wale wanaostahili ikiwa katika uwezo wako kutenda.

28 هرگز به همسایه‌ات مگو: «برو فردا بیا»، اگر همان موقع می‌توانی به او کمک کنی.

Usimwambie jirani yako, “Njoo baadaye, nitakupa kesho”: wakati wewe unacho kitu kile karibu nawe.

29 علیه همسایه‌ات که با خیال راحت در جوار تو زندگی می‌کند توطئه نکن.

Usifanye hila ya kumdhuru jirani yako, ambaye anaishi karibu na wewe akikuamini.

30 با کسی که به تو بدی نکرده است بی‌جهت دعوا نکن.

Usimshtaki mtu bila sababu, wakati hajakutenda dhara lolote.

31 به اشخاص ظالم حسادت نکن و از راه و روش آنها پیروی ننما،

Usimwonee wivu mtu mwenye jeuri wala kuchagua njia yake iwayo yote,

32 زیرا خداوند از اشخاص کجرو نفرت دارد، اما به درستکاران اعتماد می‌کند.

kwa kuwa Bwana humchukia mtu mpotovu, lakini siri yake iko kwa mwenye haki.

33 لعنت خداوند بر بدکاران است، اما برکت و رحمت او شامل حال درستکاران می‌باشد.

Laana ya Bwana i juu ya nyumba ya mwovu, lakini yeye huibariki nyumba ya mwenye haki.

34 خداوند مسخره‌کنندگان را مسخره می‌کند، اما به فروتنان فیض می‌بخشد.

Huwadhihaki wale wanaodhihaki, lakini huwapa neema wale wanyenyekevu.

35 دانایان از عزت و احترام برخوردار خواهند گردید، ولی نادانان رسوا خواهند شد.

Wenye hekima hurithi heshima, bali huwaaibisha wapumbavu.