امثال 1
| امثال سلیمان، پادشاه اسرائیل، که پسر داوود بود: | 1 |
Mithali za Solomoni mwana wa Daudi, mfalme wa Israeli:
| این امثال به شما کمک خواهند کرد تا حکمت و ادب بیاموزید و بتوانید سخنان پرمغز را درک کنید. | 2 |
Kwa kupata hekima na nidhamu; kwa kufahamu maneno ya busara;
| آنها به شما یاد خواهند داد چگونه رفتار عاقلانه داشته باشید و با صداقت و عدالت و انصاف عمل کنید. | 3 |
kwa kujipatia nidhamu na busara, kufanya lililo sawa, haki na bila kupendelea;
| این امثال به جاهلان حکمت می‌بخشند و به جوانان فهم و بصیرت. | 4 |
huwapa busara wajinga, maarifa na akili kwa vijana;
| با شنیدن و درک این امثال، حتی دانایان داناتر می‌شوند و دانشمندان چاره اندیشی کسب می‌کنند تا بتوانند معانی گفتار پیچیدهٔ حکیمان را بفهمند. | 5 |
wenye hekima na wasikilize nao waongeze elimu yao, wenye kupambanua na wapate mwongozo;
| 6 |
kwa kufahamu mithali na mifano, misemo na vitendawili vya wenye hekima.
| ترس خداوند سرآغاز دانش است. کسی که حکمت و ادب را خوار می‌شمارد، جاهل است. | 7 |
Kumcha Bwana ndicho chanzo cha maarifa, lakini wapumbavu hudharau hekima na adabu.
| ای جوان، نصیحت پدرت را بشنو و از تعلیم مادرت رویگردان نشو، | 8 |
Mwanangu, sikiliza mwongozo wa baba yako, wala usiyaache mafundisho ya mama yako.
| زیرا سخنان ایشان مانند تاج و جواهر، سیرت تو را زیبا خواهند ساخت. | 9 |
Hayo yatakuwa taji la maua la neema kichwani pako, na mkufu wa kuipamba shingo yako.
| وقتی گناهکاران تو را وسوسه می‌کنند، تسلیم نشو. | 10 |
Mwanangu, kama wenye dhambi wakikushawishi, usikubaliane nao.
| اگر آنها به تو بگویند: «بیا در کمین مردم بنشینیم و آنها را بکشیم | 11 |
Kama wakisema, “Twende tufuatane; tukamvizie mtu na kumwaga damu, njoo tukavizie nafsi isiyo na hatia;
| و مانند قبر، آنها را ببلعیم و از هستی ساقط کنیم؛ (Sheol h7585) | 12 |
tuwameze wakiwa hai kama kaburi, wakiwa wazima kama wale wanaotumbukia shimoni. (Sheol h7585)
| از این راه ما اشیاء قیمتی فراوان به چنگ خواهیم آورد و خانه‌های خود را از این غنایم پر خواهیم ساخت؛ | 13 |
Tutapata aina zote za vitu vya thamani na kujaza nyumba zetu kwa nyara.
| هر چه به دست بیاوریم به تساوی بین خود تقسیم خواهیم کرد؛ پس بیا و با ما همدست شو!» | 14 |
Njoo ushirikiane nasi, vitu vyote tutakavyopata tutagawana.”
| پسرم تو با آنها نرو و خود را از چنین افرادی دور نگه دار؛ | 15 |
Mwanangu, usiandamane nao. Usiweke mguu wako katika njia zao,
| زیرا آنها همیشه در پی گناه و قتل هستند. | 16 |
kwa kuwa miguu yao hukimbilia kwenye dhambi, ni wepesi kumwaga damu.
| یک پرنده وقتی می‌بیند برایش دام گذاشته‌اند، از آن دوری می‌کند. | 17 |
Tazama ni jinsi gani ilivyo kazi bure kutandaza wavu wakati ndege wote wanakuona!
| ولی این افراد چنین نیستند. آنها خودشان را به دام می‌اندازند و با دست خود گور خود را می‌کنند. | 18 |
Watu hawa huvizia kumwaga damu yao wenyewe; hujivizia tu wenyewe!
| این است سرنوشت تمام کسانی که در پی سود نامشروع هستند. چنین اشخاص خود را نابود می‌کنند. | 19 |
Huu ndio mwisho wa wote ambao wanajipatia mali kwa hila; huuondoa uhai wa wale wenye mali.
| حکمت در کوچه‌ها ندا می‌دهد. | 20 |
Hekima huita kwa sauti kuu barabarani, hupaza sauti yake kwenye viwanja vikubwa;
| مردم را که در سر چهارراه‌ها و نزد دروازهٔ شهر جمع شده‌اند صدا کرده، می‌گوید: | 21 |
kwenye makutano ya barabara za mji zenye makelele mengi hupaza sauti, kwenye malango ya mji hutoa hotuba yake:
| «ای نادانان! تا کی می‌خواهید نادان بمانید؟ تا کی می‌خواهید دانایی را مسخره کنید و از آن متنفر باشید؟ | 22 |
“Enyi wajinga, mtangʼangʼania ujinga wenu hadi lini? Mpaka lini wenye mizaha watafurahia mizaha, na wapumbavu kuchukia maarifa?
| بیایید و مشورت مرا بپذیرید، و من روح خود را بر شما نازل خواهم کرد و شما را دانا خواهم ساخت. | 23 |
Kama mngekuwa mmeitikia karipio langu, ningekuwa nimemimina roho yangu kwenu na kuwafahamisha maneno yangu.
| «بارها شما را صدا کردم ولی توجه نکردید، التماس نمودم اما اعتنا ننمودید. | 24 |
Lakini kwa kuwa mlinikataa nilipowaita na hakuna yeyote aliyekubali niliponyoosha mkono wangu,
| شما نصیحت و نکوهش مرا نپذیرفتید. | 25 |
kwa kuwa mliyapuuza mashauri yangu yote na hamkukubali karipio langu,
| من نیز به مصیبت شما خواهم خندید، و هنگامی که بلا دامنگیرتان شود شما را مسخره خواهم کرد، | 26 |
mimi nami nitawacheka katika maafa yenu, nitawadhihaki wakati janga litawapata:
| آری، وقتی بلا مانند طوفان شما را فرا گیرد و مصیبت مثل گردباد شما را احاطه کند، و سختی و بدبختی شما را از پای درآورد. | 27 |
wakati janga litawapata kama tufani, wakati maafa yatawazoa kama upepo wa kisulisuli, wakati dhiki na taabu zitawalemea.
| «هنگامی که آنها فریاد برآورند، به دادشان نخواهم رسید، و اگرچه با اشتیاق به دنبالم بگردند، مرا نخواهند یافت؛ | 28 |
“Ndipo watakaponiita lakini sitawajibu; watanitafuta lakini hawatanipata.
| زیرا از دانایی متنفر بوده‌اند و از خداوند اطاعت نکرده‌اند. | 29 |
Kwa kuwa walichukia maarifa, wala hawakuchagua kumcha Bwana,
| نصیحت مرا گوش نگرفته‌اند و نکوهش مرا نپذیرفته‌اند. | 30 |
kwa kuwa hawakukubali mashauri yangu, na kukataa maonyo yangu,
| بنابراین ثمرهٔ راهی را که در پیش گرفته‌اند خواهند دید. | 31 |
watakula matunda ya njia zao, na watashibishwa matunda ya hila zao.
| زیرا سرکشی احمقان، ایشان را خواهد کشت و بی‌خیالی نادانان آنها را از پای در خواهد آورد. | 32 |
Kwa kuwa ukaidi wa wajinga utawaua, nako kuridhika kwa wajinga kutawaangamiza.
| ولی همهٔ کسانی که به من گوش دهند، از هیچ بلایی نخواهند ترسید و در امنیت زندگی خواهند کرد.» | 33 |
Lakini yeyote anisikilizaye ataishi kwa usalama, atatulia, bila kuwa na hofu ya madhara.”
