امثال 3

1 پسرم، چیزهایی را که به تو آموخته‌ام هرگز فراموش نکن. اگر می‌خواهی زندگی خوب و طولانی داشته باشی، به دقت از دستورهای من پیروی کن.

My son! Do not forget my law, And let your heart keep my commands,

2

For [the] length of [your] days and years, Life and peace they add to you.

3 محبت و راستی را هرگز فراموش نکن بلکه آنها را بر گردنت بیاویز و بر صفحهٔ دلت بنویس،

Do not let kindness and truth forsake you, Bind them on your neck, Write them on the tablet of your heart,

4 اگر چنین کنی هم خدا از تو راضی خواهد بود هم انسان.

And find grace and good understanding In the eyes of God and man.

5 با تمام دل خود به خداوند اعتماد کن و بر عقل خود تکیه منما.

Trust to YHWH with all your heart, And do not lean to your own understanding.

6 در هر کاری که انجام می‌دهی خدا را در نظر داشته باش و او در تمام کارهایت تو را موفق خواهد ساخت.

In all your ways know Him, And He makes your paths straight.

7 به حکمت خود تکیه نکن بلکه از خداوند اطاعت نما و از بدی دوری کن،

Do not be wise in your own eyes, Fear YHWH, and turn aside from evil.

8 و این مرهمی برای زخمهایت بوده، به تو سلامتی خواهد بخشید.

It is healing to your navel, And moistening to your bones.

9 از دارایی خود برای خداوند هدیه بیاور، نوبر محصولت را به او تقدیم نما و به این وسیله او را احترام کن.

Honor YHWH from your substance, And from the beginning of all your increase;

10 آنگاه انبارهای تو پر از وفور نعمت خواهد شد و خمره‌هایت از شراب تازه لبریز خواهد گردید.

And your barns are filled [with] plenty, And your presses break forth [with] new wine.

11 پسرم، نسبت به تأدیب خداوند بی‌اعتنا نباش، و هرگاه سرزنشت کند، ناراحت نشو.

Discipline of YHWH, my son, do not despise, And do not be distressed with His reproof,

12 زیرا خداوند کسی را تأدیب می‌کند که دوستش می‌دارد. همان‌طور که هر پدری پسر محبوب خود را تنبیه می‌کند تا او را اصلاح نماید، خداوند نیز تو را تأدیب و تنبیه می‌کند.

For whom YHWH loves He reproves, Even as a father the son He is pleased with.

13 خوشا به حال کسی که حکمت و بصیرت پیدا می‌کند؛

O the blessedness of a man [who] has found wisdom, And of a man [who] brings forth understanding.

14 زیرا یافتن آن از یافتن طلا و نقره، نیکوتر است!

For better [is] her merchandise Than the merchandise of silver, And than gold—her increase.

15 ارزش حکمت از جواهرات بیشتر است و آن را نمی‌توان با هیچ گنجی مقایسه کرد.

She [is] precious above rubies, And all your pleasures are not comparable to her.

16 حکمت به انسان زندگی خوب و طولانی، ثروت و احترام می‌بخشد.

Length of days [is] in her right hand, In her left [are] wealth and honor.

17 حکمت زندگی تو را از خوشی و سلامتی لبریز می‌کند.

Her ways [are] ways of pleasantness, And all her paths [are] peace.

18 خوشا به حال کسی که حکمت را به چنگ آورد، زیرا حکمت مانند درخت حیات است.

She [is] a tree of life to those laying hold on her, And whoever is retaining her [is] blessed.

19 خداوند به حکمت خود زمین را بنیاد نهاد و به عقل خویش آسمان را برقرار نمود.

YHWH founded the earth by wisdom, He prepared the heavens by understanding.

20 به علم خود چشمه‌ها را روی زمین جاری ساخت و از آسمان بر زمین باران بارانید.

By His knowledge depths have been broken, And clouds drop dew.

21 پسرم، حکمت و بصیرت را نگاه دار و هرگز آنها را از نظر خود دور نکن؛

My son! Do not let them turn from your eyes, Keep wisdom and thoughtfulness,

22 زیرا آنها به تو زندگی و عزت خواهند بخشید،

And they are life to your soul, and grace to your neck.

23 و تو در امنیت خواهی بود و در راهی که می‌روی هرگز نخواهی لغزید؛

Then you go your way confidently, And your foot does not stumble.

24 با خیال راحت و بدون ترس خواهی خوابید؛

If you lie down, you are not afraid, Indeed, you have lain down, And your sleep has been sweet.

25 از بلایی که به طور ناگهانی بر بدکاران نازل می‌شود، نخواهی ترسید،

Do not be afraid of sudden fear, And of the desolation of the wicked when it comes.

26 زیرا خداوند تو را حفظ کرده، نخواهد گذاشت در دام بلا گرفتار شوی.

For YHWH is at your side, And He has kept your foot from capture.

27 اگر می‌توانی به داد کسی که محتاج است برسی، کمک خود را از او دریغ مدار.

Do not withhold good from its owners, When your hand [is] toward God to do [it].

28 هرگز به همسایه‌ات مگو: «برو فردا بیا»، اگر همان موقع می‌توانی به او کمک کنی.

Do not say to your friend, “Go, and return, and tomorrow I give,” When substance [is] with you.

29 علیه همسایه‌ات که با خیال راحت در جوار تو زندگی می‌کند توطئه نکن.

Do not devise evil against your neighbor, And he sitting confidently with you.

30 با کسی که به تو بدی نکرده است بی‌جهت دعوا نکن.

Do not strive with a man without cause, If he has not done you evil.

31 به اشخاص ظالم حسادت نکن و از راه و روش آنها پیروی ننما،

Do not be envious of a man of violence, Nor fix on any of his ways.

32 زیرا خداوند از اشخاص کجرو نفرت دارد، اما به درستکاران اعتماد می‌کند.

For the perverted [is] an abomination to YHWH, And His secret counsel [is] with the upright.

33 لعنت خداوند بر بدکاران است، اما برکت و رحمت او شامل حال درستکاران می‌باشد.

The curse of YHWH [is] in the house of the wicked. And He blesses the habitation of the righteous.

34 خداوند مسخره‌کنندگان را مسخره می‌کند، اما به فروتنان فیض می‌بخشد.

If He scorns the scorners, Yet He gives grace to the humble.

35 دانایان از عزت و احترام برخوردار خواهند گردید، ولی نادانان رسوا خواهند شد.

The wise inherit glory, And fools are bearing away shame!