< امثال 23 >

وقتی با حاکم سر سفره می‌نشینی، به خاطر بسپار با چه کسی روبرو هستی. 1
When thou sittest to eat with a ruler, consider well him that is before thee;
اگر آدم پرخوری هستی، کارد بر گلویت بگذار 2
And put a knife to thy throat, if thou be a man given to appetite.
و شیفتهٔ غذاهای لذیذ او نشو، زیرا ممکن است فریبی در کار باشد. 3
Be not desirous of his dainties; seeing they are deceitful food.
عاقل باش و برای به چنگ آوردن ثروت، خودت را خسته نکن، 4
Weary not thyself to be rich; cease from thine own wisdom.
زیرا ثروت ناپایدار است و مانند عقاب می‌پرد و ناپدید می‌شود. 5
Wilt thou set thine eyes upon it? it is gone; for riches certainly make themselves wings, like an eagle that flieth toward heaven.
از سفرهٔ آدم خسیس غذا نخور و برای غذاهای لذیذ او حریص نباش، 6
Eat thou not the bread of him that hath an evil eye, neither desire thou his dainties;
چون او حساب هر چه را که بخوری در فکرش نگه می‌دارد. او تعارف می‌کند و می‌گوید: «بخور و بنوش»، اما این را از ته دل نمی‌گوید. 7
For as one that hath reckoned within himself, so is he: 'Eat and drink', saith he to thee; but his heart is not with thee.
لقمه‌ای را که خورده‌ای استفراغ خواهی کرد و تشکرات تو بر باد خواهد رفت. 8
The morsel which thou hast eaten shalt thou vomit up, and lose thy sweet words.
آدم نادان را نصیحت نکن، چون او سخنان حکیمانه تو را خوار خواهد شمرد. 9
Speak not in the ears of a fool; for he will despise the wisdom of thy words.
حدود ملک خود را که از قدیم تعیین شده، تغییر نده و زمین یتیمان را غصب نکن، 10
Remove not the ancient landmark; and enter not into the fields of the fatherless;
زیرا حامی ایشان قدرتمند است و به داد آنها خواهد رسید. 11
For their Redeemer is strong; He will plead their cause with thee.
وقتی دیگران تو را تأدیب می‌کنند، با تمام دل آن را بپذیر و به سخنان آموزنده‌شان گوش فرا ده. 12
Apply thy heart unto instruction, and thine ears to the words of knowledge.
از تأدیب کردن فرزند خویش کوتاهی نکن. چوب تنبیه او را نخواهد کشت. 13
Withhold not correction from the child; for though thou beat him with the rod, he will not die.
او را با چوب تنبیه کن که جانش را از هلاکت نجات خواهی داد. (Sheol h7585) 14
Thou beatest him with the rod, and wilt deliver his soul from the nether-world. (Sheol h7585)
پسرم، اگر حکمت در دل تو باشد، دل من شاد خواهد شد 15
My son, if thy heart be wise, my heart will be glad, even mine;
و هنگامی که دهانت به راستی سخن بگوید، وجود من به وجد خواهد آمد. 16
Yea, my reins will rejoice, when thy lips speak right things.
به گناهکاران حسادت نورز، بلکه اشتیاق تو اطاعت از خداوند باشد؛ 17
Let not thy heart envy sinners, but be in the fear of the LORD all the day;
زیرا در این صورت آیندهٔ خوبی خواهی داشت و امید تو بر باد نخواهد رفت. 18
For surely there is a future; and thy hope shall not be cut off.
ای پسرم، عاقل باش و به سخنانم گوش فرا ده. در راه راست گام بردار 19
Hear thou, my son, and be wise, and guide thy heart in the way.
و با آدمهای میگسار و شکم‌پرست معاشرت نکن، 20
Be not among winebibbers; among gluttonous eaters of flesh;
زیرا کسانی که کارشان فقط خوردن و خوابیدن است، فقیر و محتاج خواهند شد. 21
For the drunkard and the glutton shall come to poverty; and drowsiness shall clothe a man with rags.
نصیحت پدرت را که تو را به وجود آورده گوش بگیر و مادر پیرت را خوار مشمار. 22
Hearken unto thy father that begot thee, and despise not thy mother when she is old.
در پی حقیقت باش و حکمت و ادب و فهم را کسب کن و به هیچ قیمت آنها را از دست نده. 23
Buy the truth, and sell it not; also wisdom, and instruction, and understanding.
فرزندی درستکار و دانا باش تا مایهٔ شادی و خشنودی پدر و مادرت شوی. 24
The father of the righteous will greatly rejoice; and he that begetteth a wise child will have joy of him.
25
Let thy father and thy mother be glad, and let her that bore thee rejoice.
ای پسرم، به من گوش بده و از زندگی من سرمشق بگیر. 26
My son, give me thy heart, and let thine eyes observe my ways.
بدان که زن بدکاره دام خطرناکی است. 27
For a harlot is a deep ditch; and an alien woman is a narrow pit.
او مانند راهزن در کمین قربانیان خود می‌نشیند و باعث می‌شود مردان زیادی خیانتکار شوند. 28
She also lieth in wait as a robber, and increaseth the faithless among men.
مصیبت و بدبختی گریبانگیر چه کسی می‌شود؟ آن کیست که دائم نزاع به پا می‌کند و می‌نالد، بی‌جهت زخمی می‌شود و چشمانش تار می‌گردد؟ 29
Who crieth: 'Woe'? who: 'Alas'? who hath contentions? who hath raving? who hath wounds without cause? who hath redness of eyes?
کسی که دائم شراب می‌خورد و به دنبال میگساری می‌رود. 30
They that tarry long at the wine; they that go to try mixed wine.
پس فریفتهٔ شراب قرمز نشو که در پیاله به تو چشمک می‌زند و سپس به نرمی از گلویت پایین می‌رود؛ 31
Look not thou upon the wine when it is red, when it giveth its colour in the cup, when it glideth down smoothly;
زیرا در پایان، مثل مار سمی تو را نیش خواهد زد و چون افعی تو را خواهد گزید. 32
At the last it biteth like a serpent, and stingeth like a basilisk.
چشمانت چیزهای عجیب و غریب خواهند دید و گرفتار وهم و خیال خواهی شد. 33
Thine eyes shall behold strange things, and thy heart shall utter confused things.
مانند کسی خواهی بود که بر سر دکل کشتی که دستخوش امواج دریاست خوابیده باشد. 34
Yea, thou shalt be as he that lieth down in the midst of the sea, or as he that lieth upon the top of a mast.
خواهی گفت: «مرا زدند ولی دردی احساس نمی‌کنم. کی به هوش می‌آیم تا پیاله‌ای دیگر بنوشم؟» 35
'They have struck me, and I felt it not, they have beaten me, and I knew it not; when shall I awake? I will seek it yet again.'

< امثال 23 >