< امثال 23 >
وقتی با حاکم سر سفره مینشینی، به خاطر بسپار با چه کسی روبرو هستی. | 1 |
When thou sittest to eat with a ruler, consider well him that is before thee;
اگر آدم پرخوری هستی، کارد بر گلویت بگذار | 2 |
And put a knife to thy throat, if thou be a man given to appetite.
و شیفتهٔ غذاهای لذیذ او نشو، زیرا ممکن است فریبی در کار باشد. | 3 |
Be not desirous of his dainties; seeing they are deceitful food.
عاقل باش و برای به چنگ آوردن ثروت، خودت را خسته نکن، | 4 |
Weary not thyself to be rich; cease from thine own wisdom.
زیرا ثروت ناپایدار است و مانند عقاب میپرد و ناپدید میشود. | 5 |
Wilt thou set thine eyes upon it? it is gone; for riches certainly make themselves wings, like an eagle that flieth toward heaven.
از سفرهٔ آدم خسیس غذا نخور و برای غذاهای لذیذ او حریص نباش، | 6 |
Eat thou not the bread of him that hath an evil eye, neither desire thou his dainties;
چون او حساب هر چه را که بخوری در فکرش نگه میدارد. او تعارف میکند و میگوید: «بخور و بنوش»، اما این را از ته دل نمیگوید. | 7 |
For as one that hath reckoned within himself, so is he: 'Eat and drink', saith he to thee; but his heart is not with thee.
لقمهای را که خوردهای استفراغ خواهی کرد و تشکرات تو بر باد خواهد رفت. | 8 |
The morsel which thou hast eaten shalt thou vomit up, and lose thy sweet words.
آدم نادان را نصیحت نکن، چون او سخنان حکیمانه تو را خوار خواهد شمرد. | 9 |
Speak not in the ears of a fool; for he will despise the wisdom of thy words.
حدود ملک خود را که از قدیم تعیین شده، تغییر نده و زمین یتیمان را غصب نکن، | 10 |
Remove not the ancient landmark; and enter not into the fields of the fatherless;
زیرا حامی ایشان قدرتمند است و به داد آنها خواهد رسید. | 11 |
For their Redeemer is strong; He will plead their cause with thee.
وقتی دیگران تو را تأدیب میکنند، با تمام دل آن را بپذیر و به سخنان آموزندهشان گوش فرا ده. | 12 |
Apply thy heart unto instruction, and thine ears to the words of knowledge.
از تأدیب کردن فرزند خویش کوتاهی نکن. چوب تنبیه او را نخواهد کشت. | 13 |
Withhold not correction from the child; for though thou beat him with the rod, he will not die.
او را با چوب تنبیه کن که جانش را از هلاکت نجات خواهی داد. (Sheol ) | 14 |
Thou beatest him with the rod, and wilt deliver his soul from the nether-world. (Sheol )
پسرم، اگر حکمت در دل تو باشد، دل من شاد خواهد شد | 15 |
My son, if thy heart be wise, my heart will be glad, even mine;
و هنگامی که دهانت به راستی سخن بگوید، وجود من به وجد خواهد آمد. | 16 |
Yea, my reins will rejoice, when thy lips speak right things.
به گناهکاران حسادت نورز، بلکه اشتیاق تو اطاعت از خداوند باشد؛ | 17 |
Let not thy heart envy sinners, but be in the fear of the LORD all the day;
زیرا در این صورت آیندهٔ خوبی خواهی داشت و امید تو بر باد نخواهد رفت. | 18 |
For surely there is a future; and thy hope shall not be cut off.
ای پسرم، عاقل باش و به سخنانم گوش فرا ده. در راه راست گام بردار | 19 |
Hear thou, my son, and be wise, and guide thy heart in the way.
و با آدمهای میگسار و شکمپرست معاشرت نکن، | 20 |
Be not among winebibbers; among gluttonous eaters of flesh;
زیرا کسانی که کارشان فقط خوردن و خوابیدن است، فقیر و محتاج خواهند شد. | 21 |
For the drunkard and the glutton shall come to poverty; and drowsiness shall clothe a man with rags.
نصیحت پدرت را که تو را به وجود آورده گوش بگیر و مادر پیرت را خوار مشمار. | 22 |
Hearken unto thy father that begot thee, and despise not thy mother when she is old.
در پی حقیقت باش و حکمت و ادب و فهم را کسب کن و به هیچ قیمت آنها را از دست نده. | 23 |
Buy the truth, and sell it not; also wisdom, and instruction, and understanding.
فرزندی درستکار و دانا باش تا مایهٔ شادی و خشنودی پدر و مادرت شوی. | 24 |
The father of the righteous will greatly rejoice; and he that begetteth a wise child will have joy of him.
Let thy father and thy mother be glad, and let her that bore thee rejoice.
ای پسرم، به من گوش بده و از زندگی من سرمشق بگیر. | 26 |
My son, give me thy heart, and let thine eyes observe my ways.
بدان که زن بدکاره دام خطرناکی است. | 27 |
For a harlot is a deep ditch; and an alien woman is a narrow pit.
او مانند راهزن در کمین قربانیان خود مینشیند و باعث میشود مردان زیادی خیانتکار شوند. | 28 |
She also lieth in wait as a robber, and increaseth the faithless among men.
مصیبت و بدبختی گریبانگیر چه کسی میشود؟ آن کیست که دائم نزاع به پا میکند و مینالد، بیجهت زخمی میشود و چشمانش تار میگردد؟ | 29 |
Who crieth: 'Woe'? who: 'Alas'? who hath contentions? who hath raving? who hath wounds without cause? who hath redness of eyes?
کسی که دائم شراب میخورد و به دنبال میگساری میرود. | 30 |
They that tarry long at the wine; they that go to try mixed wine.
پس فریفتهٔ شراب قرمز نشو که در پیاله به تو چشمک میزند و سپس به نرمی از گلویت پایین میرود؛ | 31 |
Look not thou upon the wine when it is red, when it giveth its colour in the cup, when it glideth down smoothly;
زیرا در پایان، مثل مار سمی تو را نیش خواهد زد و چون افعی تو را خواهد گزید. | 32 |
At the last it biteth like a serpent, and stingeth like a basilisk.
چشمانت چیزهای عجیب و غریب خواهند دید و گرفتار وهم و خیال خواهی شد. | 33 |
Thine eyes shall behold strange things, and thy heart shall utter confused things.
مانند کسی خواهی بود که بر سر دکل کشتی که دستخوش امواج دریاست خوابیده باشد. | 34 |
Yea, thou shalt be as he that lieth down in the midst of the sea, or as he that lieth upon the top of a mast.
خواهی گفت: «مرا زدند ولی دردی احساس نمیکنم. کی به هوش میآیم تا پیالهای دیگر بنوشم؟» | 35 |
'They have struck me, and I felt it not, they have beaten me, and I knew it not; when shall I awake? I will seek it yet again.'