امثال 21

1 دل پادشاه در دست خداوند است، او آن را مانند آب جوی، به هر سو که بخواهد هدایت می‌کند.

The king’s heart is in the LORD’s hand like the watercourses. He turns it wherever he desires.

2 تمام کارهای انسان به نظر خودش درست است، اما انگیزه‌ها را خداوند می‌بیند.

Every way of a man is right in his own eyes, but the LORD weighs the hearts.

3 به جا آوردن عدالت و انصاف بیشتر از تقدیم قربانیها خداوند را خشنود می‌سازد.

To do righteousness and justice is more acceptable to the LORD than sacrifice.

4 غرور و تکبر گناهانی هستند که آدم بدکار توسط آنها شناخته می‌شود.

A high look and a proud heart, the lamp of the wicked, is sin.

5 زیرکی و کوشش، انسان را توانگر می‌کند، اما شتابزدگی باعث فقر می‌شود.

The plans of the diligent surely lead to profit; and everyone who is hasty surely rushes to poverty.

6 ثروتی که با زبان دروغگو به دست آید، بخاری است بی‌دوام و تله‌ای مرگبار.

Getting treasures by a lying tongue is a fleeting vapor for those who seek death.

7 ظلم بدکارانی که نمی‌خواهند راستی را به جا آورند، عاقبت به سوی خودشان باز می‌گردد و آنان را نابود می‌کند.

The violence of the wicked will drive them away, because they refuse to do what is right.

8 راه آدم گناهکار کج است ولی شخص پاک در راستی گام برمی‌دارد.

The way of the guilty is devious, but the conduct of the innocent is upright.

9 سکونت در گوشهٔ پشت بام بهتر است از زندگی کردن با زن ستیزه‌جو در یک خانه مشترک.

It is better to dwell in the corner of the housetop than to share a house with a contentious woman.

10 آدم بدکار شرارت را دوست دارد، و همسایه‌اش نیز از دست او در امان نیست.

The soul of the wicked desires evil; his neighbor finds no mercy in his eyes.

11 جاهلان تا تنبیه شدن مسخره‌کنندگان را نبینند درس عبرت نمی‌گیرند، اما دانایان تنها با شنیدن می‌آموزند.

When the mocker is punished, the simple gains wisdom. When the wise is instructed, he receives knowledge.

12 خداشناسان از مشاهدهٔ خراب شدن خانهٔ بدکاران و هلاکت ایشان پند می‌گیرند.

The Righteous One considers the house of the wicked, and brings the wicked to ruin.

13 آنکه فریاد فقیران را نشنیده می‌گیرد در روز تنگدستی خود نیز فریادرسی نخواهد داشت.

Whoever stops his ears at the cry of the poor, he will also cry out, but shall not be heard.

14 هدیه‌ای که در خفا داده می‌شود خشم را می‌خواباند و رشوهٔ پنهانی غضب شدید را فرو می‌نشاند.

A gift in secret pacifies anger, and a bribe in the cloak, strong wrath.

15 اجرای عدالت برای عادلان شادی‌بخش است، اما برای ظالمان مصیبت‌بار.

It is joy to the righteous to do justice; but it is a destruction to the workers of iniquity.

16 مرگ در انتظار کسانی است که از راه حکمت منحرف می‌شوند.

The man who wanders out of the way of understanding shall rest in the assembly of the departed spirits.

17 کسی که خوشگذرانی را دوست دارد، تهیدست می‌شود و آدم میگسار و عیاش هرگز ثروتمند نخواهد شد.

He who loves pleasure will be a poor man. He who loves wine and oil will not be rich.

18 بدکاران در همان دامی که برای درستکاران نهاده‌اند، گرفتار می‌شوند.

The wicked is a ransom for the righteous, the treacherous for the upright.

19 سکونت در بیابان بی‌آب و علف بهتر است از زندگی کردن با زن ستیزه‌جو.

It is better to dwell in a desert land, than with a contentious and fretful woman.

20 خانهٔ شخص دانا پر از نعمت و ثروت است، ولی آدم نادان هر چه به دست می‌آورد بر باد می‌دهد.

There is precious treasure and oil in the dwelling of the wise, but a foolish man swallows it up.

21 درستکار و مهربان باش تا عمر خوشی داشته باشی و از احترام و موفقیت برخوردار شوی.

He who follows after righteousness and kindness finds life, righteousness, and honor.

22 یک مرد دانا می‌تواند شهر زورمندان را بگیرد و قلعه اعتمادشان را فرو بریزد.

A wise man scales the city of the mighty, and brings down the strength of its confidence.

23 هر که مواظب سخنانش باشد جانش را از مصیبتها نجات خواهد داد.

Whoever guards his mouth and his tongue keeps his soul from troubles.

24 کسانی که دیگران را مسخره می‌کنند، مغرور و متکبرند.

The proud and arrogant man—“Scoffer” is his name— he works in the arrogance of pride.

25 داشتن اشتیاق و آرزو برای شخص تنبل کشنده است، زیرا برای رسیدن به آن تن به کار نمی‌دهد.

The desire of the sluggard kills him, for his hands refuse to labor.

26 او تمام روز در آرزوی گرفتن به سر می‌برد؛ ولی شخص خداشناس سخاوتمند است و از بخشیدن به دیگران دریغ نمی‌کند.

There are those who covet greedily all day long; but the righteous give and do not withhold.

27 خدا از قربانیهای بدکاران نفرت دارد، بخصوص اگر با نیت بد تقدیم شده باشد.

The sacrifice of the wicked is an abomination— how much more, when he brings it with a wicked mind!

28 شاهد دروغگو نابود خواهد شد، اما سخنان شخص امین تا ابد باقی خواهد ماند.

A false witness will perish. A man who listens speaks to eternity.

29 آدم بدکار خودسرانه عمل می‌کند، اما شخص درستکار تمام جوانب امر را می‌سنجد.

A wicked man hardens his face; but as for the upright, he establishes his ways.

30 هیچ حکمت و بصیرت و نقشه‌ای نمی‌تواند علیه خداوند عمل کند.

There is no wisdom nor understanding nor counsel against the LORD.

31 انسان اسب را برای روز جنگ آماده می‌کند، ولی پیروزی را خداوند می‌بخشد.

The horse is prepared for the day of battle; but victory is with the LORD.