امثال 16

1 انسان نقشه‌های زیادی می‌کشد، اما نتیجهٔ نهایی آنها در دست خداست.

2 تمام کارهای انسان به نظر خودش درست است، اما انگیزه‌ها را خداوند می‌بیند.

All the works of the humble [man] are manifest with God; but the ungodly shall perish in an evil day.

3 نقشه‌های خود را به دست خداوند بسپار، آنگاه در کارهایت موفق خواهی شد.

4 خداوند هر چیزی را برای هدف و منظوری خلق کرده است. او حتی بدکاران را برای مجازات آفریده است.

5 خداوند از اشخاص متکبر نفرت دارد و هرگز اجازه نخواهد داد آنها از مجازات فرار کنند.

Every one that is proud in heart is unclean before God, and he that unjustly strikes hands with hand shall not be held guiltless. The beginning of a good way is to do justly; and it is more acceptable with God than to offer sacrifices. He that seeks the Lord shall find knowledge with righteousness: and they that rightly seek him shall find peace. All of the works of the Lord [are done] with righteousness; and the ungodly [man] is kept for the evil day.

6 درستکار و با محبت باش که خدا گناهت را خواهد بخشید. از خداوند بترس که بدی از تو دور خواهد شد.

7 وقتی کسی خدا را خشنود می‌سازد، خدا کاری می‌کند که حتی دشمنان آن شخص نیز با وی از در صلح و آشتی درآیند.

8 ثروت اندک که با درستکاری به دست آمده باشد بهتر است از ثروت هنگفتی که از راه نادرست فراهم شده باشد.

9 انسان در فکر خود نقشه‌ها می‌کشد، اما خداوند او را در انجام آنها هدایت می‌کند.

10 پادشاه با حکمت الاهی سخن می‌گوید، پس نباید به عدالت خیانت ورزد.

[There is] an oracle upon the lips of a king; and his mouth shall not err in judgment.

11 میزان و ترازوهای درست از آنِ خداوند است، همۀ وزنه‌های کیسه، ساختۀ اوست.

The poise of the balance is righteousness with the Lord; and his works are righteous measures.

12 پادشاهان نمی‌توانند ظلم کنند، زیرا تخت سلطنت از عدالت برقرار می‌ماند.

An evil-doer is an abomination to a king; for the throne of rule is established by righteousness.

13 پادشاهان اشخاص راستگو را دوست دارند و از وجود ایشان خشنود می‌شوند.

Righteous lips are acceptable to a king; and he loves right words.

14 خشم پادشاه پیک مرگ است ولی مرد عاقل آن را فرو می‌نشاند.

The anger of a king is a messenger of death; but a wise man will pacify him.

15 شادی و رضایت پادشاه مانند ابر بهاری است که حیات به ارمغان می‌آورد.

The son of a king is in the light of life; and they that are in favor with him are as a cloud of latter rain.

16 به دست آوردن حکمت و دانایی بهتر است از اندوختن طلا و نقره.

The brood of wisdom is more to be chosen than gold, and the brood of prudence more to be chosen than silver.

17 راه خداشناسان دور از هر نوع بدی است و هر که در این راه گام بردارد جان خود را حفظ خواهد کرد.

The paths of life turn aside from evil; and the ways of righteousness are length of life. He that receives instruction shall be in prosperity; and he that regards reproofs shall be made wise. He that keeps his ways, preserves his own soul; and he that loves his life will spare his mouth.

18 غرور منجر به هلاکت می‌شود و تکبر به سقوط می‌انجامد.

Pride goes before destruction, and folly before a fall.

19 بهتر است انسان متواضع باشد و با ستمدیدگان بنشیند تا اینکه میان متکبران باشد و در غنایم آنها سهیم شود.

Better is a meek-spirited [man] with lowliness, than one who divides spoils with the proud.

20 آنانی که کلام خداوند را اطاعت کنند سعادتمند خواهند شد و کسانی که بر او توکل نمایند برکت خواهند یافت.

[He who is] skillful in business finds good: but he that trusts in God is most blessed.

21 دانا را از فهمش می‌شناسند و سخنان دلنشین او انسان را مجاب می‌کند.

[Men] call the wise and understanding evil: but they that are pleasing in speech shall hear more.

22 حکمت برای کسانی که از آن برخوردارند چشمهٔ حیات است، ولی حماقت برای نادانان مجازات به بار می‌آورد.

Understanding is a fountain of life to its possessors; but the instruction of fools is evil.

23 سخنان شخص دانا عاقلانه است و تعالیمی که او می‌دهد مؤثر می‌باشد.

The heart of the wise will discern the [things which proceed] from his own mouth; and on his lips he will wear knowledge.

24 سخنان محبت‌آمیز مانند عسل شیرین است و جان انسان را شفا می‌بخشد.

Good words are honeycombs, and the sweetness thereof is a healing of the soul.

25 راههایی هستند که به نظر انسان راست می‌آیند، اما عاقبت به مرگ منتهی می‌شوند.

There are ways that seem to be right to a man, but the end of them looks to the depth of hell. (questioned)

26 گرسنگی خوب است زیرا تو را وادار می‌کند که برای رفع آن کار کنی.

A man who labors, labors for himself, and drives from [him] his own ruin.

27 آدم بدکار نقشه‌های پلید می‌کشد و سخنانش مثل آتش می‌سوزاند.

But the perverse bears destruction upon his own mouth: a foolish man digs up evil for himself, and treasures fire on his own lips.

28 شخص بداندیش نزاع به پا می‌کند و آدم سخن‌چین بهترین دوستان را از هم جدا می‌نماید.

A perverse man spreads mischief, and will kindle a torch of deceit with mischiefs; and he separates friends.

29 آدم ظالم همسایه‌اش را فریب می‌دهد و او را به راه نادرست می‌کشاند.

A transgressor tries [to ensnare] friends, and leads them in ways [that are] not good.

30 شخص بدکار چشمان خود را می‌بندد و لبهایش را جمع می‌کند تا برای انجام مقاصد پلید خود نقشه بکشد.

And the man that fixes his eyes devises perverse things, and marks out with his lips all evil: he is a furnace of wickedness.

31 موی سپید تاج جلال است که با زندگی خداپسندانه به دست می‌آید.

Old age is a crown of honor, but it is found in the ways of righteousness.

32 صبر از قدرت بهتر است و کسی که بر خود مسلط باشد از شخصی که شهری را تسخیر نماید برتر است.

A man slow to anger is better than a strong [man]; and he that governs [his] temper better than he that takes a city.

33 انسان قرعه را می‌اندازد، اما حکم آن را خداوند تعیین می‌کند.

All [evils] come upon the ungodly into [their] bosoms; but all righteous things [come] of the Lord.