امثال 14

1 زن دانا خانه خود را بنا می‌کند، اما زن نادان با دست خود خانه‌اش را خراب می‌کند.

The wise woman buildeth her house; But the foolish teareth it down with her hands.

2 کسانی که به راستی عمل می‌کنند به خداوند احترام می‌گذارند، ولی اشخاص بدکار او را تحقیر می‌کنند.

He who walketh in uprightness feareth the LORD; But he who is perverse in his ways despiseth him.

3 نادان چوب سخنانِ متکبرانهٔ خود را می‌خورد، ولی سخنان مرد دانا او را محافظت می‌کند.

In the mouth of the foolish pride is a scourge; But the lips of the wise preserve them.

4 اگر در طویله گاو نباشد، طویله تمیز می‌ماند، اما بدون گاو نمی‌توان محصول زیادی به دست آورد.

Where there are no oxen, the crib is clean; But there is great increase by the strength of the ox.

5 شاهد امین دروغ نمی‌گوید، ولی از دهان شاهد ناراست دروغ می‌بارد.

A faithful witness doth not lie; But a false witness poureth forth lies.

6 کسی که همه چیز را به باد مسخره می‌گیرد هرگز نمی‌تواند حکمت پیدا کند، اما شخص فهیم به آسانی آن را به دست می‌آورد.

The scoffer seeketh wisdom, and findeth it not; But knowledge is easy to the man of understanding.

7 از احمقان دوری کن زیرا چیزی ندارند به تو یاد دهند.

Go from the presence of a foolish man; For thou hast not perceived in him the lips of knowledge.

8 حکمت شخص عاقل راهنمای اوست، اما حماقت احمقان باعث گمراهی آنان می‌شود.

The wisdom of the prudent is in giving heed to his way; But the folly of fools is deceit.

9 نادانان با گناه بازی می‌کنند، اما درستکاران رضایت خدا را می‌طلبند.

Fools make a mock at sin; But with the upright is favor.

10 تنها دل شخص است که تلخی جان او را احساس می‌کند و در شادی او نیز کسی جز خودش نمی‌تواند سهیم باشد.

The heart knoweth its own bitterness. And a stranger cannot intermeddle with its joy.

11 خانهٔ بدکاران خراب می‌شود، اما خیمهٔ درستکاران وسعت می‌یابد.

The house of the wicked shall be destroyed; But the tent of the upright shall flourish.

12 راههایی هستند که به نظر انسان راست می‌آیند اما عاقبت به مرگ منتهی می‌شوند.

There is a way which seemeth right to a man, But its end is the way to death.

13 خنده نمی‌تواند اندوه دل را پنهان سازد؛ هنگامی که خنده پایان می‌یابد، درد و اندوه برجای خود باقی می‌ماند.

Even in laughter the heart is sorrowful, And the end of joy is grief.

14 آدم خدانشناس نتیجهٔ کارهای خود را خواهد دید و شخص نیک از ثمرهٔ اعمال خویش بهره خواهد برد.

The perverse in heart shall be filled with his own ways; And from himself shall the good man be satisfied.

15 آدم ساده لوح هر حرفی را باور می‌کند، اما شخص زیرک سنجیده رفتار می‌نماید.

The simple man believeth every word; But the prudent looketh well to his steps.

16 شخص دانا محتاط است و از خطر دوری می‌کند، ولی آدم نادان از روی غرور، خود را به خطر می‌اندازد.

The wise man feareth, and departeth from evil; But the fool is haughty and confident.

17 آدم تندخو کارهای احمقانه می‌کند و شخص حیله‌گر مورد نفرت قرار می‌گیرد.

He who is hasty in his anger will commit folly; And the man of wicked devices will be hated.

18 حماقت نصیب جاهلان می‌شود و دانایی نصیب زیرکان.

The simple inherit folly; But the prudent are crowned with knowledge.

19 بدکاران عاقبت در برابر نیکان سر تعظیم فرود خواهند آورد و محتاج آنان خواهند شد.

The evil bow before the good; Yea, the wicked at the gates of the righteous.

20 ثروتمندان دوستان بسیار دارند، اما شخص فقیر را حتی همسایه‌هایش تحقیر می‌کند.

The poor is hated even by his own neighbor; But the rich hath many friends.

21 خوار شمردن فقرا گناه است. خوشا به حال کسی که بر آنها ترحم کند.

He who despiseth his neighbor sinneth; But happy is he who hath mercy on the poor.

22 کسانی که نقشه‌های پلید در سر می‌پرورانند گمراه خواهند شد، ولی آنانی که نیت خوب دارند مورد محبت و اعتماد قرار خواهند گرفت.

Do not they who devise evil fail of their end? But they who devise good meet with kindness and truth.

23 کسی که زحمت می‌کشد منفعت عایدش می‌شود، ولی آنکه فقط حرف می‌زند فقیر خواهد شد.

In all labor there is profit; But the talk of the lips tendeth only to penury.

24 ثروت نصیب دانایان خواهد شد، اما پاداش احمقان حماقت ایشان است.

Riches are a crown to the wise; But the promotion of fools is folly.

25 شاهد راستگو جان مردم را نجات می‌دهد، اما شاهد دروغگو به مردم خیانت می‌کند.

A true witness saveth lives; But a deceitful witness poureth forth lies.

26 کسی که از خداوند می‌ترسد تکیه‌گاه محکمی دارد و فرزندانش در امان خواهند بود.

In the fear of the LORD is strong confidence; Yea, to his children he will be a refuge.

27 خداترسی چشمهٔ حیات است و انسان را از دامهای مرگ دور نگه می‌دارد.

The fear of the LORD is a fountain of life; By it men escape from the snares of death.

28 عظمت یک پادشاه بستگی به تعداد مردمی دارد که بر آنها فرمان می‌راند. پادشاه بدون قوم نابود می‌شود.

In a numerous people is the glory of a king; But the want of people is the destruction of a prince.

29 کسی که صبر و تحمل دارد شخص بسیار عاقلی است، اما از آدم تندخو حماقت سر می‌زند.

He who is slow to anger is of great understanding. But he who is of a hasty spirit setteth folly on high.

30 آرامش فکر به بدن سلامتی می‌بخشد، اما حسادت مانند خوره جان را می‌خورد.

A quiet heart is the life of the flesh; But the ferment of passion is rottenness to the bones.

31 هر که به فقرا ظلم کند به آفرینندهٔ آنها اهانت کرده است و هر که به فقرا ترحم نماید، به خدا احترام گذاشته است.

He who oppresseth the poor reproacheth his Maker; But he who hath mercy on the poor honoreth him.

32 خداشناسان وقتی بمیرند پناهگاهی دارند، اما گناهکاران به‌وسیلۀ گناهان خودشان تباه می‌شوند.

By his wickedness the wicked is thrust down; But the righteous hath hope even in death.

33 حکمت در دل دانایان ساکن است، اما در میان نادانان جای ندارد.

Wisdom resteth quietly in the heart of the wise; But in the breast of fools it will be made known.

34 درستکاری مایه سرافرازی یک قوم است و گناه مایه رسوایی آن.

Righteousness exalteth a people; But the reproach of nations is sin.

35 پادشاه از خدمتگزاران کاردان خشنود می‌گردد، ولی کسانی که دردسر ایجاد می‌کنند مورد غضب او واقع می‌شوند.

The king's favor is toward a wise servant; But his wrath is against him that causeth shame.