Proverbiorum 20
1 Luxuriosa res, vinum, et tumultuosa ebrietas: quicumque his delectatur, non erit sapiens.
Divai ni dhihaka na kinywaji kikali ni mgomvi; anayepotea kwa kunywa hana busara.
2 Sicut rugitus leonis, ita et terror regis: qui provocat eum, peccat in animam suam.
Kumwogopa mfalme ni kama kumwogopa simba kijana aungurumaye, yeyote anayemkasirisha hutoa fidia ya maish yake.
3 Honor est homini, qui separat se a contentionibus: omnes autem stulti miscentur contumeliis.
Ni heshima kwa mtu yeyote kujiepusha na mafarakano, bali kila mpumbavu hurukia kwenye mabishano.
4 Propter frigus piger arare noluit: mendicabit ergo aestate, et non dabitur illi.
Mtu mvivu halimi majira ya kipupwe; hutafuta mazao wakati wa mavuno lakini hapati kitu.
5 Sicut aqua profunda, sic consilium in corde viri: sed homo sapiens exhauriet illud.
Makusudi ndani ya moyo wa mtu ni kama maji yenye kina, bali mtu mwenye ufahamu huyateka.
6 Multi homines misericordes vocantur: virum autem fidelem quis inveniet?
Mara nyingi mtu husema yeye ni mwaminifu, lakini ni nani awezaye kumpata yule mwaminifu?
7 Iustus, qui ambulat in simplicitate sua, beatos post se filios derelinquet.
Mtu atendaye haki hutembea katika uaminifu wake na wana wake wanaofuata baada yake wanafuraha.
8 Rex, qui sedet in solio iudicii, dissipat omne malum intuitu suo.
Mfalme anayeketi kwenye kiti cha hukumu akifanya kazi za kuhukumu hupembua kwa macho yake mabaya yote yaliyoko mbele yake.
9 Quis potest dicere: Mundum est cor meum, purus sum a peccato?
Nani anayeweza kusema, “Nimeuweka safi moyo wangu; nipo huru na dhambi zangu”?
10 Pondus et pondus, mensura et mensura: utrumque abominabile est apud Deum.
Mizani tofauti na vipimo visivyosawa - Yehova huvichukia vyote.
11 Ex studiis suis intelligitur puer, si munda et recta sint opera eius.
Hata kijana hujulikana kwa matendo yake, kwa mwenendo wake kama ni safi na uadilifu.
12 Aurem audientem, et oculum videntem, Dominus fecit utrumque.
Masikio yanayosikia na macho yanayoona- Yehova aliyafanya yote.
13 Noli diligere somnum, ne te egestas opprimat: aperi oculos tuos, et saturare panibus.
Usipende usingizi au utakuwa masikini; fumbua macho yako na utakuwa na vyakula tele.
14 Malum est, malum est, dicit omnis emptor: et cum recesserit, tunc gloriabitur.
“Mbaya! Mbaya!” anasema mnunuzi, lakini akiondoka anajisifu.
15 Est aurum, et multitudo gemmarum: vas autem pretiosum labia scientiae.
Ipo dhahabu na mawe ya thamani, lakini midomo yenye maarifa ni kito cha thamani.
16 Tolle vestimentum eius, qui fideiussor extitit alieni, et pro extraneis aufer pignus ab eo.
Chukua vazi kama mmiliki wake ataweka fedha kama dhamana kwa deni la mgeni, na lichukue kama anaweka dhamana kwa uzinifu.
17 Suavis est homini panis mendacii: et postea implebitur os eius calculo.
Mkate uliopatikana kwa ulaghai unaladha tamu, lakini baadaye kinywa chake kitajaa kokoto.
18 Cogitationes consiliis roborantur: et gubernaculis tractanda sunt bella.
Mipango huimarishwa kwa ushauri na kwa mwongozo wa busara utapigana vita.
19 Ei, qui revelat mysteria, et ambulat fraudulenter, et dilatat labia sua, ne commiscearis.
Mmbea hufunua siri na kwa hiyo hupaswi kushirikiana na watu ambao huongea sana.
20 Qui maledicit patri suo, et matri, extinguetur lucerna eius in mediis tenebris.
Kama mtu atamlaani baba yake au mama yake, taa yake itapulizwa katikati ya giza.
21 Hereditas, ad quam festinatur in principio, in novissimo benedictione carebit.
Urithi uliopatikana mwanzoni kwa haraka utakuwa na mema kidogo mwishoni.
22 Ne dicas: Reddam malum: expecta Dominum, et liberabit te.
Usiseme “Mimi nitakulipiza kwa kosa hili” Msubiri Yehova na yeye atakuokoa.
23 Abominatio est apud Dominum pondus et pondus: statera dolosa non est bona.
Yehova huchukia mizani isiyo sawa na vipimo vya udanganyifu si vizuri.
24 A Domino diriguntur gressus viri: quis autem hominum intelligere potest viam suam?
Hatua za mtu huongozwa na Yehova; namna gani basi ataifahamu njia yake?
25 Ruina est homini devotare sanctos, et post vota retractare.
Ni mtego kwa mtu kusema kwa pupa, “Kitu hiki ni kitakatifu” na kuanza kufikiri juu yake kwamba kina maana gani baada ya kufanya kiapo.
26 Dissipat impios rex sapiens, et incurvat super eos fornicem.
Mfalme mwenye busara huwapepeta waovu na huligeuza juu yao gurudumu la kupuria.
27 Lucerna Domini spiraculum hominis, quae investigat omnia secreta ventris.
Roho ya mtu ni taa ya Yehova, hutafiti sehemu zake zote za ndani kabisa.
28 Misericordia, et veritas custodiunt regem, et roboratur clementia thronus eius.
Agano la uaminifu na udhamini humhifadhi mfalme; kiti chake cha enzi hufanywa thabiti kwa upendo.
29 Exultatio iuvenum, fortitudo eorum: et dignitas senum canities.
Utukufu wa watu vijana ni nguvu zao na fahari ya watu wazee ni mvi zao.
30 Livor vulneris absterget mala: et plagae in secretioribus ventris.
Mapigo yanayoleta kidonda huusafisha ubaya na vichapo hufanya sehemu za ndani kabisa kuwa safi.
