Proverbiorum 20
1 Luxuriosa res, vinum, et tumultuosa ebrietas: quicumque his delectatur, non erit sapiens.
Omwenge mukudaazi, ekitamiiza muleekaanyi, era buli alaga mu kkubo ekyamu olw’ebyo talina magezi.
2 Sicut rugitus leonis, ita et terror regis: qui provocat eum, peccat in animam suam.
Obusungu bwa kabaka buli ng’okuwuluguma kw’empologoma, n’oyo amusunguwaza yeefiiriza bulamu bwe.
3 Honor est homini, qui separat se a contentionibus: omnes autem stulti miscentur contumeliis.
Kya kitiibwa omuntu okwewala entalo, naye buli musirusiru ayagala okuyomba.
4 Propter frigus piger arare noluit: mendicabit ergo aestate, et non dabitur illi.
Omugayaavu talima mu budde butuufu, kyanaavanga anoonya eby’amakungula nga talina kantu.
5 Sicut aqua profunda, sic consilium in corde viri: sed homo sapiens exhauriet illud.
Ebigendererwa ebiba mu mutima gw’omuntu biba ng’amazzi ag’ebuziba, naye omuntu alina okutegeera alibiggyayo.
6 Multi homines misericordes vocantur: virum autem fidelem quis inveniet?
Abantu bangi bagamba nti balina okwagala okutaggwaawo, naye ani ayinza okuzuula omuntu omwesigwa?
7 Iustus, qui ambulat in simplicitate sua, beatos post se filios derelinquet.
Omuntu omutuukirivu, atambulira mu bulamu obutaliiko kyakunenyezebwa; ba mukisa abaana be abalimuddira mu bigere.
8 Rex, qui sedet in solio iudicii, dissipat omne malum intuitu suo.
Kabaka bw’atuula ku ntebe ye ey’obwakabaka ng’asala emisango, amaaso ge gasunsulamu ne gaggyamu ebibi byonna.
9 Quis potest dicere: Mundum est cor meum, purus sum a peccato?
Ani ayinza okugamba nti, “Ntukuzza omutima gwange, ndi mulongoofu era sirina kibi?”
10 Pondus et pondus, mensura et mensura: utrumque abominabile est apud Deum.
Ebipima obuzito ebitatuuka n’ebigera ebikyamu, byombi bya muzizo eri Mukama.
11 Ex studiis suis intelligitur puer, si munda et recta sint opera eius.
Omuvubuka naye amanyibwa olw’ebikolwa bye, obanga birongoofu era nga birungi.
12 Aurem audientem, et oculum videntem, Dominus fecit utrumque.
Okutu okuwulira n’eriiso eriraba byombi Mukama ye y’abikola.
13 Noli diligere somnum, ne te egestas opprimat: aperi oculos tuos, et saturare panibus.
Toyagalanga kwebaka oleme kwavuwala, tunula, obeerenga n’ebyokulya bingi.
14 Malum est, malum est, dicit omnis emptor: et cum recesserit, tunc gloriabitur.
“Si kirungi, si kirungi,” bw’ayogera agula; naye bw’agenda n’alyoka yeenyumiririza mu ky’aguze.
15 Est aurum, et multitudo gemmarum: vas autem pretiosum labia scientiae.
Zaabu n’amayinja ag’omuwendo weebiri, naye emimwa egyogera eby’amagezi kye ky’omuwendo ekisingako.
16 Tolle vestimentum eius, qui fideiussor extitit alieni, et pro extraneis aufer pignus ab eo.
Omuntu bw’aleeta ekyambalo kye ne yeeyimiririra gw’atamanyi, kitwalire ddala, na ddala bw’abanga yeeyimiririra omukazi omubambaavu.
17 Suavis est homini panis mendacii: et postea implebitur os eius calculo.
Emmere enfune mu bukyamu ewooma mu kulya, naye emufuukira amayinja mu kamwa.
18 Cogitationes consiliis roborantur: et gubernaculis tractanda sunt bella.
Kola entegeka nga weebuuza ku magezi, bw’oba onoolangirira olutalo sooka weebuuze.
19 Ei, qui revelat mysteria, et ambulat fraudulenter, et dilatat labia sua, ne commiscearis.
Oyo agenda ng’asaasaanya olugambo abotola ebyama, noolwekyo weewale omuntu ayogerayogera ennyo ebitaliimu.
20 Qui maledicit patri suo, et matri, extinguetur lucerna eius in mediis tenebris.
Omuntu akolimira kitaawe oba nnyina, ettabaaza ye erizikizibwa n’asigala mu kizikiza ekikutte ennyo.
21 Hereditas, ad quam festinatur in principio, in novissimo benedictione carebit.
Eby’obusika ebifune ng’ekiseera kyabyo tekinnatuuka, ku nkomerero tebiba na mukisa.
22 Ne dicas: Reddam malum: expecta Dominum, et liberabit te.
Toyogera nti, “Nzija kukusasula olw’ekibi kino!” Lindirira Mukama alikuyamba.
23 Abominatio est apud Dominum pondus et pondus: statera dolosa non est bona.
Ebipima ebikyamu bya muzizo eri Mukama, ne minzaani ez’obulimba tezisanyusa.
24 A Domino diriguntur gressus viri: quis autem hominum intelligere potest viam suam?
Amakubo g’omuntu gategekebwa Mukama, omuntu ayinza atya okutegeera ekkubo lya Mukama?
25 Ruina est homini devotare sanctos, et post vota retractare.
Kyambika eri omuntu okwanguyiriza okweyama eri Mukama, naye oluvannyuma n’afumiitiriza ku bye yeeyamye.
26 Dissipat impios rex sapiens, et incurvat super eos fornicem.
Kabaka omugezi asengejja n’aggyamu abakozi b’ebibi, n’ababonereza awatali kusaasira.
27 Lucerna Domini spiraculum hominis, quae investigat omnia secreta ventris.
Ettabaaza ya Mukama ekebera omwoyo gw’omuntu, n’enoonya mu bitundu eby’omunda ennyo.
28 Misericordia, et veritas custodiunt regem, et roboratur clementia thronus eius.
Okwagala n’obwesigwa bikuuma kabaka mu butebenkevu, era obufuzi bwe bunywezebwa na kwagala.
29 Exultatio iuvenum, fortitudo eorum: et dignitas senum canities.
Amaanyi kye kitiibwa ky’abavubuka, envi kye kitiibwa ky’abakadde.
30 Livor vulneris absterget mala: et plagae in secretioribus ventris.
Emiggo n’ebiwundu biggyawo ebibi, n’embooko zitereeza ebifo eby’omunda ennyo.
