Proverbiorum 16
1 Hominis est animam praeparare: et Domini gubernare linguam.
Mipango ya moyoni ni ya mwanadamu, bali jibu la ulimi hutoka kwa Bwana.
2 Omnes viae hominis patent oculis eius: spirituum ponderator est Dominus.
Njia zote za mtu huonekana safi machoni pake mwenyewe, bali makusudi hupimwa na Bwana.
3 Revela Domino opera tua, et dirigentur cogitationes tuae.
Mkabidhi Bwana lolote ufanyalo, nayo mipango yako itafanikiwa.
4 Universa propter semetipsum operatus est Dominus: impium quoque ad diem malum.
Bwana hufanya kila kitu kwa kusudi lake mwenyewe; hata waovu kwa siku ya maangamizi.
5 Abominatio Domini est omnis arrogans: etiamsi manus ad manum fuerit, non est innocens. Initium viae bonae, facere iustitiam: accepta est autem apud Deum magis, quam immolare hostias.
Bwana huwachukia sana wote wenye kiburi cha moyo. Uwe na hakika kwa hili: Hawataepuka kuadhibiwa.
6 Misericordia et veritate redimitur iniquitas: et in timore Domini declinatur a malo.
Kwa upendo na uaminifu uovu huondolewa; kwa kumcha Bwana mtu hujiepusha na ubaya.
7 Cum placuerint Domino viae hominis, inimicos quoque eius convertet ad pacem.
Njia za mtu zinapompendeza Bwana, huwafanya hata adui zake waishi naye kwa amani.
8 Melius est parum cum iustitia, quam multi fructus cum iniquitate.
Afadhali kitu kidogo pamoja na haki kuliko mapato mengi pamoja na udhalimu.
9 Cor hominis disponit viam suam: sed Domini est dirigere gressus eius.
Moyo wa mtu huifikiri njia yake, bali Bwana huelekeza hatua zake.
10 Divinatio in labiis regis, in iudicio non errabit os eius.
Midomo ya mfalme huzungumza kwa hekima ya kiungu, wala kinywa chake hakipotoshi haki.
11 Pondus et statera iudicia Domini sunt: et opera eius omnes lapides sacculi.
Vipimo na mizani za halali hutoka kwa Bwana; mawe yote ya kupimia yaliyo katika mfuko ameyafanya yeye.
12 Abominabiles regi qui agunt impie: quoniam iustitia firmatur solium.
Wafalme huchukia sana kutenda maovu, kwa maana kiti cha ufalme hufanywa imara kwa njia ya haki.
13 Voluntas regum labia iusta: qui recta loquitur, diligetur:
Wafalme hufurahia midomo ya uaminifu; humthamini mtu asemaye kweli.
14 Indignatio regis, nuncii mortis: et vir sapiens placabit eam.
Ghadhabu ya mfalme ni mjumbe wa mauti, bali mtu mwenye hekima ataituliza.
15 In hilaritate vultus regis, vita: et clementia eius quasi imber serotinus.
Uso wa mfalme ungʼaapo, inamaanisha uhai; upendeleo wake ni kama wingu la mvua wakati wa vuli.
16 Posside sapientiam, quia auro melior est: et acquire prudentiam, quia pretiosior est argento.
Ni bora kiasi gani kupata hekima kuliko dhahabu, kuchagua ufahamu kuliko fedha!
17 Semita iustorum declinat mala: custos animae suae servat viam suam.
Njia kuu ya wanyofu huepuka ubaya; yeye aichungaye njia yake, huchunga maisha yake.
18 Contritionem praecedit superbia: et ante ruinam exaltatur spiritus.
Kiburi hutangulia maangamizi, roho ya majivuno hutangulia maanguko.
19 Melius est humiliari cum mitibus, quam dividere spolia cum superbis.
Ni afadhali kuwa mnyenyekevu katika roho miongoni mwa walioonewa kuliko kugawana nyara pamoja na wenye kiburi.
20 Eruditus in verbo reperiet bona: et qui sperat in Domino, beatus est.
Yeyote anayekubali mafundisho hustawi, tena amebarikiwa yeye anayemtumaini Bwana.
21 Qui sapiens est corde, appellabitur prudens: et qui dulcis eloquio, maiora reperiet.
Wenye hekima moyoni huitwa wenye ufahamu, na maneno ya kupendeza huchochea mafundisho.
22 Fons vitae eruditio possidentis: doctrina stultorum fatuitas.
Ufahamu ni chemchemi ya uzima kwa wale walio nao, bali upumbavu huleta adhabu kwa wapumbavu.
23 Cor sapientis erudiet os eius: et labiis eius addet gratiam.
Moyo wa mtu mwenye hekima huongoza kinywa chake, na midomo yake huchochea mafundisho.
24 Favus mellis, composita verba: dulcedo animae, sanitas ossium.
Maneno ya kupendeza ni kama sega la asali, ni matamu kwa nafsi na uponyaji kwenye mifupa.
25 Est via quae videtur homini recta: et novissima eius ducunt ad mortem.
Iko njia ionekanayo kuwa sawa kwa mtu, bali mwisho wake huelekeza mautini.
26 Anima laborantis laborat sibi, quia compulit eum os suum:
Shauku ya mfanyakazi humhimiza kufanya kazi; njaa yake humsukuma aendelee.
27 Vir impius fodit malum, et in labiis eius ignis ardescit.
Mtu mbaya kabisa hupanga mabaya, maneno yake ni kama moto uunguzao.
28 Homo perversus suscitat lites: et verbosus separat principes.
Mtu mpotovu huchochea ugomvi, nayo maongezi ya upuzi hutenganisha marafiki wa karibu.
29 Vir iniquus lactat amicum suum: et ducit eum per viam non bonam.
Mtu mkali humvuta jirani yake na kumwongoza katika mapito yale mabaya.
30 Qui attonitis oculis cogitat prava, mordens labia sua perficit malum.
Yeye akonyezaye kwa jicho lake anapanga upotovu; naye akazaye midomo yake amenuia mabaya.
31 Corona dignitatis senectus, quae in viis iustitiae reperietur.
Mvi ni taji ya utukufu; hupatikana kwa maisha ya uadilifu.
32 Melior est patiens viro forti: et qui dominatur animo suo, expugnatore urbium.
Ni afadhali mtu mstahimilivu kuliko shujaa, mtu anayeitawala hasira yake kuliko yule autekaye mji.
33 Sortes mittuntur in sinum, sed a Domino temperantur.
Kura hupigwa kwa siri, lakini kila uamuzi wake hutoka kwa Bwana.
