Proverbiorum 23
1 [Quando sederis ut comedas cum principe, diligenter attende quæ apposita sunt ante faciem tuam.
Unapoketi kula pamoja na mtawala, angalia kwa uangalifu kilichopo mbele yako,
2 Et statue cultrum in gutture tuo: si tamen habes in potestate animam tuam.
na kama ni mtu unayependa kula chakula sana weka kisu kooni.
3 Ne desideres de cibis ejus, in quo est panis mendacii.
Usitamani vinono vyake maana ni chakula cha uongo.
4 Noli laborare ut diteris, sed prudentiæ tuæ pone modum.
Usifanye kazi sana ili kupata mali; uwe na busara ya kutosha ili ujue wakati wa kuacha.
5 Ne erigas oculos tuos ad opes quas non potes habere, quia facient sibi pennas quasi aquilæ, et volabunt in cælum.
Je utaruhusu macho yako yaangaze juu yake? Itaondoka, maana itawaa mabawa kama tai na kuruka angani.
6 Ne comedas cum homine invido, et ne desideres cibos ejus:
Usile chakula cha yule mwenye jicho baya- na usiwe na shauku ya vinono vyake,
7 quoniam in similitudinem arioli et conjectoris æstimat quod ignorat. Comede et bibe, dicet tibi; et mens ejus non est tecum.
maana ni mtu mwenye kuhesabu gharama ya chakula. “Kula na kunywa!” anakuambia, lakini moyo wake haupo pamoja nawe.
8 Cibos quos comederas evomes, et perdes pulchros sermones tuos.
Utatapika kiasi kidogo ulichokula na utakuwa umepoteza sifa zako njema.
9 In auribus insipientium ne loquaris, qui despicient doctrinam eloquii tui.
Usiongee katika usikivu wa mpumbavu, maana atadharau hekima ya maneno yako.
10 Ne attingas parvulorum terminos, et agrum pupillorum ne introëas:
Usihamishe jiwe la mpaka wa kale au kunyang'anya mashamba ya yatima,
11 propinquus enim illorum fortis est, et ipse judicabit contra te causam illorum.]
maana Mkombozi wao ni imara na atatetea kesi yao dhidi yako.
12 [Ingrediatur ad doctrinam cor tuum, et aures tuæ ad verba scientiæ.
Elekeza moyo wako katika mafundisho na masikio yako kwenye maneno ya maarifa.
13 Noli subtrahere a puero disciplinam: si enim percusseris eum virga, non morietur.
Usizuie kuadilisha mtoto, maana ukimchapa kwa fimbo, hatakufa.
Ni wewe unayepaswa kumchapa kwa fimbo na kuikoa nafsi yake kuzimu. (Sheol h7585)
15 Fili mi, si sapiens fuerit animus tuus, gaudebit tecum cor meum:
Mwanangu, kama moyo wako una busara, basi moyo wangu utafurahi pia;
16 et exsultabunt renes mei, cum locuta fuerint rectum labia tua.
sehemu zangu ndani kabisa zitafurahi sana midomo yako inaponena haki.
17 Non æmuletur cor tuum peccatores, sed in timore Domini esto tota die:
Usiruhusu moyo wako kuwahusudu wenye dhambi, lakini endelea kumcha Yehova siku zote.
18 quia habebis spem in novissimo, et præstolatio tua non auferetur.
Hakika tumaini lako halitaondolewa na siku zako za hapo baadaye.
19 Audi, fili mi, et esto sapiens, et dirige in via animum tuum.
Sikia- wewe! - mwanangu, na uwe mwenye busara na uelekeze moyo wako katika njia.
20 Noli esse in conviviis potatorum, nec in comessationibus eorum qui carnes ad vescendum conferunt:
Usishirikiane pamoja na walevi, au pamoja na walaji wa nyama walafi,
21 quia vacantes potibus et dantes symbola consumentur, et vestietur pannis dormitatio.
maana mlevi na mlafi wanakuwa masikini na usingizi utawavika kwa matambara.
22 Audi patrem tuum, qui genuit te, et ne contemnas cum senuerit mater tua.
Msikilize baba yako ambaye alikuzaa na usimdharau mama yako wakati akiwa mzee.
23 Veritatem eme, et noli vendere sapientiam, et doctrinam, et intelligentiam.
Inunue kweli, lakini usiiuze; nunua hekima, nidhamu, na ufahamu.
24 Exsultat gaudio pater justi; qui sapientem genuit, lætabitur in eo.
Baba yake mwenye haki atafurahia sana, na yule amzaaye mtoto mwenye busara atamfurahia.
25 Gaudeat pater tuus et mater tua, et exsultet quæ genuit te.
Mfurahishe baba yako na mama yako na yule aliyekuzaa afurahie.
26 Præbe, fili mi, cor tuum mihi, et oculi tui vias meas custodiant.
Mwanangu, nipe moyo wako na macho yako yachunguze njia zangu.
27 Fovea enim profunda est meretrix, et puteus angustus aliena.
Maana malaya ni shimo refu, na mke wa mume mwingine ni kisima chembamba.
28 Insidiatur in via quasi latro, et quos incautos viderit, interficiet.]
Anavizia kama mnyang'anyi na huongeza idadi ya wadanganyifu miongoni mwa wanadamu.
29 [Cui væ? cujus patri væ? cui rixæ? cui foveæ? cui sine causa vulnera? cui suffusio oculorum?
Nani mwenye taabu? Nani mwenye huzuni? Nani mwenye mapigano? Nani mwenye malalamiko? Nani mwenye majeraha bila sababu? Nani mwenye macho mekundu?
30 nonne his qui commorantur in vino, et student calicibus epotandis?
Ni wale ambao huzengea kwenye mvinyo, wale wanaojaribu kuchanganya mvinyo.
31 Ne intuearis vinum quando flavescit, cum splenduerit in vitro color ejus: ingreditur blande,
Usiutazame mvinyo ukiwa mwekundu, wakati unametameta kwenye kikombe na kutelemka kwa uraini.
32 sed in novissimo mordebit ut coluber, et sicut regulus venena diffundet.
Mwisho wake unauma kama nyoka na sumu yake kama kifutu.
33 Oculi tui videbunt extraneas, et cor tuum loquetur perversa.
Macho yako yataona vitu vigeni na moyo wako utatamka vitu vya ukaidi.
34 Et eris sicut dormiens in medio mari, et quasi sopitus gubernator, amisso clavo.
Utakuwa kama anayelala kwenye bahari au anayelala juu ya mlingoti. “
35 Et dices: Verberaverunt me, sed non dolui; traxerunt me, et ego non sensi. Quando evigilabo, et rursus vina reperiam?]
Wamenipiga,” utasema, “lakini sikuumia. Wamenichapa, lakini sikuwa na hisia. Nitaamka lini? Nitatafuta kinywaji kingine.”
