پەندەکانی سلێمان 26

1 وەک بەفر لە هاوین و باران لە کاتی دروێنەدا، ئاواش ڕێزلێنان لە گێل ناوەشێتەوە.

In the manner of snow in the summer, and rain at the harvest, so also is glory unfit for the foolish.

2 وەک چۆلەکەی فڕیو و پەڕەسێلکەی باڵگرتوو، ئاواشە نەفرەت بەبێ هۆ نایێت.

Like a bird flying away to another place, and like a sparrow that hurries away freely, so also a curse uttered against someone without cause will pass away.

3 قامچی بۆ ئەسپ و لغاو بۆ گوێدرێژە، کوتەکیش بۆ پشتی گێلەکانە.

A whip is for a horse, and a muzzle is for donkey, and a rod is for the back of the imprudent.

4 وەڵامی گێل مەدەوە بەپێی گێلایەتییەکەی، نەوەک تۆش وەک ئەوت لێ بێت.

Do not respond to the foolish according to his folly, lest you become like him.

5 وەڵامی گێل بدەوە بەپێی گێلایەتییەکەی، نەوەک لەبەرچاوی خۆی ببێت بە دانا.

Respond to the foolish according to his folly, lest he imagine himself to be wise.

6 وەک بڕینەوەی قاچەکانی خۆیەتی و نۆشینی ستەمە، ئەوەی بە دەستی گێل پەیام بنێرێت.

Whoever sends words by a foolish messenger has lame feet and drinks iniquity.

7 وەک شۆڕبوونەوەی قاچەکانی گۆجە، پەند لە دەمی گێلەکان.

In the manner of a lame man who has beautiful legs to no purpose, so also is a parable unfit for the mouth of the foolish.

8 وەک گرێدانی بەرد بە بەردەقانییەوە، ئەوەی ڕێز لە گێل دەگرێت.

Just like one who casts a stone into the pile of Mercury, so also is he who gives honor to the foolish.

9 وەک دڕکە لە دەستی سەرخۆش، پەند لە دەمی گێلەکان.

In the manner of a thorn, if it were to spring up from the hand of a drunkard, so also is a parable in the mouth of the foolish.

10 وەک تیرهاوێژێکە کوێرانە لە خەڵک بگرێت، بەکرێگری گێل و ڕێبوار.

Judgment determines cases. And whoever imposes silence on the foolish mitigates anger.

11 وەک سەگ بگەڕێتەوە سەر ڕشانەوەکەی، گێلیش گێلایەتییەکەی دووبارەی دەکاتەوە.

Like a dog that returns to his vomit, so also is the imprudent who repeats his foolishness.

12 کەست بینیوە لەبەرچاوی خۆی دانا بێت؟ گێل لەو زیاتر ئومێدی پێ دەکرێت.

Have you seen a man who seems wise to himself? There will be greater hope held for the unwise than for him.

13 تەمبەڵ دەڵێت: «شێر لەسەر ڕێگایە، نەڕەشێر لەنێو گۆڕەپانەکانە.»

The lazy one says, “There is a lion along the way, and a lioness in the roads.”

14 دەرگا لەسەر ڕێزە دەسووڕێتەوە، تەمبەڵیش لەناو نوێنەکەی.

Just as a door turns upon its hinges, so also does the lazy one turn upon his bed.

15 تەمبەڵ دەست دەخاتە ناو قاپ، زەحمەتە بۆی بیباتە ناو دەمی.

The lazy one conceals his hand under his arms, and it is a labor for him to move it to his mouth.

16 تەمبەڵ لەبەرچاوی خۆی داناترە لە حەوت کەس کە وەڵامی ژیرانە دەدەنەوە.

The lazy one seems wiser to himself than seven men speaking judgments.

17 وەک گرتنی سەگێکە بە گوێیەکانی ئەوەی ڕێبوارە و خۆی دەخاتە ناو ناکۆکییەکەوە کە هی ئەو نییە.

Just like one who takes hold of a dog by the ears, so also is he who crosses impatiently and meddles in the quarrels of another.

18 وەک شێتێک پشکۆ و تیری مەرگ بهاوێژێت،

Just as he is guilty who let loose the arrows and the lances unto death,

19 ئاوایە ئەوەی فێڵ لە دراوسێکەی بکات و بڵێت: «تەنها گاڵتەم کرد!»

so also is the man who harms his friend by deceitfulness. And when he has been apprehended, he says, “I did it jokingly.”

20 دار نەبێت ئاگر دەکوژێتەوە، دەمشڕ نەبێت دووبەرەکی نامێنێت.

When the wood fails, the fire will be extinguished. And when the gossiper is taken away, conflicts will be quelled.

21 خەڵووز بۆ پشکۆ و دار بۆ ئاگرە، پیاوی شەڕانگێزیش بۆ ورووژاندنی ناکۆکییە.

Just as charcoals are to burning coals, and wood is to fire, so also is an angry man who stirs up quarrels.

22 قسەکانی دەمشڕ وەک پارووی بەتامە، شۆڕ دەبێتەوە ناو ورگ.

The words of a whisperer seem simple, but they penetrate to the innermost parts of the self.

23 وەک گۆزەی گڵینی داپۆشراوە بە خڵتی زیو قسەی شیرین لە دڵێکی خراپەوە.

In the same manner as an earthen vessel, if it were adorned with impure silver, conceited lips are allied with a wicked heart.

24 قین لە دڵ بە لێوەکانی خۆی دەشارێتەوە، بەڵام لە ناخیدا فڕوفێڵ دادەنێتەوە.

An enemy is known by his lips, though it is from his heart that he draws out deceit.

25 ئەگەر قسەی شیرینی کرد باوەڕی پێ مەکە، چونکە حەوت شتی قێزەون لە دڵیدایە.

When he will have lowered his voice, do not believe him, for there are seven vices in his heart.

26 هەرچەندە بە فێڵ قینی خۆی بشارێتەوە، خراپەی لەناو کۆمەڵدا ئاشکرا دەبێت.

Whoever covers hatred with deceit, his malice shall be revealed in the assembly.

27 ئەوەی چاڵێک هەڵکەنێت خۆی تێی دەکەوێت، ئەوەی بەردێک گلۆر بکاتەوە بەرەو خۆی دەگەڕێتەوە.

Whoever digs a pit will fall into it. And whoever rolls a stone, it will roll back to him.

28 زمانی درۆ ڕقی لەوانە دەبێتەوە کە برینداریان دەکات، زمانی لووسیش وێرانکاری دەکات.

A false tongue does not love truth. And a slippery mouth works ruin.