Amsal 16
1 Biarpun manusia merencanakan dalam hati jawaban yang akan diberikannya, sebenarnya TUHANlah yang mengatur pesan yang tersampaikan.
W człowieku są zamysły serca, ale odpowiedź języka jest od PANA.
2 Setiap orang menganggap apa yang dia lakukan sudah benar, tetapi TUHAN mengetahui tujuan tersembunyi di balik setiap perbuatan.
Wszystkie drogi człowieka są czyste w jego oczach, ale PAN waży duchy.
3 Percayakanlah segala usahamu kepada TUHAN, maka rencanamu akan berhasil.
Powierz PANU swe dzieła, a twoje zamysły będą utwierdzone.
4 Ada tujuan di balik segala hal yang TUHAN jadikan. Ya, bahkan orang jahat dibiarkan-Nya ada untuk satu tujuan, yaitu dihukum pada hari penghakiman.
PAN uczynił wszystko dla samego siebie, nawet niegodziwego na dzień zła.
5 Orang sombong menjijikkan di mata TUHAN. Yakinlah bahwa mereka pasti dihukum.
Każdy, który jest wyniosłego serca, budzi odrazę w PANU; choć weźmie innych do pomocy, nie uniknie kary.
6 Tunjukkanlah kasih dan kesetiaan kepada sesamamu, maka TUHAN juga akan mengampunimu. Sikap hormat dan takut akan TUHAN mencegah engkau berbuat jahat.
Dzięki miłosierdziu i prawdzie oczyszcza się nieprawość, a w bojaźni PANA oddalamy się od zła.
7 Ketika cara hidupmu menyenangkan TUHAN, musuh-musuhmu pun dibuat-Nya berdamai denganmu.
Gdy drogi człowieka podobają się PANU, to godzi z nim nawet jego nieprzyjaciół.
8 Lebih baik miskin harta tetapi hidup benar di mata TUHAN daripada penghasilan besar dengan cara yang curang.
Lepiej mieć mało ze sprawiedliwością niż wiele dochodów nieprawnych.
9 Manusia menyusun rencana dalam hati, tetapi TUHANlah yang menentukan arah langkahnya.
Serce człowieka obmyśla swe drogi, ale PAN kieruje jego krokami.
10 Keputusan raja berada dalam kendali Allah. Saat mengadili, keputusannya haruslah adil.
Wyrok Boży [jest] na wargach króla; jego usta nie błądzą w sądzie.
11 TUHAN menghendaki kejujuran dalam berdagang: timbangan yang tepat, ukuran yang akurat. Dialah yang sudah menentukan pengukuran dengan adil.
Sprawiedliwa waga i szale [należą do] PANA i wszystkie odważniki w worku są jego dziełem.
12 Takhta kekuasaan menjadi kokoh dengan pemerintahan yang adil. Karena itu raja seharusnya pantang berbuat curang.
Popełnienie niegodziwości budzi odrazę w królach, bo sprawiedliwością tron jest umocniony.
13 Perkataan yang benar menyenangkan hati raja. Dia mengasihi orang yang berkata jujur.
Wargi sprawiedliwe są rozkoszą królów, kochają oni tego, który mówi to, co słuszne.
14 Kemarahan raja mengakibatkan hukuman mati, tetapi orang yang bijak meredakannya.
Gniew króla jest posłańcem śmierci, ale mądry człowiek przebłaga go.
15 Penerimaan raja menentukan hidup mati bawahannya. Bila raja menunjukkan wajah ramah, dia berkenan kepadamu dan engkau akan hidup. Perkenanan raja bagaikan hujan segar yang menumbuhkan pepohonan.
W jasności twarzy króla [jest] życie, a jego przychylność jest jak obłok z późnym deszczem.
16 Memperoleh kebijaksanaan jauh lebih baik daripada emas, dan memiliki pemahaman jauh lebih berharga daripada perak.
O wiele lepiej jest nabyć mądrość niż złoto; a nabyć rozum lepiej niż srebro.
17 Orang jujur menjauhkan diri dari kejahatan. Siapa yang hidup dengan jujur melindungi dirinya dari bahaya.
Droga prawych [to] odstąpić od zła; kto strzeże swojej drogi, strzeże swej duszy.
18 Kesombongan awal dari kehancuran. Keangkuhan awal dari kejatuhan.
Pycha poprzedza zgubę, a wyniosły duch – upadek.
19 Lebih baik hidup sederhana bersama orang-orang miskin, daripada ikut menikmati hasil rampasan bersama orang-orang sombong.
Lepiej być uniżonego ducha z pokornymi, niż dzielić łup z pysznymi.
20 Andalkan TUHAN dan taatilah nasihat yang bijaksana, maka engkau akan berhasil dan bahagia.
Kto zważa na słowo, znajdzie dobro, a kto ufa PANU, [jest] błogosławiony.
21 Kebijaksanaan seseorang tampak melalui pemikiran yang cerdas. Perkataan yang ramah membuat pengajaran lebih mudah diterima.
Kto [jest] mądrego serca, zwie się rozumnym, a słodycz warg pomnaża wiedzę.
22 Wawasan luas adalah sumber kehidupan bagi orang yang memilikinya, tetapi orang bebal menanggung akibat dari kebodohannya sendiri.
Rozum [jest] zdrojem życia dla tych, którzy go mają, a pouczenie głupich jest głupotą.
23 Hati orang bijak mengendalikan perkataannya agar menyampaikan perkataan yang mudah diterima.
Serce mądrego czyni jego usta roztropnymi i dodaje nauki jego wargom.
24 Perkataan yang ramah ibarat madu: Manis di hati dan menyehatkan tubuh.
Miłe słowa są [jak] plaster miodu, słodycz dla duszy i lekarstwo dla kości.
25 Ada pilihan hidup yang tampaknya baik dan benar, namun ternyata berakhir pada kebinasaan.
Jest droga, która [wydaje się] człowiekowi słuszna, ale jej końcem jest droga do śmierci.
26 Kebutuhan hidup mendorong orang untuk bekerja keras agar dia dapat mengisi perutnya.
Robotnik pracuje dla siebie, bo usta pobudzają go [do tego].
27 Orang jahat gemar mencari-cari kesalahan orang lain. Gosip yang dia sebar membakar sesamanya.
Człowiek nikczemny wykopuje zło, a na jego wargach jakby ogień płonący.
28 Orang yang suka bergosip menebar permusuhan dan merusak persahabatan.
Człowiek przewrotny rozsiewa spory, a plotkarz rozdziela przyjaciół.
29 Orang yang kejam membujuk sesamanya untuk mengikuti mereka ke jalan yang salah.
Człowiek gwałtowny zwabia swego bliźniego i wprowadza go na drogę niedobrą.
30 Waspadalah terhadap orang yang tersenyum sambil bermain mata dengan rekannya, karena mereka sudah merencanakan kejahatan.
Mruga swymi oczami, by knuć podstępy; rusza wargami i popełnia zło.
31 Rambut putih ibarat mahkota yang menjadi lambang kehormatan, sebab usia tua itu dicapai dengan hidup yang benar.
Siwa głowa [jest] koroną chwały, zdobywa się ją na drodze sprawiedliwości.
32 Mengendalikan amarah lebih berat daripada perjuangan merebut kota, maka orang yang sabar lebih kuat daripada pahlawan perang.
Lepszy jest nieskory do gniewu niż mocarz, a kto panuje nad swym duchem, [jest lepszy] niż ten, kto zdobywa miasto.
33 Manusia melakukan undi untuk mengambil keputusan, tetapi TUHANlah yang mengatur hasilnya.
Losy wrzuca się w zanadrze, ale całe rozstrzygnięcie ich zależy od PANA.
