מִשְׁלֵי 24

1 אל-תקנא באנשי רעה ואל-תתאו להיות אתם

Usiwe na husuda kwa wenye ubaya, wala usitamani kuambatana nao,

2 כי-שד יהגה לבם ועמל שפתיהם תדברנה

kwa sababu mioyo yao inapanga njama za vurugu na midomo ya huongea juu ya madhara.

3 בחכמה יבנה בית ובתבונה יתכונן

Kwa hekima nyumba hujengwa na kwa ufahamu huimarishwa.

4 ובדעת חדרים ימלאו-- כל-הון יקר ונעים

Kwa maarifa vyumba hujazwa vitu vyote vya thamani na utajiri wa kupendeza.

5 גבר-חכם בעוז ואיש-דעת מאמץ-כח

Shujaa wa hekima ni imara, na mtu wa maarifa huongeza nguvu zake;

6 כי בתחבלות תעשה-לך מלחמה ותשועה ברב יועץ

maana kwa uongozi wa busara unaweza kufanya vita na kwa washauri wengi kuna ushindi.

7 ראמות לאויל חכמות בשער לא יפתח-פיהו

Hekima ipo juu sana kwa mpumbavu; hafumbui kinywa chake kwenye mlango.

8 מחשב להרע-- לו בעל-מזמות יקראו

Kuna yule mwenye kupanga kufanya mabaya- watu wanamwita bwana wa njama.

9 זמת אולת חטאת ותועבת לאדם לץ

Mipango ya mpumbavu ni dhambi na watu humchukia mwenye dhihaka.

10 התרפית ביום צרה-- צר כחכה

Kama utakuwa dhaifu na mwenye kuogopa siku ya taabu, basi nguvu zako ni haba.

11 הצל לקחים למות ומטים להרג אם-תחשוך

Waokoe wanaochukuliwa kwenda kwenye mauti na uwashikilie wale wanaopepesuka kwenda kwa mchinjaji.

12 כי-תאמר-- הן לא-ידענו-זה הלא-תכן לבות הוא-יבין ונצר נפשך הוא ידע והשיב לאדם כפעלו

Kama utasema, “Tazama, hatujui chochote juu ya hili,” je yule anayepima mioyo hajui unachosema? Na yule anayelinda maisha yako, je hajui? Je Mungu hatampa kila mmoja kile anachostahili?

13 אכל-בני דבש כי-טוב ונפת מתוק על-חכך

Mwanangu, kula asali kwa kuwa ni nzuri, kwa sababu matone ya sega la asali ni matamu unapoonja.

14 כן דעה חכמה--לנפשך אם-מצאת ויש אחרית ותקותך לא תכרת

Hekima ndiyo ilivyo katika nafsi yako - kama utaitafuta, tumaini lako halitabatilika na kutakuwa na tumaini.

15 אל-תארב רשע לנוה צדיק אל-תשדד רבצו

Usisubiri kwa kuvizia kama waovu ambao hushambulia nyumba ya mwenye haki. Usiiharibu nyumba yake!

16 כי שבע יפול צדיק וקם ורשעים יכשלו ברעה

Maana mwenye haki huanguka mara saba na kuinuka tena, lakini waovu huangushwa kwa maafa.

17 בנפל אויביך (אויבך) אל-תשמח ובכשלו אל-יגל לבך

Usisherekee wakati adui yako anapoanguka na wala moyo wako usifurahi anapojikwaa,

18 פן-יראה יהוה ורע בעיניו והשיב מעליו אפו

au Yehova ataona na kutoridhika na kuondoa ghadhabu juu yake.

19 אל-תתחר במרעים אל-תקנא ברשעים

Usifadhaike kwa sababu ya watenda mabaya, na wala usiwahusudu watu waovu,

20 כי לא-תהיה אחרית לרע נר רשעים ידעך

maana mtu mbaya hana matumaini na taa ya watu waovu itazimika.

21 ירא-את-יהוה בני ומלך עם-שונים אל-תתערב

Mwanangu; mche Yehova, na umwogope mfalme, usishirikiane na watu wenye kuasi dhidi yao,

22 כי-פתאם יקום אידם ופיד שניהם מי יודע

maana kwa ghafula msiba wao utakuja na ni nani ajuaye ukubwa wa uharibifu utakao kuja kutoka kwa hao wote?

23 גם-אלה לחכמים הכר-פנים במשפט בל-טוב

Haya ni maneno ya wenye busara pia. Upendeleo katika kuhukumu kesi kwa sheria si vizuri.

24 אמר לרשע--צדיק אתה יקבהו עמים יזעמוהו לאמים

Anayemwambia mwenye hatia, “Wewe upo sawa,” atalaaniwa na watu na mataifa yatamchukia.

25 ולמוכיחים ינעם ועליהם תבוא ברכת-טוב

Bali wenye kuwakemea waovu watakuwa na furaha na zawadi za wema zitakuja kwao.

26 שפתים ישק משיב דברים נכחים

Anayetoa jibu la kweli hutoa busu kwenye midomo.

27 הכן בחוץ מלאכתך--ועתדה בשדה לך אחר ובנית ביתך

Andaa kazi yako ya nje, na tayarisha kila kitu kwa ajili yako mwenyewe shambani; baada ya hapo, jenga nyumba yako.

28 אל-תהי עד-חנם ברעך והפתית בשפתיך

Usitoe ushahidi dhidi ya jirani yako bila sababu na usidanganye kwa midomo yako.

29 אל-תאמר--כאשר עשה-לי כן אעשה-לו אשיב לאיש כפעלו

Usiseme, “Mimi nitamtendea kile alichonitendea; nitalipiza kwa kile alichofanya.”

30 על-שדה איש-עצל עברתי ועל-כרם אדם חסר-לב

Nilikwenda jirani na shamba la mtu mvivu, nikapita kwenye shamba la mzabibu la mtu asiye na akili.

31 והנה עלה כלו קמשנים--כסו פניו חרלים וגדר אבניו נהרסה

Miiba imeota kila sehemu, ardhi ilikuwa imefunikwa kwa upupu, na ukuta wake wa mawe ulikuwa umebomoka.

32 ואחזה אנכי אשית לבי ראיתי לקחתי מוסר

Kisha nikaliona na kufikiria juu yake; nikatazama na kupokea mafundisho.

33 מעט שנות מעט תנומות מעט חבק ידים לשכב

Kulala kidogo, kusinzia kidogo, kupumzika kwa kukunja mikono kidogo-

34 ובא-מתהלך רישך ומחסריך כאיש מגן

na umasikini huja kwa kutembea juu yako, na mahitaji yako kama askari mwenye silaha.