Κατα Ματθαιον 22
1 και αποκριθεισ ο ιησουσ παλιν ειπεν αυτοισ εν παραβολαισ λεγων
Basa ma Yesus olaꞌ no se fai nendiꞌ nekendandaaꞌ nae,
2 ωμοιωθη η βασιλεια των ουρανων ανθρωπω βασιλει οστισ εποιησεν γαμουσ τω υιω αυτου
“Lamatualain toꞌu parendan naa, onaꞌ maneꞌ sa tao fefeta kakabꞌiꞌ fee ana toun.
3 και απεστειλεν τουσ δουλουσ αυτου καλεσαι τουσ κεκλημενουσ εισ τουσ γαμουσ και ουκ ηθελον ελθειν
Leleꞌ ara sadꞌia rala fefetas ma, ana denu ate nara reu rafadꞌe atahori nene neroloꞌ ra oi, ‘Ima, te fefetas sangga nae mulai ena.’ Te atahori naa ra nda nau rema sa.
4 παλιν απεστειλεν αλλουσ δουλουσ λεγων ειπατε τοισ κεκλημενοισ ιδου το αριστον μου ητοιμασα οι ταυροι μου και τα σιτιστα τεθυμενα και παντα ετοιμα δευτε εισ τουσ γαμουσ
Basa ma, ate ra baliꞌ reu rafadꞌe maneꞌ a. Maneꞌ a rena nala ma ana denu aten laen fai nae, ‘Hei mii mifadꞌe atahori naa ra, fo rema leo, te fefetas nenesadꞌiaꞌ ena. Au tati sapi a ena, ma tunu-nasu ala e maladꞌan seli. Denu se rema raa fefetas leo, huu basaꞌ e nenesadꞌiaꞌ ena.’
5 οι δε αμελησαντεσ απηλθον ο μεν εισ τον ιδιον αγρον ο δε εισ την εμποριαν αυτου
Ate naa ra reu rafadꞌe raꞌo naa. Te atahori nene neroloꞌ ra nda nau taoafiꞌ sa. Ruma osi rala reu, ruma reu sia mamana tao ue-osan nara,
6 οι δε λοιποι κρατησαντεσ τουσ δουλουσ αυτου υβρισαν και απεκτειναν
ma ruma toꞌu rala maneꞌ a ate nara, de poko-paru se losa ara mate.
7 και ακουσασ ο βασιλευσ εκεινοσ ωργισθη και πεμψασ τα στρατευματα αυτου απωλεσεν τουσ φονεισ εκεινουσ και την πολιν αυτων ενεπρησεν
Rena onaꞌ naa ma, maneꞌ a namanasa nala seli. Basa ma, ana denu soldꞌadꞌu nara reu tati risa atahori mana tati risa ate nara. Basa de, soldꞌadꞌu ra hotu-lalangge hendi nusaꞌ naa losa taa no rae a.
8 τοτε λεγει τοισ δουλοισ αυτου ο μεν γαμοσ ετοιμοσ εστιν οι δε κεκλημενοι ουκ ησαν αξιοι
Basa ma, maneꞌ a noꞌe nala ate laen nara de nafadꞌe se nae, “Fefeta kakabꞌiꞌ a nenesadꞌiaꞌ ena, te atahori fo au uroloꞌ ra, nda randaa tungga au fefeta ngga sa.
9 πορευεσθε ουν επι τασ διεξοδουσ των οδων και οσουσ αν ευρητε καλεσατε εισ τουσ γαμουσ
Ia na, ama mii sia dala rarameꞌ fo mindaa mo sudꞌiꞌ a se, na moꞌe mendi se.’
10 και εξελθοντεσ οι δουλοι εκεινοι εισ τασ οδουσ συνηγαγον παντασ οσουσ ευρον πονηρουσ τε και αγαθουσ και επλησθη ο γαμοσ ανακειμενων
Basa de, ate naa ra lao reu sia dala rarameꞌ ra. Ara randaa ro atahori hetar mia naa, de ro se risiꞌ fefeta kakabꞌiꞌ a. Hambu atahori maloleꞌ ma atahori nda maloleꞌ ra sa rema tao rasofe mamana fefetas a.
11 εισελθων δε ο βασιλευσ θεασασθαι τουσ ανακειμενουσ ειδεν εκει ανθρωπον ουκ ενδεδυμενον ενδυμα γαμου
Basa ma, maneꞌ a nisi mamana fefetas rala neu de mete rereoꞌ fuiꞌ ra. Ma ana nita atahori esa nda pake buꞌa-baꞌu fefetas sa.
12 και λεγει αυτω εταιρε πωσ εισηλθεσ ωδε μη εχων ενδυμα γαμου ο δε εφιμωθη
Boe ma maneꞌ a natane nae, ‘Hee, toronooꞌ! saa de misiꞌ mamanaꞌ ia, na nda pake bua-baꞌu fefetas saa?’ Te atahori naa titindindii onaꞌ nggoaꞌ e.
13 τοτε ειπεν ο βασιλευσ τοισ διακονοισ δησαντεσ αυτου ποδασ και χειρασ αρατε αυτον και εκβαλετε εισ το σκοτοσ το εξωτερον εκει εσται ο κλαυθμοσ και ο βρυγμοσ των οδοντων
Boe ma maneꞌ a parenda ana mana tungga nara nae, paꞌa atahori ia ei-lima nara, fo toꞌu nggari e dea neu. Hela e nggae ma doidꞌoso sia mamana maꞌahatuꞌ naa.’
14 πολλοι γαρ εισιν κλητοι ολιγοι δε εκλεκτοι
Onaꞌ naa boe, Lamatualain narolo atahori hetar, te tengga nala akaꞌ idꞌaꞌ dadꞌi neu Eni atahorin.’
15 τοτε πορευθεντεσ οι φαρισαιοι συμβουλιον ελαβον οπωσ αυτον παγιδευσωσιν εν λογω
Atahori Farisi ra rena rala Yesus olaꞌ naꞌo naa, ma rala haraꞌ fo rae teꞌe-sii ma fua salaꞌ neu E.
16 και αποστελλουσιν αυτω τουσ μαθητασ αυτων μετα των ηρωδιανων λεγοντεσ διδασκαλε οιδαμεν οτι αληθησ ει και την οδον του θεου εν αληθεια διδασκεισ και ου μελει σοι περι ουδενοσ ου γαρ βλεπεισ εισ προσωπον ανθρωπων
Basa ma ara denu ana mana tungga nara reu ro atahori mia Herodes partei politik na, fo reu raselu-bale ro Yesus. Ara koa-boꞌu Yesus rae, “Ama Meser! Hai mihine Amaꞌ ralan ndoos. Amaꞌ nda mana peko-lelekoꞌ ma nda pili-tadꞌa sa. Amaꞌ akaꞌ nanori Lamatualain Hara-liin no matetuꞌ.
17 ειπε ουν ημιν τι σοι δοκει εξεστιν δουναι κηνσον καισαρι η ου
De ia na, hai mae mitane dalaꞌ sa. Tungga hita atoran agama Yahudi na, ata musi bae bea neu mana parenda Roma manen, do afiꞌ?”
18 γνουσ δε ο ιησουσ την πονηριαν αυτων ειπεν τι με πειραζετε υποκριται
Te Yesus nahine ara rae teꞌe-sii E, fo Ana olaꞌ labꞌan mana parenda Roma. Boe ma Ana nataa nae, “Memaꞌ hei atahori mana dea-ralaꞌ! Taꞌo bee de hei mae teꞌe-sii Au mendiꞌ soꞌal naa?
19 επιδειξατε μοι το νομισμα του κηνσου οι δε προσηνεγκαν αυτω δηναριον
Mitudꞌu sobꞌa Au doi fulaꞌ sa fo atahori bae rendiꞌ neu bea!” Boe ma ara ratudꞌu doi fulaꞌ neu E.
20 και λεγει αυτοισ τινοσ η εικων αυτη και η επιγραφη
Basa ma, Ana natane se nae, “Ia seka mata-aon ia? Ma ia seka naran ia?”
21 λεγουσιν αυτω καισαροσ τοτε λεγει αυτοισ αποδοτε ουν τα καισαροσ καισαρι και τα του θεου τω θεω
Ara rataa rae, “Naa keser, mana parenda Roma mane monaen.” Boe ma Yesus nafadꞌe se nae, “Naa! Mete ma taꞌo naa, hei fee neu mana parenda, saa fo mana parenda hak na. Ma fee neu Lamatualain saa fo Lamatualain hak na.”
22 και ακουσαντεσ εθαυμασαν και αφεντεσ αυτον απηλθον
Rena Ana nataa naꞌo naa, ma basa se titindindii, huu Ana olaꞌ naa ndaa na. Naa de ara nda teꞌe-sii rala E sa. Boe ma ara lao hela E.
23 εν εκεινη τη ημερα προσηλθον αυτω σαδδουκαιοι οι λεγοντεσ μη ειναι αναστασιν και επηρωτησαν αυτον
Sia naa hambu atahori mia partei Saduki boe. Atahori mia partei Saduki ia, nanori nae, atahori mates ra nda rasodꞌa baliꞌ sa. Faiꞌ naa, ara rae sangga dalaꞌ fo teꞌe-sii Yesus. Naeni de ara rema raselu-bale ro E rae,
24 λεγοντεσ διδασκαλε μωσησ ειπεν εαν τισ αποθανη μη εχων τεκνα επιγαμβρευσει ο αδελφοσ αυτου την γυναικα αυτου και αναστησει σπερμα τω αδελφω αυτου
“Ama Meser! Baꞌi Musa suraꞌ hela fee hai, adat ia, nae: mete ma touꞌ esa mate hela saon, te nda ma anaꞌ sa, na, touꞌ naa odꞌin musi sao nala ina falu naa, naa fo ana bonggi fee aꞌan mana mateꞌ a tititi-nonosiꞌ.
25 ησαν δε παρ ημιν επτα αδελφοι και ο πρωτοσ γαμησασ ετελευτησεν και μη εχων σπερμα αφηκεν την γυναικα αυτου τω αδελφω αυτου
Memaꞌ, feꞌesaꞌan baꞌi Musa nanori taꞌo naa, te ia na hai mae mitane taꞌo ia: hambu touꞌ hitu odꞌi-aꞌa bonggiꞌ. Uluꞌ ka sao, te mate, nda ma anaꞌ sa. Boe ma odꞌin mana tungga e, sao nala ina falu naa.
26 ομοιωσ και ο δευτεροσ και ο τριτοσ εωσ των επτα
Nda dooꞌ sa ma ana mate fai, ma nda ma anaꞌ sa. Onaꞌ naa boe odꞌin ka telun, ana sao nala ina falu naa, te basa ma mate fai, te nda ma anaꞌ sa. Onaꞌ naa rakandondooꞌ a losa odꞌin muriꞌ a mate, nda lao hela anaꞌ sa.
27 υστερον δε παντων απεθανεν και η γυνη
Basa ma, ina falu a mate.
28 εν τη ουν αναστασει τινοσ των επτα εσται γυνη παντεσ γαρ εσχον αυτην
Naa! Hai mae mitane taꞌo ia: Inaꞌ naa sao nala touꞌ hitu ena. Mete ma neu mateteꞌen, Lamatuaꞌ nafefela baliꞌ atahori mana mateꞌ ra na, inaꞌ ia dadꞌi touꞌ bee ka saon?”
29 αποκριθεισ δε ο ιησουσ ειπεν αυτοισ πλανασθε μη ειδοτεσ τασ γραφασ μηδε την δυναμιν του θεου
Basa ma, Yesus nataa nae, “Mete ma hei mitane taꞌo naa, na, hei sala naeꞌ ena ma! Huu hei nda mihine Lamatualain Susuran liin sa. Ma nda mihine koasa manaselin sa!
30 εν γαρ τη αναστασει ουτε γαμουσιν ουτε εκγαμιζονται αλλ ωσ αγγελοι του θεου εν ουρανω εισιν
Matetun, taꞌo ia. Neꞌo, mete ma Lamatualain nafefela baliꞌ atahori mana mateꞌ ra, ara esa nda sao esa sa ena, onaꞌ ate nara mana sia sorga ra.
31 περι δε τησ αναστασεωσ των νεκρων ουκ ανεγνωτε το ρηθεν υμιν υπο του θεου λεγοντοσ
Boe ma Au ae olaꞌ soꞌal atahori mana mateꞌ ra rasodꞌa baliꞌ, do hokoꞌ. Sia baꞌi Musa susuran ra nenedꞌuiꞌ oi hau huu anaꞌ nene tunu-hotuꞌ te nda kadꞌe hendi e sa. Mia dudꞌuit naa, hita tahine tae, atahori mana mateꞌ ra bisa rasodꞌa baliꞌ boe. Huu Lamatualain nafadꞌe baꞌi Musa mia naa nae,
32 εγω ειμι ο θεοσ αβρααμ και ο θεοσ ισαακ και ο θεοσ ιακωβ ουκ εστιν ο θεοσ θεοσ νεκρων αλλα ζωντων
‘Au ia, bei-baꞌi mara Lamatualain na. Naeni baꞌi Abraham, baꞌi Isak, ma baꞌi Yakob. Basa se beꞌutee neu Au rakandoo losa ia nema.’ Naa! Hita tahine tae, leleꞌ Lamatuaꞌ olaꞌ naꞌo naa, te basa baꞌiꞌ naa ra mate se dooꞌ ena. Huu Lamatualain nae Eni feꞌe dadꞌi nakandoo sira Lamatuan. Naeni de ata tahine tae, ao samana nara rasodꞌa rakandoo, mae ara mate dooꞌ ena. De mae atahori mate o, ana nasodꞌa baliꞌ. Huu akaꞌ atahori masodꞌaꞌ beꞌutee neu Lamatualain, nda atahori mates ra sa to?!”
33 και ακουσαντεσ οι οχλοι εξεπλησσοντο επι τη διδαχη αυτου
Rena Yesus nanori naꞌo naa, ma atahori Saduki ra nda ritaꞌ rae bale saa sa ena boe. Te atahori hetar naa ra titindindii de olaꞌ rae, “Awii! Atahori ia nenorin manaseliꞌ tebꞌe, o!”
34 οι δε φαρισαιοι ακουσαντεσ οτι εφιμωσεν τουσ σαδδουκαιουσ συνηχθησαν επι το αυτο
Leleꞌ atahori Farisi ra rena rae, Yesus nasenggiꞌ atahori Saduki ra, ma ara raꞌabꞌue reu esa de rae ratane rasafafali E.
35 και επηρωτησεν εισ εξ αυτων νομικοσ πειραζων αυτον και λεγων
Sira mana mahine agaman esa nae teꞌe-sii sobꞌa Yesus nae,
36 διδασκαλε ποια εντολη μεγαλη εν τω νομω
“Ama Meser! Au ae utane taꞌo ia: hita adat na hohoro-lalanen, no agama parendan ra, hetar. Mia basa parendaꞌ fo mana mia baꞌi Musa naa, bee ka manaseliꞌ lenaꞌ?”
37 ο δε ιησουσ εφη αυτω αγαπησεισ κυριον τον θεον σου εν ολη καρδια σου και εν ολη ψυχη σου και εν ολη τη διανοια σου
Boe ma Ana nataa nae, “Parendaꞌ fo manaseliꞌ sia Lamatualain Susura Meumaren nae, taꞌo ia: ‘Lamatualain naa, hei Lamatuam. De ama musi sue lenaꞌ e mia basaꞌ e. Huu naa, hei musi hii E mikindooꞌ a, ma mihine E, ma manggate tao ues tungga Hihii-nanaun.’
38 αυτη εστιν πρωτη και μεγαλη εντολη
Parendaꞌ naa, pantin ma manaseliꞌ!
39 δευτερα δε ομοια αυτη αγαπησεισ τον πλησιον σου ωσ σεαυτον
Boe ma parendaꞌ ka ruan, naꞌo ia: Musi sue atahori laen ra, onaꞌ ho sue aom boe.’
40 εν ταυταισ ταισ δυσιν εντολαισ ολοσ ο νομοσ και οι προφηται κρεμανται
Parendaꞌ rua ra ia ra, naeni huuꞌ mia basa baꞌi Musa hohoro-lalanen no Lamatualain mana dui-bꞌengga nara nenorin. Neꞌo atahori nda tungga parendaꞌ laen ra sa, mete ma ana nda feꞌe tungga naꞌahuluꞌ parendaꞌ karuaꞌ ia ra sa.”
41 συνηγμενων δε των φαρισαιων επηρωτησεν αυτουσ ο ιησουσ
Leleꞌ atahori Farisi ra feꞌe raꞌabꞌue sia naa, ma Yesus natane baliꞌ se nae,
42 λεγων τι υμιν δοκει περι του χριστου τινοσ υιοσ εστιν λεγουσιν αυτω του δαυιδ
“Mia lele uluꞌ a Lamatualain helu haitua Kristus fo fee masoi-masodꞌaꞌ neu atahori nara. De tungga hei dudꞌuꞌa mara, Kristus naa, seka tititi-nonosin?” Boe ma ara rataa rae, “Eni, mane Daud tititi-nonosin.”
43 λεγει αυτοισ πωσ ουν δαυιδ εν πνευματι κυριον αυτον καλει λεγων
Yesus olaꞌ seluꞌ nae, “Mete ma taꞌo naa, naa, taꞌo bee de Lamatualain Dula-dale Meumaren nafadꞌe neu mane Daud fo noꞌe Kristus nae, ‘Lamatua’? Te Daud suraꞌ ena nae,
44 ειπεν ο κυριοσ τω κυριω μου καθου εκ δεξιων μου εωσ αν θω τουσ εχθρουσ σου υποποδιον των ποδων σου
‘Lamatualain nafadꞌe au Lamatua ngga ena nae, “Uma fo endoꞌ sia bobꞌoa ona ngga, sia mamana nene fee hadꞌa-hormat ia. Huu dei fo Au tao musu mara, losa ara raloe ao nara neu nggo.’”
45 ει ουν δαυιδ καλει αυτον κυριον πωσ υιοσ αυτου εστιν
Naa! Mia susura naa, hita tahine tae, mane Daud o noꞌe Kristus nae, ‘Lamatuaꞌ’. Dadꞌi mete ma atahori rae Kristus naa, akaꞌ mane Daud tititi-nonosin, naa feꞌe nda dai sa! Huu Eni o Mane Daud Lamatuan boe!”
46 και ουδεισ εδυνατο αυτω αποκριθηναι λογον ουδε ετολμησεν τισ απ εκεινησ τησ ημερασ επερωτησαι αυτον ουκετι
Rena Yesus ola naꞌo naa ma, atahori Farisi ra hie-hie reuꞌ ena, nda hambu atahori esa saa sa boe bisa nataa nasafali Yesus sa ena. Naa de eniꞌ a mia faiꞌ naa ma, ara ramatau ratane ena, ma nda rambarani sobꞌa teꞌe-sii E sa ena.
