Proverbs 17
1 Betere is a drie mussel with ioye, than an hous ful of sacrifices with chidyng.
Lepszy [jest] kęs suchego [chleba], a przy tym spokój, niż dom pełen bydła ofiarnego z kłótnią.
2 A wijs seruaunt schal be lord of fonned sones; and he schal departe eritage among britheren.
Sługa roztropny będzie panował nad synem, który przynosi hańbę, i wraz z [jego] braćmi będzie miał udział w dziedzictwie.
3 As siluer is preued bi fier, and gold is preued bi a chymnei, so the Lord preueth hertis.
Tygiel dla srebra, piec dla złota, ale serca bada PAN.
4 An yuel man obeieth to a wickid tunge; and a fals man obeieth to false lippis.
Zły zważa na wargi fałszywe, a kłamca słucha przewrotnego języka.
5 He that dispisith a pore man, repreueth his maker; and he that is glad in the fallyng of another man, schal not be vnpunyschid.
Kto naśmiewa się z ubogiego, uwłacza jego Stwórcy, a kto się cieszy z nieszczęścia, nie uniknie kary.
6 The coroun of elde men is the sones of sones; and the glorie of sones is the fadris of hem.
Koroną starców są synowie synów, a chlubą synów są ich ojcowie.
7 Wordis wel set togidere bisemen not a fool; and a liynge lippe bicometh not a prince.
Poważna mowa nie przystoi głupiemu, tym mniej kłamliwe usta dostojnikowi.
8 A preciouse stoon moost acceptable is the abiding of hym that sekith; whidur euere he turneth hym silf, he vndurstondith prudentli.
Dar jest [jak] drogocenny kamień w oczach tego, kto go posiada; gdziekolwiek [z nim] zmierza, ma powodzenie.
9 He that helith trespas, sekith frenschipis; he that rehersith bi an hiy word, departith hem, that ben knyt togidere in pees.
Kto kryje grzech, szuka miłości, a kto wyjawia sprawę, rozdziela przyjaciół.
10 A blamyng profitith more at a prudent man, than an hundryd woundis at a fool.
Nagana lepiej działa na rozumnego niż sto razów na głupiego.
11 Euere an yuel man sekith stryues; forsothe a cruel aungel schal be sent ayens hym.
Zły szuka jedynie buntu; dlatego zostanie wysłany przeciw niemu okrutny posłaniec.
12 It spedith more to meete a femal bere, whanne the whelpis ben rauyschid, than a fool tristynge to hym silf in his foli.
[Lepiej] człowiekowi spotkać się z niedźwiedzicą, której zabrano młode, niż z głupim w jego głupocie.
13 Yuel schal not go a wei fro the hous of hym, that yeldith yuels for goodis.
Kto odpłaca złem za dobro, temu zło z domu nie ustąpi.
14 He that leeueth watir, is heed of stryues; and bifor that he suffrith wrong, he forsakith dom.
Kto zaczyna kłótnię, [jest jak] ten, co puszcza wodę; [dlatego] zaniechaj sporu, zanim wybuchnie.
15 Bothe he that iustifieth a wickid man, and he that condempneth a iust man, euer ethir is abhomynable at God.
Kto usprawiedliwia niegodziwego i kto potępia sprawiedliwego, obaj budzą odrazę w PANU.
16 What profitith it to a fool to haue richessis, sithen he mai not bie wisdom? He that makith his hous hiy, sekith falling; and he that eschewith to lerne, schal falle in to yuels.
Na cóż w ręku głupiego pieniądze, by zdobyć mądrość, [skoro] nie ma rozumu?
17 He that is a frend, loueth in al tyme; and a brother is preuyd in angwischis.
Przyjaciel kocha w każdym czasie, a brat rodzi się w nieszczęściu.
18 A fonned man schal make ioie with hondis, whanne he hath bihiyt for his frend.
Nierozumny człowiek daje porękę i ręczy na oczach przyjaciela.
19 He that bithenkith discordis, loueth chidingis; and he that enhaunsith his mouth, sekith fallyng.
Kto kocha grzech, kocha spór, a kto podwyższa swoją bramę, szuka zagłady.
20 He that is of weiward herte, schal not fynde good; and he that turneth the tunge, schal falle in to yuel.
Przewrotny w sercu nie znajduje dobra, a kto ma przewrotny język, wpadnie w zło.
21 A fool is borun in his schenschipe; but nether the fadir schal be glad in a fool.
Kto spłodzi głupca, [zrobi to] na swój smutek, a ojciec głupiego nie doznaje radości.
22 A ioiful soule makith likinge age; a sorewful spirit makith drie boonys.
Wesołe serce działa dobrze [jak] lekarstwo, a przygnębiony duch wysusza kości.
23 A wickid man takith yiftis fro the bosum, to mys turne the pathis of doom.
Niegodziwy bierze dar z zanadrza, aby wypaczać ścieżki sądu.
24 Wisdom schyneth in the face of a prudent man; the iyen of foolis ben in the endis of erthe.
Mądrość [jest] przed obliczem rozumnego, a oczy głupca są aż na krańcu ziemi.
25 A fonned sone is the ire of the fadir, and the sorewe of the modir that gendride hym.
Głupi syn jest zmartwieniem dla ojca i goryczą dla rodzicielki.
26 It is not good to brynge in harm to a iust man; nether to smyte the prince that demeth riytfuli.
Zaprawdę to niedobrze wymierzyć karę sprawiedliwemu ani bić władców za prawość.
27 He that mesurith his wordis, is wijs and prudent; and a lerud man is of preciouse spirit.
Kto ma wiedzę, powściąga swoje słowa, człowiek roztropny [jest] zacnego ducha.
28 Also a foole, if he is stille, schal be gessid a wijs man; and, if he pressith togidre hise lippis, he `schal be gessid an vndurstondynge man.
Nawet głupi, gdy milczy, uchodzi za mądrego, [a] kto zamyka swoje wargi – za rozumnego.
