Proverbs 14

1 Every wise woman buildeth her house: but the foolish plucketh it down with her hands.

زن دانا خانه خود را بنا می‌کند، اما زن نادان با دست خود خانه‌اش را خراب می‌کند.

2 He that walketh in his uprightness feareth the LORD: but [he that is] perverse in his ways despiseth him.

کسانی که به راستی عمل می‌کنند به خداوند احترام می‌گذارند، ولی اشخاص بدکار او را تحقیر می‌کنند.

3 In the mouth of the foolish [is] a rod of pride: but the lips of the wise shall preserve them.

نادان چوب سخنانِ متکبرانهٔ خود را می‌خورد، ولی سخنان مرد دانا او را محافظت می‌کند.

4 Where no oxen [are], the crib [is] clean: but much increase [is] by the strength of the ox.

اگر در طویله گاو نباشد، طویله تمیز می‌ماند، اما بدون گاو نمی‌توان محصول زیادی به دست آورد.

5 A faithful witness will not lie: but a false witness will utter lies.

شاهد امین دروغ نمی‌گوید، ولی از دهان شاهد ناراست دروغ می‌بارد.

6 A scorner seeketh wisdom, and [findeth it] not: but knowledge [is] easy to him that understandeth.

کسی که همه چیز را به باد مسخره می‌گیرد هرگز نمی‌تواند حکمت پیدا کند، اما شخص فهیم به آسانی آن را به دست می‌آورد.

7 Go from the presence of a foolish man, when thou perceivest not [in him] the lips of knowledge.

از احمقان دوری کن زیرا چیزی ندارند به تو یاد دهند.

8 The wisdom of the prudent [is] to understand his way: but the folly of fools [is] deceit.

حکمت شخص عاقل راهنمای اوست، اما حماقت احمقان باعث گمراهی آنان می‌شود.

9 Fools make a mock at sin: but among the righteous [there is] favor.

نادانان با گناه بازی می‌کنند، اما درستکاران رضایت خدا را می‌طلبند.

10 The heart knoweth its own bitterness; and a stranger doth not intermeddle with its joy.

تنها دل شخص است که تلخی جان او را احساس می‌کند و در شادی او نیز کسی جز خودش نمی‌تواند سهیم باشد.

11 The house of the wicked shall be overthrown: but the tabernacle of the upright shall flourish.

خانهٔ بدکاران خراب می‌شود، اما خیمهٔ درستکاران وسعت می‌یابد.

12 There is a way which seemeth right to a man, but the end of it [are] the ways of death.

راههایی هستند که به نظر انسان راست می‌آیند اما عاقبت به مرگ منتهی می‌شوند.

13 Even in laughter the heart is sorrowful; and the end of that mirth [is] heaviness.

خنده نمی‌تواند اندوه دل را پنهان سازد؛ هنگامی که خنده پایان می‌یابد، درد و اندوه برجای خود باقی می‌ماند.

14 The backslider in heart shall be filled with his own ways: and a good man [shall be satisfied] from himself.

آدم خدانشناس نتیجهٔ کارهای خود را خواهد دید و شخص نیک از ثمرهٔ اعمال خویش بهره خواهد برد.

15 The simple believeth every word: but the prudent man looketh well to his going.

آدم ساده لوح هر حرفی را باور می‌کند، اما شخص زیرک سنجیده رفتار می‌نماید.

16 A wise [man] feareth, and departeth from evil: but the fool rageth, and is confident.

شخص دانا محتاط است و از خطر دوری می‌کند، ولی آدم نادان از روی غرور، خود را به خطر می‌اندازد.

17 [He that is] soon angry dealeth foolishly: and a man of wicked devices is hated.

آدم تندخو کارهای احمقانه می‌کند و شخص حیله‌گر مورد نفرت قرار می‌گیرد.

18 The simple inherit folly: but the prudent are crowned with knowledge.

حماقت نصیب جاهلان می‌شود و دانایی نصیب زیرکان.

19 The evil bow before the good; and the wicked at the gates of the righteous.

بدکاران عاقبت در برابر نیکان سر تعظیم فرود خواهند آورد و محتاج آنان خواهند شد.

20 The poor is hated even by his own neighbor: but the rich [hath] many friends.

ثروتمندان دوستان بسیار دارند، اما شخص فقیر را حتی همسایه‌هایش تحقیر می‌کند.

21 He that despiseth his neighbor sinneth: but he that hath mercy on the poor, happy [is] he.

خوار شمردن فقرا گناه است. خوشا به حال کسی که بر آنها ترحم کند.

22 Do they not err that devise evil? but mercy and truth [shall be] to them that devise good.

کسانی که نقشه‌های پلید در سر می‌پرورانند گمراه خواهند شد، ولی آنانی که نیت خوب دارند مورد محبت و اعتماد قرار خواهند گرفت.

23 In all labor there is profit: but the talk of the lips [tendeth] only to penury.

کسی که زحمت می‌کشد منفعت عایدش می‌شود، ولی آنکه فقط حرف می‌زند فقیر خواهد شد.

24 The crown of the wise [is] their riches: [but] the foolishness of fools [is] folly.

ثروت نصیب دانایان خواهد شد، اما پاداش احمقان حماقت ایشان است.

25 A true witness delivereth souls: but a deceitful [witness] speaketh lies.

شاهد راستگو جان مردم را نجات می‌دهد، اما شاهد دروغگو به مردم خیانت می‌کند.

26 In the fear of the LORD [is] strong confidence: and his children shall have a place of refuge.

کسی که از خداوند می‌ترسد تکیه‌گاه محکمی دارد و فرزندانش در امان خواهند بود.

27 The fear of the LORD [is] a fountain of life, to depart from the snares of death.

خداترسی چشمهٔ حیات است و انسان را از دامهای مرگ دور نگه می‌دارد.

28 In the multitude of people [is] the king's honor: but in the want of people [is] the destruction of the prince.

عظمت یک پادشاه بستگی به تعداد مردمی دارد که بر آنها فرمان می‌راند. پادشاه بدون قوم نابود می‌شود.

29 [He that is] slow to wrath [is] of great understanding: but [he that is] hasty of spirit exalteth folly.

کسی که صبر و تحمل دارد شخص بسیار عاقلی است، اما از آدم تندخو حماقت سر می‌زند.

30 A sound heart [is] the life of the flesh: but envy the rottenness of the bones.

آرامش فکر به بدن سلامتی می‌بخشد، اما حسادت مانند خوره جان را می‌خورد.

31 He that oppresseth the poor reproacheth his Maker: but he that honoreth him hath mercy on the poor.

هر که به فقرا ظلم کند به آفرینندهٔ آنها اهانت کرده است و هر که به فقرا ترحم نماید، به خدا احترام گذاشته است.

32 The wicked is driven away in his wickedness: but the righteous hath hope in his death.

خداشناسان وقتی بمیرند پناهگاهی دارند، اما گناهکاران به‌وسیلۀ گناهان خودشان تباه می‌شوند.

33 Wisdom resteth in the heart of him that hath understanding: but [that which is] in the midst of fools is made known.

حکمت در دل دانایان ساکن است، اما در میان نادانان جای ندارد.

34 Righteousness exalteth a nation: but sin [is] a reproach to any people.

درستکاری مایه سرافرازی یک قوم است و گناه مایه رسوایی آن.

35 The king's favor [is] towards a wise servant: but his wrath is [against] him that causeth shame.

پادشاه از خدمتگزاران کاردان خشنود می‌گردد، ولی کسانی که دردسر ایجاد می‌کنند مورد غضب او واقع می‌شوند.