John 6
1 After these things Jesus went over the sea of Galilee, which is [the sea] of Tiberias.
Potem Jezus odszedł za Morze Galilejskie, [czyli] Tyberiadzkie.
2 And a great multitude followed him, because they saw his miracles which he performed on them that were diseased.
A szedł za nim wielki tłum, bo widzieli cuda, które czynił na chorych.
3 And Jesus went upon a mountain, and there he sat with his disciples.
I wszedł Jezus na górę, i usiadł tam ze swoimi uczniami.
4 And the passover, a feast of the Jews, was nigh.
A zbliżała się Pascha, święto żydowskie.
5 When Jesus then lifted up [his] eyes, and saw a great company come to him, he saith to Philip, Whence shall we buy bread that these may eat?
Wtedy Jezus, podniósłszy oczy i ujrzawszy, że mnóstwo ludzi idzie do niego, zapytał Filipa: Gdzie kupimy chleba, aby oni [mogli] jeść?
6 (And this he said to prove him: for he himself knew what he would do.)
Ale mówił [to], wystawiając go na próbę. Wiedział bowiem, co miał czynić.
7 Philip answered him, Two hundred penny-worth of bread is not sufficient for them, that every one of them make take a little:
Filip mu odpowiedział: Za dwieście groszy nie wystarczy dla nich chleba, choćby każdy z nich wziął [tylko] trochę.
8 One of his disciples, Andrew, Simon Peter's brother, saith to him,
Jeden z jego uczniów, Andrzej, brat Szymona Piotra, powiedział do niego:
9 There is a lad here, who hath five barley-loaves, and two small fishes: but what are they among so many?
Jest tu jeden chłopiec, który ma pięć chlebów jęczmiennych i dwie rybki. Ale cóż to jest na tak wielu?
10 And Jesus said, Make the men sit down. (Now there was much grass in the place.) So the men sat down in number about five thousand.
Wtedy Jezus powiedział: Każcie ludziom usiąść. A było dużo trawy na tym miejscu. Usiedli więc mężczyźni w liczbie około pięciu tysięcy.
11 And Jesus took the loaves; and when he had given thanks, he distributed to the disciples, and the disciples to them that were set down; and likewise of the fishes, as much as they would.
Wówczas Jezus wziął te chleby i podziękowawszy, rozdał uczniom, a uczniowie siedzącym. Podobnie i z tych rybek, ile tylko chcieli.
12 When they were satisfied, he said to his disciples, Gather the fragments that remain, that nothing may be lost.
A gdy się nasycili, powiedział do swoich uczniów: Zbierzcie kawałki, które zostały, żeby nic nie przepadło.
13 Therefore they gathered [them], and filled twelve baskets with the fragments of the five barley-loaves, which remained over and above to them that had eaten.
Zebrali więc i napełnili dwanaście koszy kawałkami, które zostały z tych pięciu chlebów jęczmiennych po tych, którzy jedli.
14 Then those men, when they had seen the miracle that Jesus performed, said, This is truly that prophet that should come into the world.
A ci ludzie, ujrzawszy cud, który uczynił Jezus, mówili: To jest prawdziwie ten prorok, który miał przyjść na świat.
15 When Jesus therefore perceived that they would come and take him by force, to make him a king, he departed again to a mountain himself alone.
Wtedy Jezus, poznawszy, że mieli przyjść i porwać go, aby go obwołać królem, odszedł znowu sam jeden na górę.
16 And when evening had [now] come, his disciples went down to the sea,
A gdy był wieczór, jego uczniowie zeszli nad morze;
17 And entered into a boat, and went over the sea towards Capernaum. And it was now dark, and Jesus had not come to them.
Wsiedli do łodzi i płynęli na drugi brzeg, do Kafarnaum. Było już ciemno, a Jezus jeszcze do nich nie przybył.
18 And the sea arose by reason of a great wind that blew.
A kiedy powstał wielki wiatr, morze zaczęło się burzyć.
19 So when they had rowed about five and twenty or thirty furlongs, they see Jesus walking on the sea, and drawing nigh to the boat: and they were afraid.
Gdy odpłynęli na około dwadzieścia pięć lub trzydzieści stadiów, ujrzeli Jezusa chodzącego po morzu i zbliżającego się do łodzi i zlękli się.
20 But he saith to them, It is I; be not afraid.
A on powiedział do nich: [To] ja jestem, nie bójcie się.
21 Then they willingly received him into the boat: and immediately the boat was at the land whither they were going.
Wzięli go więc chętnie do łodzi i natychmiast łódź przypłynęła do ziemi, do której płynęli.
22 The day following, when the people who stood on the other side of the sea saw that there was no other boat there, save that one into which his disciples had entered, and that Jesus went not with his disciples into the boat, but [that] his disciples had gone away alone;
Nazajutrz ludzie, którzy byli po drugiej stronie morza, zobaczyli, że tam nie było innej łodzi, tylko ta jedna, do której wsiedli jego uczniowie, i że Jezus nie wsiadł do łodzi ze swoimi uczniami, ale jego uczniowie odpłynęli sami.
23 (Yet there came other boats from Tiberias nigh to the place where they ate bread, after the Lord had given thanks: )
(Przypłynęły też inne łodzie z Tyberiady w pobliże tego miejsca, gdzie jedli chleb, gdy Pan złożył dziękczynienie.)
24 When the people therefore saw that Jesus was not there, neither his disciples, they also took boats, and came to Capernaum, seeking for Jesus.
Gdy więc ludzie zobaczyli, że tam nie było Jezusa ani jego uczniów, wsiedli i oni do łodzi i przeprawili się do Kafarnaum, szukając Jezusa.
25 And when they had found him on the other side of the sea, they said to him, Rabbi, when camest thou hither?
Kiedy znaleźli go po drugiej stronie morza, zapytali: Mistrzu, kiedy tu przybyłeś?
26 Jesus answered them and said, Verily, verily, I say to you, Ye seek me, not because ye saw the miracles, but because ye ate of the loaves, and were satisfied.
Jezus im odpowiedział: Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam: Szukacie mnie nie dlatego, że widzieliście cuda, ale dlatego, że jedliście chleb i nasyciliście się.
27 Labor not for the food which perisheth, but for that food which endureth to everlasting life, which the Son of man will give to you: for him hath God the Father sealed. (aiōnios g166)
Zabiegajcie nie o pokarm, który ginie, ale o pokarm, który trwa ku życiu wiecznemu, który wam da Syn Człowieczy. Jego bowiem zapieczętował Bóg Ojciec. (aiōnios g166)
28 Then said they to him, What shall we do, that we may work the works of God?
Wtedy zapytali go: Cóż mamy robić, abyśmy wykonywali dzieła Boga?
29 Jesus answered and said to them, This is the work of God, that ye believe on him whom he hath sent.
Odpowiedział im Jezus: To jest dzieło Boga, abyście wierzyli w [tego], którego on posłał.
30 They said therefore to him, What sign showest thou then, that we may see, and believe thee? what dost thou work?
Powiedzieli mu więc: Jaki znak czynisz, abyśmy widzieli i wierzyli tobie? Cóż czynisz?
31 Our fathers ate manna in the desert; as it is written, He gave them bread from heaven to eat.
Nasi ojcowie jedli mannę na pustyni, jak jest napisane: Chleb z nieba dał im do jedzenia.
32 Then Jesus said to them, Verily, verily, I say to you, Moses gave you not that bread from heaven; but my Father giveth you the true bread from heaven.
Wtedy Jezus im odpowiedział: Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam: Nie Mojżesz dał wam chleb z nieba, ale mój Ojciec daje wam prawdziwy chleb z nieba.
33 For the bread of God is he who cometh down from heaven, and giveth life to the world.
Chlebem Boga bowiem jest ten, który zstępuje z nieba i daje światu życie.
34 Then said they to him, Lord, evermore give us this bread.
Wtedy powiedzieli do niego: Panie, dawaj nam zawsze tego chleba.
35 And Jesus said to them, I am the bread of life: he that cometh to me, shall never hunger; and he that believeth on me, shall never thirst.
I odpowiedział im Jezus: Ja jestem chlebem życia. Kto przychodzi do mnie, nie będzie głodny, a kto wierzy we mnie, nigdy nie będzie odczuwał pragnienia.
36 But I said to you, That ye also have seen me, and believe not.
Ale wam powiedziałem: Chociaż widzieliście mnie, nie wierzycie.
37 All that the Father giveth me, shall come to me; and him that cometh to me, I will in no wise reject.
Wszystko, co mi daje Ojciec, przyjdzie do mnie, a tego, który przyjdzie do mnie, nie wyrzucę precz.
38 For I came down from heaven, not to do my own will, but the will of him that sent me.
Zstąpiłem bowiem z nieba nie [po to], żeby czynić swoją wolę, ale wolę tego, który mnie posłał.
39 And this is the Father's will who hath sent me, that of all which he hath given me, I should lose nothing, but should raise it up again at the last day.
A to jest wola Ojca, który mnie posłał, abym nie stracił nic z tego wszystkiego, co mi dał, ale abym to wskrzesił [w] dniu ostatecznym.
40 And this is the will of him that sent me, that every one who seeth the Son, and believeth on him, may have everlasting life: and I will raise him up at the last day. (aiōnios g166)
I to jest wola tego, który mnie posłał, aby każdy, kto widzi Syna i wierzy w niego, miał życie wieczne, a ja go wskrzeszę [w] dniu ostatecznym. (aiōnios g166)
41 The Jews then murmured at him, because he said, I am the bread which came down from heaven.
Wtedy szemrali Żydzi o nim, bo powiedział: Ja jestem chlebem, który zstąpił z nieba.
42 And they said, Is not this Jesus the son of Joseph, whose father and mother we know? how is it then that he saith, I came down from heaven?
I mówili: Czyż to nie jest Jezus, syn Józefa, którego ojca i matkę znamy? Jakże więc on może mówić: Zstąpiłem z nieba?
43 Jesus therefore answered and said to them, Murmur not among yourselves.
Wtedy Jezus im odpowiedział: Nie szemrajcie między sobą.
44 No man can come to me, except the Father who hath sent me draw him: and I will raise him up at the last day.
Nikt nie może przyjść do mnie, jeśli go nie pociągnie [mój] Ojciec, który mnie posłał. A ja go wskrzeszę w dniu ostatecznym.
45 It is written in the prophets, And they shall be all taught from God. Every man therefore that hath heard, and hath learned from the Father, cometh to me.
Napisane jest u Proroków: I wszyscy będą wyuczeni przez Boga. Każdy więc, kto słyszał od Ojca i nauczył się, przychodzi do mnie.
46 Not that any man hath seen the Father, save he who is from God, he hath seen the Father.
Nie jakby ktoś widział Ojca, oprócz tego, który jest od Boga; ten widział Ojca.
Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam: Kto wierzy we mnie, ma życie wieczne. (aiōnios g166)
48 I am that bread of life.
Ja jestem tym chlebem życia.
49 Your fathers ate manna in the wilderness, and are dead.
Wasi ojcowie jedli mannę na pustyni, a poumierali.
50 This is the bread which cometh down from heaven, that a man may eat of it, and not die.
To jest ten chleb, który zstępuje z nieba, aby ten, kto go je, nie umarł.
51 I am the living bread which came down from heaven: if any man shall eat of this bread, he shall live for ever: and the bread that I will give is my flesh, which I will give for the life of the world. (aiōn g165)
Ja jestem chlebem żywym, który zstąpił z nieba. Jeśli ktoś będzie jadł z tego chleba, będzie żył na wieki. A chleb, który ja dam, to moje ciało, które ja dam za życie świata. (aiōn g165)
52 The Jews therefore contended among themselves, saying, How can this man give us [his] flesh to eat?
Żydzi więc sprzeczali się między sobą i mówili: Jakże on może dać nam swoje ciało do jedzenia?
53 Then Jesus said to them, Verily, verily, I say to you, Except ye eat the flesh of the Son of man, and drink his blood, ye have no life in you.
I powiedział im Jezus: Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam: Jeśli nie będziecie jeść ciała Syna Człowieczego i pić jego krwi, nie będziecie mieć życia w sobie.
54 Whoever eateth my flesh, and drinketh my blood, hath eternal life; and I will raise him up at the last day. (aiōnios g166)
Kto je moje ciało i pije moją krew, ma życie wieczne, a ja go wskrzeszę w dniu ostatecznym. (aiōnios g166)
55 For my flesh is food indeed, and my blood is drink indeed.
Moje ciało bowiem prawdziwie jest pokarmem, a moja krew prawdziwie jest napojem.
56 He that eateth my flesh, and drinketh my blood, dwelleth in me, and I in him.
Kto je moje ciało i pije moją krew, mieszka we mnie, a ja w nim.
57 As the living Father hath sent me, and I live by the Father: so he that eateth me, even he shall live by me.
Jak mnie posłał żyjący Ojciec i ja żyję przez Ojca, [tak] kto mnie spożywa, będzie żył przeze mnie.
58 This is that bread which came down from heaven: not as your fathers ate manna, and are dead: he that eateth of this bread shall live for ever. (aiōn g165)
To jest ten chleb, który zstąpił z nieba. Nie jak wasi ojcowie jedli mannę, a pomarli. Kto je ten chleb, będzie żył na wieki. (aiōn g165)
59 These things he said in the synagogue, as he taught in Capernaum.
To mówił w synagodze, nauczając w Kafarnaum.
60 Many therefore of his disciples, when they had heard [this], said, This is a hard saying; who can hear it?
Wielu więc z jego uczniów, słysząc to, mówiło: Twarda to jest mowa, któż jej może słuchać?
61 When Jesus knew in himself that his disciples murmured at it, he said to them, Doth this offend you?
Ale Jezus świadomy tego, że jego uczniowie o tym szemrali, powiedział do nich: To was obraża?
62 [What] if ye shall see the Son of man ascend up where he was before?
Cóż [dopiero], gdybyście ujrzeli Syna Człowieczego wstępującego tam, gdzie był przedtem?
63 It is the spirit that reviveth; the flesh profiteth nothing: the words that I speak to you, [they] are spirit, and [they] are life.
Duch jest tym, który ożywia, ciało nic nie pomaga. Słowa, które ja wam mówię, są duchem i są życiem.
64 But there are some of you that believe not. For Jesus knew from the beginning who they were that believed not, and who he was that would betray him.
Lecz są wśród was tacy, którzy nie wierzą. Jezus wiedział bowiem od początku, którzy nie wierzyli i kto miał go zdradzić.
65 And he said, Therefore I said to you, that no man can come to me, except it were given to him by my Father.
I mówił: Dlatego wam powiedziałem, że nikt nie może przyjść do mnie, jeśli mu to nie jest dane od mojego Ojca.
66 From that [time] many of his disciples went back, and walked no more with him.
Od tego czasu wielu jego uczniów zawróciło i więcej z nim nie chodziło.
67 Then said Jesus to the twelve, Will ye also go away?
Wtedy Jezus powiedział do dwunastu: Czy i wy chcecie odejść?
68 Then Simon Peter answered him, Lord, to whom shall we go? thou hast the words of eternal life. (aiōnios g166)
I odpowiedział mu Szymon Piotr: Panie, do kogo pójdziemy? [Ty] masz słowa życia wiecznego. (aiōnios g166)
69 And we believe, and are sure that thou art that Christ, the Son of the living God.
A my uwierzyliśmy i poznaliśmy, że ty jesteś Chrystusem, Synem Boga żywego.
70 Jesus answered them, Have not I chosen you twelve, and one of you is a devil?
Jezus im odpowiedział: Czy ja nie wybrałem was dwunastu? A jeden z was jest diabłem.
71 He spoke of Judas Iscariot [the son] of Simon: for it was he that was to betray him, being one of the twelve.
A to mówił o Judaszu Iskariocie, [synu] Szymona, bo on miał go zdradzić, będąc jednym z dwunastu.
