Proverbs 23
1 If you will sit down to eat with a ruler carefully you will consider [that] which [is] before you.
Катта әрбаб билән һәмдәстихан болсаң, Алдиңдики ким екәнлигини убдан ойлан.
2 And you will put a knife in throat your if [are] a master of appetite you.
Иштийиң яман болса, Гелиңға пичақ тәңләп турғандәк өзүңни тарт.
3 May not (you crave *Q(K)*) for dainties his and it [is] food of lies.
Униң назу-немәтлирини тама қилма, Улар адәм алдайдиған тамақлардур.
4 May not you labor to gain riches from understanding your cease.
Бай болимән дәп өзүңни упратма; Өзүңниң зеһниңни бу ишқа қаратма.
5 (¿ Do you cause to fly *Q(K)*) eyes your on it and there not [is] it for certainly it makes for itself wings like an eagle (it flies away *Q(K)*) the heavens.
[Байлиқларға] көз тикишиң биләнла, улар йоқ болиду; Пул-мал дәрвәқә өзигә қанат ясап, Худди бүркүттәк асманға учуп кетәр.
6 May not you eat [the] food of a [person] evil of eye and may not (you crave *Q(K)*) for dainties his.
Ач көзниң ненини йемә, Униң есил назу-немәтлирини тама қилма;
7 For - as he calculates in self his [is] so he eat and drink he says to you and heart his not [is] with you.
Чүнки униң көңли қандақ болғандәк, өзиму шундақ. У ағзида: — Қени, алсила, ичсилә! — десиму, Бирақ көңлидә сени ойлиғини йоқ.
8 Morsel your [which] you have eaten you will vomit up it and you will spoil words your pleasant.
Йегән бир жутум таамниму қусуветисән, Униңға қилған чирайлиқ сөзлириңму бекарға кәткән болиду.
9 In [the] ears of a fool may not you speak for he will despise [the] insight of words your.
Ахмаққа йол көрситип салма, Чүнки у әқил сөзлириңни көзгә илмас.
10 May not you displace a boundary of antiquity and in [the] fields of fatherless ones may not you go.
Қедимдә бекиткән йәрниң пасил ташлирини йөткимә, Житимларниң етизлириғиму аяқ басма;
11 For redeemer their [is] strong he he will conduct case their with you.
Чүнки уларниң Һәмҗәмәт-Қутқузғучиси интайин күчлүктур; У Өзи улар үчүн үстүңдин дәва қилар.
12 Bring! to discipline heart your and ears your to words of knowledge.
Несиһәткә көңүл қой, Илим-билимләргә қулақ сал.
13 May not you withhold from a youth discipline for you will strike him with the rod not he will die.
Балаңға тәрбийә бериштин еринмә; Әгәр таяқ билән урсаң, у өлүп кәтмәйду;
Сән уни таяқ билән урсаң, Бәлким уни тәһтисарадин қутқузивалисән. (Sheol h7585)
15 O son my if it is wise heart your it will rejoice heart my also I.
И оғлум, дана болсаң, Мениң қәлбим қанчә хуш болар еди!
16 So they may rejoice kidneys my when speak lips your uprightness.
Ағзиңда орунлуқ сөзләр болса, ич-ичимдин шатлинимән.
17 May not it be jealous heart of your sinners that except in [the] fear of Yahweh all the day.
Гуна садир қилғучиларға рәшк қилма, Һәрдайим Пәрвәрдигардин әймиништә турғин;
18 That except there [is] a future and hope your not it will be cut off.
Шундақ қилғиниңда җәзмән көридиған яхши күнүң болиду, Арзу-үмүтүң бекарға кәтмәс.
19 Listen O you son my and be wise and guide in the way heart your.
И оғлум, сөзүмгә қулақ селип дана бол, Қәлбиңни [Худаниң] йолиға башлиғин.
20 May not you be among drunkards of wine among gluttons of meat themselves.
Мәйхорларға арилашма, Нәпси яман гөшхорлар билән барди-кәлди қилма;
21 For a drunkard and a glutton he will become impoverished and rags it will clothe [them] drowsiness.
Чүнки һарақкәш билән нәпси яман ахирида йоқсуллуқта қалар, Ғәпләт уйқисиға патқанларға җәндә кийимни кийгүзәр.
22 Listen to father your who he begot you and may not you despise if she is old mother your.
Сени тапқан атаңниң сөзини аңла, Анаң қериғанда униңға һөрмәтсизлик қилма.
23 Truth buy and may not you sell [it] wisdom and discipline and understanding.
Һәқиқәтни сетивал, Уни һәргиз сетивәтмә. Даналиқ, тәрбийә вә йорутулушниму ал.
24 (Certainly he rejoices *Q(k)*) [the] father of a righteous [son] (and [one who] begets *Q(K)*) a wise [son] (he rejoices *Q(K)*) in him.
Һәққаний балиниң атиси чоң хошаллиқ тапар; Дана оғулни тапқан атиси униңдин хурсән болар.
25 May he rejoice father your and mother your and may she rejoice [the] [one who] bore you.
Ата-анаңни сөйүндүрүп, Сени туққан анаңни хуш қил.
26 Give! O son my heart your to me and eyes your ways my (let them observe. *Q(K)*)
И оғлум, қәлбиңни маңа тапшур; Көзлириңму һаятлиқ йоллиримға тикилсун!
27 For [is] a pit deep a prostitute and [is] a well narrow a foreign [woman].
Чүнки паһишә аял чоңқур оридур, Бузуқ ят аял тар зиндандур;
28 Also she like a robber she lies in wait and treacherous [people] among humankind she increases.
Улар қарақчидәк мөкүвелип, Инсанийәт арисидики вапасизларни көпәйтәр.
29 [belongs] to Whom? woe [belongs] to whom? woe! [belong] to whom? (contentions *Q(K)*) [belongs] to whom? complaint [belong] to whom? wounds without cause [belongs] to whom? dullness of eyes.
Кимдә азап бар? Кимдә дәрд-әләм? Ким җедәл ичидә қалар? Ким налә-пәряд көтирәр? Ким сәвәпсиз ярилинар? Кимниң көзи қизирип кетәр?
30 To [those who] delay over the wine to [those who] go to examine mixed wine.
Дәл шарап үстидә узун олтарған, Әбҗәш шараптин тетишқа алдириған мәйхорлар!
31 May not you see wine for it will be red if it will give (in the cup *Q(K)*) eye its it will go with smoothness.
Шарапниң әҗайип қизиллиғиға, униң җамдики җулалиғиға, Кишиниң гелидин шундақ силиқ өткәнлигигә мәптун болуп қалма!
32 End its like a snake it will bite and like a viper it will sting.
Ахирида у зәһәрлик иландәк чеқивалиду, Оқ иландәк нәштирини санҗийду.
33 Eyes your they will see strange [things] and heart your it will speak perverse things.
Көз алдиңда ғәлитә мәнзириләр көрүниду, Ағзиңдин қалаймиқан сөзләр чиқиду.
34 And you will be like [one who] lies down in [the] heart of [the] sea and like [one who] lies down at [the] top of a mast.
Худди деңиз-океанларда ләйләп қалғандәк, Йәлкәнлик кеминиң мома яғичи үстидә ятқандәк болисән.
35 They struck me not I am sick they beat me not I know when? will I awake I will repeat I will seek it again.
Сән чоқум: — Бириси мени урди, лекин мән яриланмидим! Бириси мени таяқ билән урди, бирақ ағриғини сәзмидим!» — дәйсән. Бирақ сән йәнә: «Һошумға кәлсәмла, мән йәнила шарапни издәймән! — дәйсән.
