Proverbs 22
1 More choice, is a name, than great riches, beyond silver and gold, is pleasant grace.
Cenniejsze [jest] dobre imię niż wielkie bogactwa, a przychylność lepsza niż srebro i złoto.
2 The rich and the poor, meet together, the maker of them all, is Yahweh.
Bogaty i ubogi spotykają się, PAN jest stwórcą obydwu.
3 A prudent man, seeth calamity, and hideth himself, but, the simple, pass on, and suffer.
Roztropny dostrzega zło i ukrywa się, ale prości idą dalej i ponoszą karę.
4 The reward of humility, is the reverence of Yahweh, riches, and honour, and life.
Owocem pokory i bojaźni PANA jest bogactwo, chwała i życie.
5 Thorns and snares, are in the way of the perverse, —he that guardeth his soul, shall be far from them.
Ciernie i sidła [są] na drodze przewrotnego; kto strzeże swej duszy, trzyma się z dala od nich.
6 Train up a youth, in the direction of his duty, even when he becometh old, he will not depart from it.
Pouczaj dziecko w drodze, którą ma iść, a gdy się zestarzeje, nie odstąpi od niej.
7 The rich, over the poor, beareth rule, —and, slave, is the borrower to the lender.
Bogaty panuje nad ubogimi, a ten, co pożycza, jest sługą tego, który mu pożycza.
8 He that soweth perversity, shall reap trouble, and, the rod of his wrath, shall be ready.
Kto sieje nieprawość, będzie żąć cierpienie, a rózga jego gniewu przepadnie.
9 A benevolent eye, the same, shall be blessed, —because he hath given of his bread to the poor.
Kto ma dobrotliwe oko, będzie błogosławiony, bo dzieli się swym chlebem z ubogim.
10 Drive away the scoffer, that strife may depart, and quarrel, and contempt may cease.
Wyrzuć szydercę, a ustanie spór, owszem, zakończy się kłótnia i zniewaga.
11 Yahweh loveth the pure in heart, gracious are his lips, his friend is the king!
Kto kocha czystość serca, tego wdzięk warg sprawi, że król [będzie] jego przyjacielem.
12 The eyes of Yahweh, watch over knowledge, therefore hath he overturned the words of the treacherous.
Oczy PANA strzegą wiedzy, a on obala słowa przewrotnego.
13 Saith the sluggard, A lion outside! Amidst the broadways, shall I be slain.
Leniwy mówi: Lew jest na dworze, będę zabity na środku ulicy.
14 A deep chasm, is the mouth of strange women, he with whom Yahweh is indignant, falleth there.
Usta obcych [kobiet są] głębokim dołem; wpadnie tam ten, na kogo PAN się gniewa.
15 Foolishness, is bound up in the heart of a youth, the rod of correction, shall drive it far from him.
Głupota jest przywiązana do serca dziecka, ale rózga karności wypędzi ją z niego.
16 He that oppresseth the poor, to make increase for himself, giving to the rich, shall surely come to want.
Kto ciemięży ubogiego, aby przysporzyć sobie [bogactwa, i] kto daje bogatemu, pewnie zubożeje.
17 Incline thine ear and hear the words of wise men, then, thy heart, wilt thou apply to my teaching;
Nadstaw ucha i słuchaj słów mędrców, i skłoń swe serce do mojej wiedzy;
18 For sweet shall they be, when thou shalt keep them in thine inmost mind, they shall fit well together, upon thy lips.
Bo to miło, jeśli zachowasz je w swoim sercu, będą razem ułożone na wargach.
19 That in Yahweh may be thy trust, I have made them known to thee to-day, even to thee.
Oznajmiłem to dzisiaj właśnie tobie, abyś pokładał ufność w PANU.
20 Have I not written for thee noble things, with counsels and knowledge:
Czy nie napisałem ci znamienitych rzeczy zawierających rady i wiedzę;
21 To cause thee to know the meaning of faithful sayings, that thou mayest give back faithful sayings to them who ask thee.
Aby dać ci poznać pewność słów prawdy; abyś umiał odpowiedzieć słowami prawdy tym, którzy do ciebie posyłają?
22 Do not rob the poor, because he is poor, neither crush thou the oppressed in the gate;
Nie okradaj nędzarza, ponieważ jest ubogi, ani nie uciskaj w bramie biednego.
23 For, Yahweh, will plead their cause, and will despoil their despoilers of life.
PAN bowiem będzie bronił ich sprawy i wydrze duszę tym, którzy im wydzierają.
24 Do not have friendship with one given to anger, and, with a wrathful man, shall thou not enter in:
Nie przyjaźnij się z człowiekiem gniewliwym i nie obcuj z człowiekiem porywczym.
25 Lest thou learn his ways, and take a snare to thy soul.
Byś nie przywykł do jego dróg i nie zastawił sideł na swą duszę.
26 Be not of them who strike hands, of them who are sureties for debts:
Nie bądź z tych, którzy dają porękę, ani z tych, którzy ręczą za długi;
27 If thou hast nothing to pay, why should one take away thy bed from under thee?
Jeśli nie masz czym zapłacić, dlaczego miałby ktoś zabrać spod ciebie posłanie?
28 Do not move back the ancient boundary, which thy father’s made.
Nie przesuwaj dawnej granicy, którą ustalili twoi ojcowie.
29 Seest thou a man prompt in his business? before kings, shall he stand, he shall not stand before men who are obscure.
Widzisz człowieka pilnego w swoich sprawach? On będzie stał przed królami, nie będzie stał przed podłymi.
