Proverbs 3
1 My son, do not forget my teaching; but let your heart keep my commandments:
Anak ko, huwag mong kalimutan ang aking kautusan; kundi ingatan ng iyong puso ang aking mga utos:
2 for length of days, and years of life, and peace, will they add to you.
Sapagka't karamihan ng mga araw, at mga taon ng buhay, at kapayapaan, ay madadagdag sa iyo.
3 Do not let kindness and truth forsake you. Bind them around your neck. Write them on the tablet of your heart.
Huwag kang pabayaan ng kaawaan at katotohanan: itali mo sa palibot ng iyong leeg; ikintal mo sa iyong puso:
4 So you will find favor, and good understanding in the sight of God and man.
Sa gayo'y makakasumpong ka ng lingap at mabuting kaunawaan, sa paningin ng Dios at ng tao.
5 Trust in YHWH with all your heart, and do not lean on your own understanding.
Tumiwala ka sa Panginoon ng buong puso mo, at huwag kang manalig sa iyong sariling kaunawaan:
6 In all your ways remember him, and he will make your paths straight.
Kilalanin mo siya sa lahat ng iyong mga lakad, at kaniyang ituturo ang iyong mga landas.
7 Do not be wise in your own eyes. Fear YHWH, and depart from evil.
Huwag kang magpakapantas sa iyong sariling mga mata; matakot ka sa Panginoon, at humiwalay ka sa kasamaan:
8 It will be health to your body, and nourishment to your bones.
Magiging kagalingan sa iyong pusod, at utak sa iyong mga buto.
9 Honor YHWH with your substance, with the first fruits of all your increase:
Parangalin mo ang Panginoon ng iyong tinatangkilik, at ng mga unang bunga ng lahat mong ani:
10 so your storehouses will be filled with plenty, and your vats will overflow with new wine.
Sa gayo'y mapupuno ang iyong mga kamalig ng sagana, at ang iyong mga alilisan ay aapawan ng bagong alak.
11 My son, do not despise the discipline of YHWH, nor resent his correction.
Anak ko, huwag mong hamakin ang parusa ng Panginoon; ni mayamot man sa kaniyang saway:
12 For whom YHWH loves he disciplines, and punishes every son he accepts.
Sapagka't sinasaway ng Panginoon ang kaniyang iniibig: gaya ng ama sa anak na kaniyang kinaluluguran.
13 Blessed is the man who finds wisdom, the man who gets understanding.
Mapalad ang tao na nakakasumpong ng karunungan, at ang tao na nagtatamo ng kaunawaan.
14 For her good profit is better than getting silver, and her return is better than fine gold.
Sapagka't ang kalakal niya ay maigi kay sa kalakal na pilak, at ang pakinabang niyaon kay sa dalisay na ginto.
15 She is more precious than rubies. None of the things you can desire are to be compared to her.
Mahalaga nga kay sa mga rubi; at wala sa mga bagay na mananasa mo sa maihahalintulad sa kaniya,
16 Length of days is in her right hand. In her left hand are riches and honor.
Karamihan ng mga araw ay nasa kanang kamay niya, sa kaniyang kaliwang kamay ay mga kayamanan at karangalan.
17 Her ways are ways of pleasantness. All her paths are peace.
Ang kaniyang mga daan ay mga daan ng kaligayahan, at lahat niyang mga landas ay kapayapaan.
18 She is a tree of life to those who lay hold of her, and those who hold on to her are blessed
Siya ay punong kahoy ng buhay sa mga nanghahawak sa kaniya: at mapalad ang bawa't isa na nangamamalagi sa kaniya.
19 By wisdom YHWH founded the earth. By understanding, he established the heavens.
Nilikha ng Panginoon ang lupa sa pamamagitan ng karunungan; itinatag niya ang langit sa pamamagitan ng kaunawaan.
20 By his knowledge, the depths were broken up, and the skies drop down the dew.
Sa kaniyang kaalaman ay nabahagi ang mga kalaliman, at ang mga alapaap ay nagsipatak ng hamog.
21 My son, let them not depart from your eyes. Keep sound wisdom and discretion:
Anak ko, huwag silang mangahiwalay sa iyong mga mata; ingatan mo ang magaling na karunungan at ang kabaitan;
22 so they will be life to your soul, and grace for your neck.
Sa gayo'y magiging buhay sila sa iyong kaluluwa, at biyaya sa iyong leeg.
23 Then you shall walk in your way securely, and your foot won't stumble.
Kung magkagayo'y lalakad ka ng iyong lakad na tiwasay, at ang iyong paa ay hindi matitisod.
24 When you lie down, you will not be afraid; you will lie down, and your sleep will be sweet.
Pagka ikaw ay nahihiga, hindi ka matatakot: Oo, ikaw ay mahihiga at ang iyong tulog ay magiging mahimbing.
25 Do not be afraid of sudden fear, or of the storm of the wicked when it comes:
Huwag kang matakot ng biglang pagkatakot, ni sa pagkabuwal man ng masama, pagka dumarating:
26 for YHWH will be your confidence, and will keep your foot from being taken.
Sapagka't ang Panginoon ay magiging iyong pagtitiwala, at iingatan ang iyong paa sa pagkahuli.
27 Do not withhold good from those to whom it is due, when it is in the power of your hand to do it.
Huwag mong ikait ang mabuti sa kinauukulan, pagka nasa kapangyarihan ng iyong kamay na ito'y gawin.
28 Do not say to your neighbor, "Go, and come again; tomorrow I will give it to you," when you have it by you.
Huwag mong sabihin sa iyong kapuwa, Yumaon ka, at bumalik uli, at bukas ay magbibigay ako; pagka ikaw ay mayroon.
29 Do not devise evil against your neighbor, seeing he dwells securely by you.
Huwag kang kumatha ng kasamaan laban sa iyong kapuwa, na palibhasa't tumatahang tiwasay sa siping mo.
30 Do not strive with a man without cause, if he has done you no harm.
Huwag kang makipagusapin sa kanino man ng walang kadahilanan, kung hindi siya gumawa ng kasamaan sa iyo.
31 Do not envy the man of violence. Choose none of his ways.
Huwag kang managhili sa taong marahas, at huwag kang pumili ng anoman sa kaniyang mga lakad.
32 For the perverse is an abomination to YHWH, but his friendship is with the upright.
Sapagka't ang suwail ay kasuklamsuklam sa Panginoon: nguni't ang kaniyang payo ay kasama ng matuwid.
33 YHWH's curse is in the house of the wicked, but he blesses the habitation of the righteous.
Ang sumpa ng Panginoon ay nasa bahay ng masama; nguni't pinagpapala niya ang tahanan ng matuwid.
34 Surely he is scornful to scoffers, but he gives grace to the humble.
Tunay na kaniyang dinuduwahagi ang mga mangduduwahagi, nguni't binibigyan niya ng biyaya ang mababa.
35 The wise will inherit glory, but shame will be the promotion of fools.
Ang pantas ay magmamana ng kaluwalhatian; nguni't kahihiyan ay magiging ganti sa mga mangmang.
