John 6
1 After these things, Jesus went away to the other side of the sea of Galilee, which is also called the Sea of Tiberias.
Potem odszedł Jezus za morze Galilejskie, które jest Tyberyjadzkie;
2 A large crowd followed him, because they saw the signs which he did on those who were sick.
I szedł za nim lud wielki, iż widzieli cuda jego, które czynił nad chorymi.
3 Jesus went up into the mountain, and he sat there with his disciples.
I wszedł Jezus na górę, i siedział tam z uczniami swoimi;
4 Now the Passover, the Jewish festival, was near.
A była blisko wielkanoc, święto żydowskie.
5 Jesus therefore lifting up his eyes, and seeing that a large crowd was coming to him, said to Philip, "Where are we to buy bread, that these may eat?"
Tedy podniósł Jezus oczy i ujrzawszy, iż wielki lud idzie do niego, rzekł do Filipa: Skąd kupimy chleba, aby ci jedli?
6 This he said to test him, for he himself knew what he would do.
(Ale to mówił, kusząc go; bo on wiedział, co miał czynić.)
7 Philip answered him, "Two hundred denarii worth of bread is not sufficient for them, that everyone of them may receive a little."
Odpowiedział mu Filip: Za dwieście groszy chleba nie dosyć im będzie, choćby każdy z nich mało co wziął.
8 One of his disciples, Andrew, Simon Peter's brother, said to him,
Rzekł mu jeden z uczniów jego, Andrzej, brat Szymona Piotra:
9 "There is a boy here who has five barley loaves and two fish, but what are these among so many?"
Jest tu jedno pacholę, co ma pięcioro chleba jęczmiennego i dwie rybki; ale cóż to jest na tak wielu?
10 Jesus said, "Have the people sit down." Now there was much grass in that place. So the men sat down, in number about five thousand.
Tedy rzekł Jezus: Każcie ludowi usiąść. A było trawy dość na onemże miejscu, i usiadło mężów w liczbie około pięciu tysięcy.
11 Jesus took the loaves; and having given thanks, he distributed to the disciples, and the disciples to those who were sitting down; likewise also of the fish as much as they desired.
Wziął tedy Jezus one chleby, a podziękowawszy rozdał uczniom, a uczniowie siedzącym; także i z onych rybek, ile jedno chcieli.
12 When they were filled, he said to his disciples, "Gather up the broken pieces which are left over, that nothing be lost."
A gdy byli nasyceni, rzekł uczniom swoim: Zbierzcie te ułomki, które zbywają, żeby nic nie zginęło.
13 So they gathered them up, and filled twelve baskets with broken pieces from the five barley loaves, which were left over by those who had eaten.
I zebrali i napełnili dwanaście koszów ułomków z onego pięciorga chleba jęczmiennego, które zbywały tym, co jedli.
14 When therefore the people saw the sign which he did, they said, "This is truly the Prophet who comes into the world."
A oni ludzie, ujrzawszy cud, który uczynił Jezus, mówili: Tenci jest zaprawdę on prorok, który miał przyjść na świat.
15 Jesus therefore, perceiving that they were about to come and take him by force, to make him king, withdrew again to the mountain by himself.
Tedy Jezus poznawszy, iż mieli przyjść i porwać go, aby go uczynili królem, uszedł zasię sam tylko na górę.
16 When evening came, his disciples went down to the sea,
A gdy był wieczór, zstąpili uczniowie jego do morza.
17 and they entered into the boat, and were going over the sea to Capernaum. It was now dark, and Jesus had not yet come to them.
A wstąpiwszy w łódź, jechali za morze do Kapernaum, a już było ciemno, a Jezus nie przyszedł był do nich.
18 The sea was tossed by a great wind blowing.
A morze, gdy powstał wielki wiatr, burzyć się poczynało.
19 When therefore they had rowed about three or four miles, they saw Jesus walking on the sea, and drawing near to the boat; and they were afraid.
Gdy tedy odpłynęli jakoby na dwadzieścia i pięć lub trzydzieści stajan, ujrzeli Jezusa chodzącego po morzu, przybliżającego się ku łodzi, i ulękli się.
20 But he said to them, "It is I. Do not be afraid."
A on im rzekł: Jamci jest, nie bójcie się.
21 They were willing therefore to receive him into the boat. Immediately the boat was at the land where they were going.
I wzięli go ochotnie do łodzi, a zarazem łódź przypłynęła do ziemi, do której jechali.
22 On the next day, the crowd that stood on the other side of the sea saw that there was no other boat there, except one, and that Jesus had not entered with his disciples into the boat, but his disciples had gone away alone.
Nazajutrz lud, który był za morzem, widząc, że tam nie było drugiej łodzi, tylko ona jedna, w którą byli wstąpili uczniowie jego, a iż Jezus nie wszedł był w łódź z uczniami swoimi, ale sami uczniowie jego ujechali;
23 Other boats from Tiberias came near to the place where they ate the bread after the Lord had given thanks.
(Przyszły też były drugie łodzie z Tyberyjady, blisko do onego miejsca, gdzie jedli chleb, gdy był Pan dzięki uczynił.)
24 When the crowd therefore saw that Jesus was not there, nor his disciples, they themselves got into the boats, and came to Capernaum, seeking Jesus.
To gdy obaczył lud, iż tam nie było Jezusa, ani uczniów jego, wstąpili i oni w łodzie i przeprawili się do Kapernaum, szukając Jezusa;
25 When they found him on the other side of the sea, they asked him, "Rabbi, when did you come here?"
A znalazłszy go za morzem, rzekli mu: Mistrzu! kiedyś tu przybył?
26 Jesus answered them, "Truly, truly, I tell you, you seek me, not because you saw signs, but because you ate of the loaves, and were filled.
Odpowiedział im Jezus i rzekł: Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam: Szukacie mię nie przeto, iżeście widzieli cuda, ale iżeście jedli chleb, i byliście nasyceni.
27 Do not work for the food which perishes, but for the food which remains to everlasting life, which the Son of Man will give to you. For God the Father has sealed him." (aiōnios g166)
Sprawujcież nie pokarm, który ginie, ale pokarm, który trwa ku żywotowi wiecznemu, który wam da Syn człowieczy; albowiem tego zapieczętował Bóg Ojciec. (aiōnios g166)
28 They said therefore to him, "What must we do, that we may work the works of God?"
Rzekli tedy do niego: Cóż będziemy czynili, abyśmy sprawowali sprawy Boże?
29 Jesus answered them, "This is the work of God, that you believe in him whom he has sent."
Odpowiedział Jezus i rzekł im: Toć jest sprawa Boża, abyście wierzyli w tego, którego on posłał.
30 They said therefore to him, "What then do you do for a sign, that we may see, and believe you? What work do you do?
Rzekli mu tedy: Cóż wżdy ty za znak czynisz, abyśmy widzieli i wierzyli tobie? Cóż czynisz?
31 Our fathers ate the manna in the wilderness. As it is written, 'He gave them bread out of heaven to eat.'"
Ojcowie nasi jedli mannę na puszczy, jako jest napisano: Chleb z nieba dał im ku jedzeniu.
32 Jesus therefore said to them, "Truly, truly, I tell you, it was not Moses who gave you the bread out of heaven, but my Father gives you the true bread out of heaven.
Rzekł im tedy Jezus: Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam: Nie Mojżesz wam dał chleb z nieba, ale Ojciec mój daje wam chleb on prawdziwy z nieba.
33 For the bread of God is that which comes down out of heaven, and gives life to the world."
Albowiem chleb Boży ten jest, który zstępuje z nieba i żywot daje światu.
34 They said therefore to him, "Lord, always give us this bread."
Tedy mu rzekli: Panie! daj nam zawsze tego chleba.
35 Jesus said to them, "I am the bread of life. He who comes to me will not be hungry, and he who believes in me will never be thirsty.
I rzekł im Jezus: Jamci jest on chleb żywota; kto do mnie przychodzi, łaknąć nie będzie, a kto wierzy w mię, nigdy pragnąć nie będzie.
36 But I told you that you have seen me, and yet you do not believe.
Alem wam powiedział: Owszem, widzieliście mię, a nie wierzycie.
37 All those whom the Father gives me will come to me. Him who comes to me I will in no way throw out.
Wszystko, co mi daje Ojciec, do mnie przyjdzie, a tego, co do mnie przyjdzie, nie wyrzucę precz.
38 For I have come down from heaven, not to do my own will, but the will of him who sent me.
Bom zstąpił z nieba, nie iżbym czynił wolę moję, ale wolę onego, który mię posłał.
39 This is the will of him who sent me, that of all he has given to me I should lose nothing, but should raise him up at the last day.
A tać jest wola onego, który mię posłał, Ojca, abym z tego wszystkiego, co mi dał, nic nie stracił, ale abym to wzbudził w on ostateczny dzień.
40 This is the will of my Father, that everyone who sees the Son, and believes in him, should have everlasting life; and I will raise him up at the last day." (aiōnios g166)
A tać jest wola onego, który mię posłał, aby każdy, kto widzi Syna, a wierzy weń, miał żywot wieczny; a ja go wzbudzę w on ostateczny dzień. (aiōnios g166)
41 The Jewish people therefore murmured concerning him, because he said, "I am the bread which came down out of heaven."
I szemrali Żydowie o nim, iż rzekł: Jam jest on chleb, który z nieba zstąpił.
42 They said, "Is not this Jesus, the son of Joseph, whose father and mother we know? How then does he say, 'I have come down out of heaven?'"
I mówili: Izaż ten nie jest Jezus, syn Józefa, którego my ojca i matkę znamy; jakoż teraz tedy ten powiada: Żem z nieba zstąpił?
43 Therefore Jesus answered them, "Do not murmur among yourselves.
Tedy odpowiedział Jezus i rzekł im: Nie szemrzyjcie między sobą.
44 No one can come to me unless the Father who sent me draws him, and I will raise him up in the last day.
Żaden do mnie przyjść nie może, jeźli go Ojciec mój, który mię posłał, nie pociągnie; a ja go wzbudzę w ostateczny dzień.
45 It is written in the Prophets, 'And they will all be taught by God.' Therefore everyone who hears and learns from the Father comes to me.
Napisano w prorokach: I będą wszyscy wyuczeni od Boga; przetoż każdy, kto słyszał od Ojca, a nauczył się, przychodzi do mnie.
46 Not that anyone has seen the Father, except he who is from God. He has seen the Father.
Nie iżby kto widział Ojca, oprócz tego, który jest od Boga; ten widział Ojca.
Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam: Kto w mię wierzy, ma żywot wieczny. (aiōnios g166)
48 I am the bread of life.
Jam jest on chleb żywota.
49 Your fathers ate the manna in the wilderness, and they died.
Ojcowie wasi jedli mannę na puszczy, a pomarli.
50 This is the bread which comes down out of heaven, that anyone may eat of it and not die.
Ten jest on chleb, który z nieba zstępuje; jeźliby go kto jadł, nie umrze.
51 I am the living bread which came down out of heaven. If anyone eats of this bread, he will live forever; and the bread which I will give for the life of the world is my flesh." (aiōn g165)
Jamci jest chleb on żywy, którym z nieba zstąpił: jeźliby kto jadł z tego chleba, żyć będzie na wieki; a chleb, który ja dam, jest ciało moje, które ja dam za żywot świata. (aiōn g165)
52 The Jews therefore argued with one another, saying, "How can this one give us flesh to eat?"
Wadzili się tedy Żydowie między sobą, mówiąc: Jakoż ten może nam dać ciało swoje ku jedzeniu?
53 Jesus therefore said to them, "Truly I tell you, unless you eat the flesh of the Son of Man and drink his blood, you do not have life in yourselves.
I rzekł im Jezus: Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam: Jeźli nie będziecie jedli ciała Syna człowieczego, i pili krwi jego, nie macie żywota w sobie.
54 He who eats my flesh and drinks my blood has everlasting life, and I will raise him up at the last day. (aiōnios g166)
Kto je ciało moje, a pije krew moję, ma żywot wieczny, a ja go wzbudzę w on ostateczny dzień. (aiōnios g166)
55 For my flesh is food indeed, and my blood is drink indeed.
Albowiem ciało moje prawdziwie jest pokarm, a krew moja prawdziwie jest napój.
56 He who eats my flesh and drinks my blood lives in me, and I in him.
Kto je ciało moje i pije krew moję, we mnie mieszka, a ja w nim.
57 As the living Father sent me, and I live because of the Father; so he who feeds on me, he will also live because of me.
Jako mię posłał żyjący Ojciec, i ja żyję przez Ojca; tak kto mnie pożywa, i on żyć będzie przez mię.
58 This is the bread which came down out of heaven—not as the fathers ate, and died. He who eats this bread will live forever." (aiōn g165)
Tenci jest chleb on, który z nieba zstąpił, nie jako ojcowie wasi jedli mannę, a pomarli; kto je ten chleb, żyć będzie na wieki. (aiōn g165)
59 He said these things in the synagogue, as he taught in Capernaum.
To mówił w bóżnicy, ucząc w Kapernaum.
60 Therefore many of his disciples, when they heard this, said, "This is a hard saying. Who can listen to it?"
Wiele ich tedy z uczniów jego słysząc to, mówili: Twardać to jest mowa, któż jej słuchać może?
61 But Jesus knowing in himself that his disciples murmured at this, said to them, "Does this cause you to stumble?
Ale wiedząc Jezus sam w sobie, iż o tem szemrali uczniowie jego, rzekł im: Toż was obraża?
62 Then what if you would see the Son of Man ascending to where he was before?
Cóż, gdybyście ujrzeli Syna człowieczego wstępującego, gdzie był pierwej?
63 It is the Spirit who gives life. The flesh profits nothing. The words that I speak to you are spirit, and are life.
Duchci jest, który ożywia, ciało nic nie pomaga; słowa, które ja wam mówię, duch są i żywot są.
64 But there are some of you who do not believe." For Jesus knew from the beginning who they were who did not believe, and who it was who would betray him.
Ale są niektórzy z was, co nie wierzą; albowiem wiedział od początku Jezus, którzy byli, co nie wierzyli, i kto jest, co go miał wydać;
65 He said, "For this cause have I said to you that no one can come to me, unless it is given to him by the Father."
I mówił: Dlategomci wam powiedział: Iż żaden nie może przyjść do mnie, jeźliby mu nie było dane od Ojca mojego.
66 At this, many of his disciples went back, and walked no more with him.
Od tego czasu wiele uczniów jego odeszło nazad, a więcej z nim nie chodzili.
67 Jesus said therefore to the twelve, "You do not also want to go away, do you?"
Tedy rzekł Jezus do onych dwunastu: Izali i wy chcecie odejść?
68 Simon Peter answered him, "Lord, to whom would we go? You have the words of everlasting life. (aiōnios g166)
I odpowiedział mu Szymon Piotr: Panie! do kogóż pójdziemy? Ty masz słowa żywota wiecznego; (aiōnios g166)
69 We have come to believe and know that you are the Holy One of God."
A myśmy uwierzyli i poznali, żeś ty jest Chrystus, on Syn Boga żywego.
70 Jesus answered them, "Did I not choose you, the twelve, and one of you is a devil?"
Odpowiedział im Jezus: Izalim ja nie dwunastu was obrał? a jeden z was jest dyjabeł.
71 Now he spoke of Judas, the son of Simon Iscariot, for it was he who would betray him, being one of the twelve.
A to mówił o Judaszu, synu Szymona, Iszkaryjocie; bo go ten wydać miał, będąc jednym z onych dwunastu.
