Luke 1
1 Since many have undertaken to set in order a narrative concerning those matters which have been fulfilled among us,
Ponieważ wiele się ich podjęło sporządzić historyję o tych sprawach, o których my pewną wiadomość mamy;
2 even as those who from the beginning were eyewitnesses and servants of the word delivered them to us,
Tak jako nam podali ci, którzy od początku sami widzieli, i sługami tego słowa byli;
3 it seemed good to me also, having traced the course of all things accurately from the first, to write to you in order, most excellent Theophilus;
Zdało się też i mnie, którym tego wszystkiego z początku pilnie doszedł, tobie to porządnie wypisać, zacny Teofilu!
4 that you might know the certainty concerning the things in which you were instructed.
Abyś poznał pewność tych rzeczy, których cię nauczono.
5 There was in the days of Herod, the king of Judea, a certain priest named Zechariah, of the division of Abijah. He had a wife of the daughters of Aaron, and her name was Elizabeth.
Był za dni Heroda, króla Judzkiego, kapłan niektóry, imieniem Zacharyjasz, z przemiany Abijaszowej, a żona jego była z córek Aaronowych, której imię było Elżbieta.
6 They were both righteous before God, walking blamelessly in all the commandments and ordinances of the Lord.
A byli oboje sprawiedliwymi przed obliczem Bożem, chodząc we wszystkich przykazaniach i usprawiedliwieniach Pańskich bez nagany.
7 But they had no child, because Elizabeth was barren, and they both were well advanced in years.
I nie mieli potomstwa, przeto iż Elżbieta była niepłodna, a byli oboje podeszłymi w latach swoich.
8 Now it happened, while he was performing the priest's office before God in the order of his division,
Stało się tedy, gdy odprawiał urząd kapłański w porządku przemiany swojej przed Bogiem.
9 according to the custom of the priest's office, his lot was to enter into the temple of the Lord and burn incense.
Że według zwyczaju urzędu kapłańskiego przypadł nań los, aby kadził, wszedłszy do kościoła Pańskiego.
10 And the whole crowd of people were praying outside at the hour of incense.
A wszystko mnóstwo ludu było na dworze, modląc się w godzinę kadzenia.
11 An angel of the Lord appeared to him, standing on the right side of the altar of incense.
Tedy mu się pokazał Anioł Pański, stojący po prawej stronie ołtarza, na którym kadzono.
12 Zechariah was troubled when he saw him, and fear fell upon him.
I zatrwożył się Zacharyjasz ujrzawszy go, a bojaźń przypadła nań.
13 But the angel said to him, "Do not be afraid, Zechariah, because your request has been heard, and your wife, Elizabeth, will bear you a son, and you are to name him John.
I rzekł do niego Anioł: Nie bój się, Zacharyjaszu! boć jest wysłuchana modlitwa twoja, a Elżbieta, żona twoja, urodzi ci syna, i nazwiesz imię jego Jan,
14 You will have joy and gladness; and many will rejoice at his birth.
Z którego będziesz miał radość i wesele, i wiele ich radować się będą z narodzenia jego.
15 For he will be great in the sight of the Lord, and he must never drink wine or strong drink, and he will be filled with the Holy Spirit, even from his mother's womb.
Albowiem będzie wielkim przed obliczem Pańskiem; wina i napoju mocnego nie będzie pił, a Duchem Świętym będzie napełniony zaraz z żywota matki swojej.
16 He will turn many of the children of Israel to the Lord, their God.
A wielu z synów Izraelskich obróci ku Panu, Bogu ich.
17 He will go before him in the spirit and power of Elijah, 'to turn the hearts of the fathers to the children,' and the disobedient to the wisdom of the just; to make ready a people prepared for the Lord."
Bo on pójdzie wprzód przed obliczem jego w duchu i w mocy Elijaszowej, aby obrócił serca ojców ku dzieciom, a odporne ku roztropności sprawiedliwych, aby sporządził Panu lud gotowy.
18 Zechariah said to the angel, "How can I be sure of this? For I am an old man, and my wife is well advanced in years."
I rzekł Zacharyjasz do Anioła: Po czemże to poznam? bom ja jest stary, a żona moja podeszła w dniach swych.
19 The angel answered him, "I am Gabriel, who stands in the presence of God. I was sent to speak to you, and to bring you this good news.
A odpowiadając Anioł, rzekł mu: Jam jest Gabryjel, który stoję przed obliczem Bożem, a posłanym jest, abym mówił do ciebie, a iżbym ci to wesołe poselstwo odniósł.
20 And look, you will be silent and not able to speak, until the day that these things will happen, because you did not believe my words, which will be fulfilled in their proper time."
A oto oniemiejesz, i nie będziesz mógł mówić aż do onego dnia, którego się to stanie, dlatego, żeś nie uwierzył słowom moim, które się wypełnią czasu swego.
21 The people were waiting for Zechariah, and they were wondering why he was delayed in the temple.
A lud oczekiwał Zacharyjasza; i dziwowali się, że tak długo bawił w kościele.
22 When he came out, he could not speak to them, and they perceived that he had seen a vision in the temple. He continued making signs to them, and remained mute.
A wyszedłszy nie mógł do nich mówić; i poznali, że widzenie widział w kościele; bo im przez znaki ukazywał, i został niemym.
23 It happened, when the days of his service were fulfilled, he departed to his house.
I stało się, gdy się wypełniły dni posługiwania jego, odszedł do domu swego.
24 After these days Elizabeth, his wife, conceived, and she hid herself five months, saying,
A po onych dniach poczęła Elżbieta, żona jego, i kryła się przez pięć miesięcy, mówiąc:
25 "Thus has the Lord done to me in the days in which he looked at me, to take away my disgrace among people."
Iż mi tak Pan uczynił we dni, w które na mię wejrzał, aby odjął hańbę moję między ludźmi.
26 Now in the sixth month, the angel Gabriel was sent from God to a city of Galilee, named Nazareth,
A w miesiącu szóstym posłany jest Anioł Gabryjel od Boga do miasta Galilejskiego, które zwano Nazaret,
27 to a virgin pledged to be married to a man whose name was Joseph, of the house of David. The virgin's name was Mary.
Do Panny poślubionej mężowi, któremu imię było Józef, z domu Dawidowego, a imię Panny Maryja.
28 Having come in, the angel said to her, "Greetings, favored one. The Lord is with you."
A wszedłszy Anioł do niej, rzekł: Bądź pozdrowiona, łaską udarowana, Pan jest z tobą; błogosławionaś ty między niewiastami.
29 But when she saw him, she was greatly troubled at the saying, and considered what kind of greeting this might be.
Ale ona ujrzawszy go, zatrwożyła się na słowa jego, i myślała, jakie by to było pozdrowienie.
30 The angel said to her, "Do not be afraid, Mary, for you have found favor with God.
I rzekł jej Anioł: Nie bój się, Maryjo! albowiem znalazłaś łaskę u Boga.
31 And look, you will conceive in your womb, and bring forth a son, and will call his name 'Jesus.'
A oto poczniesz w żywocie i porodzisz syna, i nazwiesz imię jego Jezus.
32 He will be great, and will be called the Son of the Most High. The Lord God will give him the throne of his father, David,
Ten będzie wielki, a Synem Najwyższego będzie nazwany, i da mu Pan Bóg stolicę Dawida, ojca jego;
33 and he will reign over the house of Jacob forever. There will be no end to his kingdom." (aiōn g165)
I będzie królował nad domem Jakóbowym na wieki, a królestwu jego nie będzie końca. (aiōn g165)
34 Mary said to the angel, "How can this be, seeing I am a virgin?"
Zatem Maryja rzekła do Anioła: Jakoż to będzie, gdyż ja męża nie znam?
35 The angel answered her, "The Holy Spirit will come on you, and the power of the Most High will overshadow you. Therefore also the holy one who is born will be called the Son of God.
A odpowiadając Anioł, rzekł jej: Duch Święty zstąpi na cię, a moc Najwyższego zacieni cię; przetoż i to, co się z ciebie święte narodzi, nazwane będzie Synem Bożym.
36 And look, Elizabeth, your relative, also has conceived a son in her old age; and this is the sixth month with her who was called barren.
A oto Elżbieta, pokrewna twoja, i ona poczęła syna w starości swojej, a ten miesiąc jest szósty onej, którą nazywano niepłodną.
37 For with God nothing will be impossible."
Bo nie będzie niemożne u Boga żadne słowo.
38 And Mary said, "See, the handmaid of the Lord; be it to me according to your word." The angel departed from her.
I rzekła Maryja: Oto służebnica Pańska; niechże mi się stanie według słowa twego. I odszedł od niej Anioł.
39 Mary arose in those days and went into the hill country with haste, into a city of Judah,
Tedy wstawszy Maryja w onych dniach, poszła w górną krainę z kwapieniem do miasta Judzkiego.
40 and entered into the house of Zechariah and greeted Elizabeth.
A wszedłszy w dom Zacharyjaszowy, pozdrowiła Elżbietę.
41 It happened, when Elizabeth heard Mary's greeting, that the baby leaped in her womb, and Elizabeth was filled with the Holy Spirit.
I stało się, skoro usłyszała Elżbieta pozdrowienie Maryi, skoczyło niemowlątko w żywocie jej, i napełniona jest Elżbieta Duchem Świętym.
42 She called out with a loud voice, and said, "Blessed are you among women, and blessed is the fruit of your womb.
I zawołała głosem wielkim, i rzekła: Błogosławionaś ty między niewiastami, i błogosławiony owoc żywota twego!
43 Why am I so favored, that the mother of my Lord should come to me?
A skądże mi to, iż przyszła matka Pana mego do mnie?
44 For look, when the voice of your greeting came into my ears, the baby leaped in my womb for joy.
Albowiem jako doszedł głos pozdrowienia twego do uszów moich, podskoczyło od radości niemowlątko w żywocie moim.
45 Blessed is she who believed, for there will be a fulfillment of the things which have been spoken to her from the Lord."
A błogosławiona, która uwierzyła: Gdyż się wykonają te rzeczy, które jej są opowiedziane od Pana.
46 Mary said, "My soul magnifies the Lord.
Tedy rzekła Maryja: Wielbi dusza moja Pana;
47 And my spirit rejoices in God my Savior,
I rozradował się duch mój w Bogu, zbawicielu moim,
48 for he has looked at the humble state of his servant girl. For look, from now on all generations will call me blessed.
Iż wejrzał na uniżenie służebnicy swojej; albowiem oto odtąd błogosławioną mię zwać będą wszystkie narody.
49 For he who is mighty has done great things for me, and holy is his name.
Bo mi uczynił wielkie rzeczy ten, który mocny jest, i święte imię jego;
50 His mercy is for generations of generations on those who fear him.
I którego miłosierdzie zostaje od narodu do narodu nad tymi, co się go boją.
51 He has shown strength with his arm. He has scattered the proud in the imagination of their hearts.
Dokazał mocy ramieniem swojem, i rozproszył pyszne w myślach serca ich.
52 He has put down princes from their thrones. And has exalted the lowly.
Ściągnął mocarze z stolic ich, a wywyższył uniżone.
53 He has filled the hungry with good things. He has sent the rich away empty.
Łaknące napełnił dobremi rzeczami, a bogacze rozpuścił próżne.
54 He has given help to Israel, his servant, that he might remember mercy,
Przyjął Izraela, sługę swego, pamiętając na miłosierdzie swoje.
Jako mówił do ojców naszych, do Abrahama i nasienia jego na wieki. (aiōn g165)
56 Mary stayed with her about three months, and then returned to her house.
I została z nią Maryja jakoby trzy miesiące; potem się wróciła do domu swego.
57 Now the time that Elizabeth should give birth was fulfilled, and she brought forth a son.
A Elżbiecie wypełnił się czas, aby porodziła, i porodziła syna.
58 Her neighbors and her relatives heard that the Lord had magnified his mercy towards her, and they rejoiced with her.
A usłyszawszy sąsiedzi i pokrewni jej, iż Pan z nią uczynił wielkie miłosierdzie swoje, radowali się pospołu z nią.
59 It happened on the eighth day, that they came to circumcise the child; and they would have called him Zechariah, after the name of the father.
I stało się, że ósmego dnia przyszli, aby obrzezali dzieciątko; i nazwali je imieniem ojca jego, Zacharyjaszem.
60 His mother answered, "Not so; but he will be called John."
Ale odpowiadając matka jego rzekła: Nie tak; lecz nazwany będzie Janem.
61 They said to her, "There is no one among your relatives who is called by this name."
I rzekli do niej: Żadnego nie masz w rodzinie twojej, co by go zwano tem imieniem.
62 They made signs to his father, what he would have him called.
I skinęli na ojca jego, jako by go chciał nazwać.
63 And he asked for a writing tablet, and wrote, "His name is John." And they were all amazed.
A on kazawszy sobie podać tabliczkę, napisał mówiąc: Jan jest imię jego. I dziwowali się wszyscy.
64 His mouth was opened immediately, and his tongue freed, and he spoke, blessing God.
A zarazem otworzyły się usta jego, i język jego, i mówił, wielbiąc Boga.
65 Fear came on all who lived around them, and all these sayings were talked about throughout all the hill country of Judea.
I przyszedł strach na wszystkie sąsiady ich, i po wszystkiej górnej krainie Judzkiej rozgłoszone są wszystkie te słowa.
66 All who heard them laid them up in their heart, saying, "What then will this child be?" The hand of the Lord was with him.
Tedy wszyscy, którzy o tem słyszeli, składali to do serca swego, mówiąc: Cóż to wżdy za dziecię będzie? I była z nim ręka Pańska.
67 His father, Zechariah, was filled with the Holy Spirit, and prophesied, saying,
A Zacharyjasz, ojciec jego, napełniony będąc Duchem Świętym, prorokował mówiąc:
68 "Blessed be the Lord, the God of Israel, for he has visited and worked redemption for his people;
Błogosławiony niech będzie Pan, Bóg Izraelski, iż nawiedził i sprawił odkupienie ludowi swojemu;
69 and has raised up a horn of salvation for us in the house of his servant David
I wystawił nam róg zbawienia w domu Dawida, sługi swego,
Tak jako mówił przez usta świętych proroków swoich, którzy byli od wieku: (aiōn g165)
71 salvation from our enemies, and from the hand of all who hate us;
Iż im miał dać wybawienie od nieprzyjaciół naszych i z ręki wszystkich, którzy nas nienawidzili;
72 to show mercy towards our fathers, to remember his holy covenant,
Aby uczynił miłosierdzie z ojcami naszymi, i wspomniał na przymierze swoje święte,
73 the oath which he spoke to Abraham, our father,
I na przysięgę, którą przysiągł Abrahamowi, ojcu naszemu, że nam to dać miał,
74 to grant to us that we, being delivered out of the hand of our enemies, should serve him without fear,
Iżbyśmy mu bez bojaźni, z ręki nieprzyjaciół naszych będąc wybawieni, służyli;
75 In holiness and righteousness before him all our days.
W świętobliwości i w sprawiedliwości przed obliczem jego, po wszystkie dni żywota naszego.
76 And you, child, will be called a prophet of the Most High, for you will go before the Lord to make ready his ways,
A ty dzieciątko! Prorokiem Najwyższego nazwane będziesz; bo pójdziesz wprzód przed obliczem Pańskiem, abyś gotował drogi jego,
77 to give knowledge of salvation to his people by the forgiveness of their sins,
A iżbyś dał znajomość zbawienia ludowi jego przez odpuszczenie grzechów ich.
78 because of the tender mercy of our God, whereby the dawn from on high will visit us,
Przez wnętrzności miłosierdzia Boga naszego, w których nawiedził nas Wschód z wysokości.
79 to shine on those who sit in darkness and the shadow of death; to guide our feet into the way of peace."
Aby się ukazał siedzącym w ciemności i w cieniu śmierci ku wyprostowaniu nóg naszych na drogę pokoju.
80 The child was growing, and becoming strong in spirit, and was in the desert until the day of his public appearance to Israel.
A ono dzieciątko rosło, i umacniało się w duchu, i było na pustyniach aż do onego dnia, którego się okazało przed Izraelem.
