Proverbs 1
1 Proverbs of Solomon, son of David, king of Israel:
Przysłowia Salomona, syna Dawida, króla Izraela;
2 For knowing wisdom and instruction, For understanding sayings of intelligence,
Do poznania mądrości i karności, do zrozumienia słów roztropnych;
3 For receiving the instruction of wisdom, Righteousness, judgment, and uprightness,
Do zdobycia pouczenia w mądrości, w sprawiedliwości, w sądzie i w prawości;
4 For giving to simple ones—prudence, To a youth—knowledge and discretion.
Do udzielenia prostym rozwagi, a młodemu – wiedzy i roztropności.
5 (The wise hear and increase learning, And the intelligent obtain counsels.)
Mądry posłucha i przybędzie mu wiedzy, a rozumny nabędzie rad;
6 For understanding a proverb and its sweetness, Words of the wise and their acute sayings.
Aby rozumieć przysłowia i [ich] wykładnię, słowa mądrych i ich zagadki.
7 Fear of YHWH [is the] beginning of knowledge, Fools have despised wisdom and instruction!
Bojaźń PANA jest początkiem wiedzy, ale głupcy gardzą mądrością i karnością.
8 Hear, my son, the instruction of your father, And do not leave the law of your mother,
Synu mój, słuchaj pouczenia swego ojca i nie odrzucaj nauki swojej matki;
9 For they [are] a graceful wreath to your head, And chains to your neck.
Bo one będą wdzięczną ozdobą na twojej głowie i [kosztownym] łańcuchem na szyi.
10 My son, if sinners entice you, do not be willing.
Synu mój, jeśli grzesznicy cię namawiają, nie pozwalaj.
11 If they say, “Come with us, we lay wait for blood, We watch secretly for the innocent without cause,
Jeśli mówią: Chodź z nami, czyhajmy na krew, zaczajmy się na niewinnego bez powodu;
Pożremy ich żywcem jak grób, całych, jak zstępujących do dołu; (Sheol h7585)
13 We find every precious substance, We fill our houses [with] spoil,
Znajdziemy wszelkie kosztowności, napełnimy swoje domy łupem;
14 You cast your lot among us, One purse is—to all of us.”
Dziel z nami swój los; miejmy wszyscy jedną sakiewkę.
15 My son! Do not go in the way with them, Withhold your foot from their path,
Synu mój, nie wyruszaj z nimi w drogę; powstrzymaj swoją nogę od ich ścieżki.
16 For their feet run to evil, And they hurry to shed blood.
Ich nogi bowiem biegną do zła i spieszą się do przelania krwi.
17 Surely in vain is the net spread out before the eyes of any bird.
Na próżno zastawia się sieci na oczach wszelkiego ptactwa.
18 And they lay wait for their own blood, They watch secretly for their own lives.
Oni też czyhają na własną krew, czają się na własne życie.
19 So [are] the paths of every gainer of dishonest gain, It takes the life of its owners.
Takie są ścieżki każdego, który jest chciwy zysku; swojemu właścicielowi [taki zysk] odbiera życie.
20 Wisdom cries aloud in an out-place, She gives forth her voice in broad places,
Mądrość woła na dworze, podnosi swój głos na ulicach.
21 She calls at the head of the multitudes, In the openings of the gates, In the city she says her sayings:
Woła w największym zgiełku, u wrót bram, w mieście wygłasza swoje słowa:
22 “Until when, you simple, do you love simplicity? And have scorners desired their scorning? And do fools hate knowledge?
Jak długo, prości, będziecie kochać głupotę, szydercy – lubować się w swoim szyderstwie, a głupi – nienawidzić wiedzy?
23 Turn back at my reproof, behold, I pour forth my spirit to you, I make known my words with you.
Nawróćcie się na moje upomnienie; oto wyleję na was mojego ducha, oznajmię wam moje słowa.
24 Because I have called, and you refuse, I stretched out my hand, and none is attending,
Ponieważ wołałam, a odmawialiście; wyciągałam rękę, a nikt nie zważał;
25 And you slight all my counsel, And you have not desired my reproof.
Owszem, odrzuciliście całą moją radę i nie chcieliście [przyjąć] mojego upomnienia;
26 I also laugh in your calamity, I deride when your fear comes,
Dlatego będę się śmiać z waszego nieszczęścia, będę szydzić z was, gdy przyjdzie to, czego się boicie.
27 When your fear comes as destruction, And your calamity comes as a windstorm, When adversity and distress come on you.
Gdy nadejdzie jak spustoszenie to, czego się boicie, i [gdy] wasze nieszczęście nadciągnie jak wicher, gdy nadejdzie na was ucisk i cierpienie;
28 Then they call me, and I do not answer, They seek me earnestly, and do not find me.
Wtedy będą mnie wzywać, a nie wysłucham; będą mnie szukać pilnie, lecz mnie nie znajdą.
29 Because that they have hated knowledge, And have not chosen the fear of YHWH.
Bo znienawidzili wiedzę i nie wybrali bojaźni PANA;
30 They have not consented to my counsel, They have despised all my reproof,
Ani nie chcieli mojej rady, [ale] gardzili każdym moim upomnieniem.
31 And they eat of the fruit of their way, And they are filled from their own counsels.
Dlatego spożyją owoc swoich dróg i będą nasyceni swymi radami.
32 For the turning of the simple slays them, And the security of the foolish destroys them.
Bo odstępstwo prostych zabije ich i szczęście głupich zgubi ich.
33 And whoever is listening to me dwells confidently, And [is] quiet from fear of evil!”
[Ale] kto mnie słucha, będzie mieszkać bezpiecznie i będzie wolny od strachu przed złem.
