Proverbs 3
1 My son! Do not forget my law, And let your heart keep my commands,
Akong anak, ayaw kalimti ang akong mga mando ug tipigi ang akong pagpanudlo diha sa imong kasingkasing,
2 For [the] length of [your] days and years, Life and peace they add to you.
kay ang gitas-on sa mga adlaw ug katuigan sa kinabuhi ug ang kalinaw igadugang kini diha kanimo.
3 Do not let kindness and truth forsake you, Bind them on your neck, Write them on the tablet of your heart,
Ayaw tugoti nga ang pakamatinud-anon sa kasabotan ug pagkamasaligan mahimulag kanimo, ihigot kini sa imong liog, isulat kini sa papan sa imong kasingkasing.
4 And find grace and good understanding In the eyes of God and man.
Unya makakaplag ka ug pabor ug maayong kadungganan sa panan-aw sa Dios ug sa tawo.
5 Trust to YHWH with all your heart, And do not lean to your own understanding.
Salig kang Yahweh sa tibuok nimong kasingkasing ug ayaw gayod pagsalig sa kaugalingon nimong panabot;
6 In all your ways know Him, And He makes your paths straight.
sa tanan nimong mga dalan ilha siya ug itul-id niya ang imong agianan.
7 Do not be wise in your own eyes, Fear YHWH, and turn aside from evil.
Ayaw pagmanggialamon sa kaugalingon nimong panan-aw; kahadloki si Yahweh ug talikdi ang daotan.
8 It is healing to your navel, And moistening to your bones.
Makaayo kini sa imong unod ug makapabaskog sa imong lawas.
9 Honor YHWH from your substance, And from the beginning of all your increase;
Pasidunggi si Yahweh uban sa imong bahandi ug uban sa unang mga bunga sa tanang nimong abot,
10 And your barns are filled [with] plenty, And your presses break forth [with] new wine.
ug mapuno ang imong mga kamalig ug ang imong sudlanan moawas, mapuno sa bag-ong bino.
11 Discipline of YHWH, my son, do not despise, And do not be distressed with His reproof,
Akong anak, ayaw isalikway ang pagpanton ni Yahweh ug ayaw pagdumot sa iyang pagbadlong,
12 For whom YHWH loves He reproves, Even as a father the son He is pleased with.
kay pagapantonon ni Yahweh kadtong iyang gihigugma, sama sa pagpanton sa amahan sa iyang anak nga lalaki nga nakapahimuot kaniya.
13 O the blessedness of a man [who] has found wisdom, And of a man [who] brings forth understanding.
Ang usa nga makakaplag ug kaalam malipayon, makaangkon usab siya ug pagsabot.
14 For better [is] her merchandise Than the merchandise of silver, And than gold—her increase.
Ang imong maangkon gikan sa kaalam mas maayo pa kung unsa ang maihatag pagbalik sa plata ug ang ginansya niini mas maayo pa kaysa bulawan.
15 She [is] precious above rubies, And all your pleasures are not comparable to her.
Mas bililhon pa ang kaalam kaysa mga alahas ug walay imong gitinguha nga ikatandi siya.
16 Length of days [is] in her right hand, In her left [are] wealth and honor.
Adunay siyay hataas nga mga adlaw sa iyang tuong kamot; sa iyang walang kamot ang mga bahandi ug kadungganan.
17 Her ways [are] ways of pleasantness, And all her paths [are] peace.
Ang iyang mga dalan mao ang mga paagi sa kaluoy ug ang tanan niyang mga agianan mao ang kalinaw.
18 She [is] a tree of life to those laying hold on her, And whoever is retaining her [is] blessed.
Siya ang kahoy sa kinabuhi niadtong nagkupot niini, malipay kadtong nagkupot niini.
19 YHWH founded the earth by wisdom, He prepared the heavens by understanding.
Pinaagi sa kaalam gitukod ni Yahweh ang kalibotan, pinaagi sa panabot iyang gipahimutang ang kalangitan.
20 By His knowledge depths have been broken, And clouds drop dew.
Pinaagi sa iyang kahibalo ang kahiladman naabli ug ang mga panganod nagahulog sa ilang yamog.
21 My son! Do not let them turn from your eyes, Keep wisdom and thoughtfulness,
Akong anak, padayon sa hustong paghukom ug pagpanabot, ug ayaw ibulag ang imong panan-aw kanila.
22 And they are life to your soul, and grace to your neck.
Mahimo sila nga kinabuhi sa imong kalag ug dayandayan nga pabor aron isul-ob sa imong liog.
23 Then you go your way confidently, And your foot does not stumble.
Unya maglakaw ka sa imong dalan nga layo sa kakuyaw ug dili mapandol ang imong tiil;
24 If you lie down, you are not afraid, Indeed, you have lain down, And your sleep has been sweet.
kung mohigda ka, dili ka mahadlok; kung mohigda ka nindot ang imong pagkatulog.
25 Do not be afraid of sudden fear, And of the desolation of the wicked when it comes.
Ayaw kahadlok sa kalit nga kasamok ug pagpanggun-ob sa daotan, sa dihang moabot kini,
26 For YHWH is at your side, And He has kept your foot from capture.
kay si Yahweh anaa sa imong kiliran ug maglikay sa imong tiil gikan sa pagkalit-ag.
27 Do not withhold good from its owners, When your hand [is] toward God to do [it].
Ayaw ihikaw ang maayo gikan niadtong angayan niini, kung anaa kanimo ang kagahom sa pagbuhat.
28 Do not say to your friend, “Go, and return, and tomorrow I give,” When substance [is] with you.
Ayaw sultihi ang imong silingan, “Lakaw ug balik pag-usab, ug ihatag ko kini ugma nganha kanimo,” kung aduna kay salapi.
29 Do not devise evil against your neighbor, And he sitting confidently with you.
Ayaw pagbuhat ug laraw nga makadaot sa imong silingan— ang tawo nga haduol nagpuyo ug misalig kanimo.
30 Do not strive with a man without cause, If he has not done you evil.
Ayaw pakiglalis sa tawo kung walay rason, kung wala siyay nabuhat nga makadaot kanimo.
31 Do not be envious of a man of violence, Nor fix on any of his ways.
Ayaw kasina sa tawong bangis o pilia ang bisan unsa sa iyang mga dalan.
32 For the perverted [is] an abomination to YHWH, And His secret counsel [is] with the upright.
Tungod kay ang tawong malimbongon dulumtanan kang Yahweh, apan ang tawong matarong mahimo niyang suod nga higala.
33 The curse of YHWH [is] in the house of the wicked. And He blesses the habitation of the righteous.
Ang tunglo ni Yahweh anaa sa balay sa mga tawong daotan, apan panalanginan niya ang panimalay sa tawong matarong.
34 If He scorns the scorners, Yet He gives grace to the humble.
Bugalbugalan niya ang mabugalbugalon, apan hatagan niya ug pabor ang mga tawong mapainubasanon.
35 The wise inherit glory, And fools are bearing away shame!
Mapanunod sa mga maalamong tawo ang kadungganan, apan ang buangbuang pagabayawon diha sa kaulawan.
