Proverbs 12
1 Whoever is loving instruction, is loving knowledge, And whoever is hating reproof [is] brutish.
Bisan kinsa nga nahigugma sa pagpanton nahigugma sa kahibalo, apan ang tawo nga nagdumot sa pagbadlong buangbuang.
2 The good brings forth favor from YHWH, And the man of wicked schemes He condemns.
Kaluy-an ni Yahweh ang maayong tawo, apan iyang silotan ang tawo nga nagplano ug daotan.
3 A man is not established by wickedness, And the root of the righteous is not moved.
Ang tawo dili malig-on pinaagi sa pagkadaotan, apan kadtong nagbuhat ug maayo dili gayod maibot.
4 A virtuous woman [is] a crown to her husband, And as rottenness in his bones [is] one causing shame.
Ang asawa nga may katakos mao ang korona sa iyang bana, apan siya nga modala ug kaulawan sama sa sakit nga modunot sa iyang kabukogan.
5 The thoughts of the righteous [are] justice, The counsels of the wicked—deceit.
Ang mga plano niadtong nagbuhat kung unsa ang husto matarong, apan malimbongon ang tambag sa daotan.
6 The words of the wicked [are]: “Lay [in] wait for blood,” And the mouth of the upright delivers them.
Ang mga pulong sa daotang mga tawo nag-atang sa kahigayonan aron sa pagpatay, apan ang mga pulong sa matarong maoy motipig kanila.
7 Overthrow the wicked, and they are not, And the house of the righteous stands.
Ang daotang mga tawo mapukan ug mangahanaw sila, apan ang panimalay niadtong nagbuhat ug matarong motindog.
8 A man is praised according to his wisdom, And the perverted of heart becomes despised.
Ang tawo pagadayegon pinaagi sa kadako sa kaalam nga anaa kaniya, apan ang mga tawo nga mopili sa sukwahi isalikway.
9 Better [is] the lightly esteemed who has a servant, Than the self-honored who lacks bread.
Maayo pa ang adunay dili mahinungdanon nga katungdanan— nga sulugoon lamang—kay sa magpasigarbo mahitungod sa imong pagkamahinungdanon apan walay pagkaon.
10 The righteous knows the life of his beast, And the mercies of the wicked [are] cruel.
Ang tawong nagbuhat ug matarong nag-atiman sa panginahanglan sa iyang mananap, apan bisan ang kahangawa sa tawong daotan bangis.
11 Whoever is tilling the ground is satisfied [with] bread, And whoever is pursuing vanities is lacking heart,
Ang tawo nga nagatrabaho sa iyang yuta makabaton ug daghang pagkaon, apan si kinsa kadtong nagsunod sa walay pulos nga mga buluhaton walay salabotan.
12 The wicked has desired the net of evildoers, And the root of the righteous gives.
Gitinguha sa daotang mga tawo ang gikawat sa daotang kalalakin-an nagdto sa uban, apan ang bunga niadtong nagbuhat ug matarong nagagikan sa ilang mga kaugalingon.
13 The snare of the wicked [is] in transgression of the lips, And the righteous goes out from distress.
Ang tawong daotan malit-ag pinaagi sa iyang daotang sinultihan, apan kadtong nagbuhat ug matarong makalingkawas gikan sa kasamok.
14 One [is] satisfied [with] good from the fruit of the mouth, And the deed of man’s hands returns to him.
Gikan sa bunga sa iyang mga pulong ang tawo mapuno sa mga maayong butang, ingon nga ang buhat sa iyang mga kamot moganti kaniya.
15 The way of a fool [is] right in his own eyes, And whoever is listening to counsel [is] wise.
Ang dalan sa buangbuang matarong sa iyang kaugalingong panan-aw, apan ang tawong maalamon maminaw sa tambag.
16 The fool—his anger is known in a day, And the prudent is covering shame.
Ipadayag dayon sa buangbuang ang iyang kasuko, apan ang tawong mobaliwala sa pagtamay maalamon
17 Whoever utters faithfulness declares righteousness, And a false witness—deceit.
Ang tawong nagsulti sa kamatuoran nagsulti kung unsa ang matarong, apan ang mini nga saksi mosulti ug mga bakak.
18 A rash speaker is like piercings of a sword, And the tongue of the wise is healing.
Ang mga pulong sa tawong madalidalion sama sa tusok sa espada, apan ang dila sa maalamon magdala ug kaayohan.
19 The lip of truth is established forever, And a tongue of falsehood for a moment.
Ang matinud-anon nga ngabil molungtad sa kahangtoran, apan ang bakakong dila lumalabay lamang.
20 Deceit [is] in the heart of those devising evil, But for counselors of peace—joy.
Adunay paglingla diha sa kasingkasing niadtong nagplano sa pagbuhat ug daotan, apan ang kalipay nagagikan sa mga magtatambag sa kalinaw.
21 No iniquity is desired by the righteous, And the wicked have been full of evil.
Walay kasakit nga mahitabo niadtong nagbuhat ug matarong, apan ang tawong daotan napuno sa mga kalisdanan.
22 Lying lips [are] an abomination to YHWH, And steadfast doers [are] his delight.
Dumtan ni Yahweh ang bakakong mga ngabil, apan kadtong nagpuyo sa pagkamatinud-anon mao ang iyang kalipay.
23 A prudent man is concealing knowledge, And the heart of fools proclaims folly.
Ang maalamon nga tawo nagtago sa iyang kahibalo, apan ang kasingkasing sa mga buangbuang nagasinggit sa binuang.
24 The hand of the diligent rules, And slothfulness becomes tributary.
Ang kamot sa makugihon magdumala, apan ang tawong tapulan ibutang ngadto sa lisod nga trabaho.
25 Sorrow in the heart of a man bows down, And a good word makes him glad.
Ang kabalaka nga anaa sa kasingkasing sa usa ka tawo maoy mobira kaniya paubos, apan ang mga maayong pulong makapalipay kaniya.
26 The righteous searches his companion, And the way of the wicked causes them to err.
Ang tawo nga nagbuhat ug matarong usa ka giya sa iyang higala, apan ang dalan sa daotan maoy mopahisalaag kanila.
27 The slothful does not roast his game, And the wealth of a diligent man is precious.
Ang tawong tapulan dili makasugba sa ilang kaugalingong inayam, apan ang makugihon nga tawo makaangkon sa bililhong bahandi.
28 In the path of righteousness [is] life, And in the way of [that] path [is] no death!
Kadtong naglakaw diha sa matarong nga dalan makakaplag ug kinabuhi ug diha sa iyang agianan walay kamatayon.
