Proverbs 20
1 Wine [is] a scorner—strong drink [is] noisy, And any going astray in it is not wise.
Wino [jest] szydercą, mocny trunek – wrzaskliwy, a każdy, kto zostaje zwiedziony przez nie, jest niemądry.
2 The fear of a king [is] a growl as of a young lion, He who is causing him to be angry is wronging his soul.
Strach, [który budzi] król, jest jak ryk lwa; kto go rozgniewa, grzeszy przeciwko swojej duszy.
3 Cessation from strife is an honor to a man, And every fool interferes.
Zaprzestać sporu jest zaszczytem dla człowieka, ale [każdy] głupiec się w niego wdaje.
4 The slothful does not plow because of winter, He asks in harvest, and there is nothing.
Leniwy nie orze z powodu zimna; dlatego będzie żebrać we żniwa, ale nic nie [otrzyma].
5 Counsel in the heart of a man [is] deep water, And a man of understanding draws it up.
Rada w sercu człowieka jest jak głęboka woda, lecz człowiek roztropny zaczerpnie jej.
6 A multitude of men each proclaim his kindness, And a man of steadfastness who finds?
Większość ludzi przechwala się swoją dobrocią, ale wiernego człowieka któż znajdzie?
7 The righteous is habitually walking in his integrity, O the blessedness of his sons after him!
Sprawiedliwy postępuje uczciwie, błogosławione [są] po nim jego dzieci.
8 A king sitting on a throne of judgment, Is scattering all evil with his eyes,
Król siedzący na swoim sędziowskim tronie rozprasza swoimi oczami wszelkie zło.
9 Who says, “I have purified my heart, I have been cleansed from my sin?”
Któż może powiedzieć: Oczyściłem swoje serce, jestem czysty od swego grzechu?
10 A stone and a stone, an ephah and an ephah, Even both of them [are] an abomination to YHWH.
Dwojakie odważniki i dwojaka miara – obydwa budzą odrazę w PANU.
11 Even by his actions a youth makes himself known, Whether his work is pure or upright.
Nawet dziecko poznaje się po uczynkach, czy jego czyn jest czysty i prawy.
12 A hearing ear, and a seeing eye—YHWH has even made both of them.
Ucho, które słyszy, i oko, które widzi, oba uczynił PAN.
13 Do not love sleep, lest you become poor, Open your eyes—be satisfied [with] bread.
Nie kochaj spania, byś nie zubożał; otwórz oczy, a nasycisz się chlebem.
14 “Bad, bad,” says the buyer, And then he boasts himself going his way.
[To] liche, [to] liche, mówi kupujący, ale chwali się, gdy odchodzi.
15 Substance, gold, and a multitude of rubies, Indeed, a precious vessel, [are] lips of knowledge.
Istnieje złoto i obfitość pereł, ale wargi rozumne są kosztownym klejnotem.
16 When a stranger has been guarantor, take his garment, And pledge it for strangers.
Zabierz szatę tego, [który ręczył] za obcego, a od tego, [który ręczył] za cudzą kobietę, zabierz zastaw.
17 The bread of falsehood [is] sweet to a man, And afterward his mouth is filled [with] gravel.
Chleb oszustwa smakuje człowiekowi, ale potem jego usta będą napełnione piaskiem.
18 You establish purposes by counsel, And with plans you make war.
Zamysły są utwierdzone dzięki radzie, a wojnę prowadź z rozwagą.
19 The busybody is a revealer of secret counsels, And do not make yourself guarantor for a deceiver [with] his lips.
Plotkarz zdradza tajemnice; dlatego nie zadawaj się z tym, który pochlebia wargami.
20 Whoever is vilifying his father and his mother, his lamp is extinguished in blackness of darkness.
Kto złorzeczy swemu ojcu albo matce, tego pochodnia zgaśnie w gęstych ciemnościach.
21 An inheritance gotten wrongly at first, Even its latter end is not blessed.
Dziedzictwo prędko nabyte na początku nie będzie błogosławione na końcu.
22 Do not say, “I repay evil,” Wait for YHWH, and He delivers you.
Nie mów: Odpłacę złem. Czekaj na PANA, a wybawi cię.
23 A stone and a stone [are] an abomination to YHWH, And balances of deceit [are] not good.
Dwojakie odważniki budzą odrazę w PANU, a fałszywa waga nie jest dobra.
24 The steps of a man [are] from YHWH, And man—how does he understand his way?
Od PANA pochodzą drogi człowieka; jakże może człowiek zrozumieć własną drogę?
25 A snare to a man [that] he has swallowed a holy thing, And to make inquiry after vows.
Sidłem dla człowieka jest pożreć to, co święte, i zastanowić się dopiero po złożeniu ślubów.
26 A wise king is scattering the wicked, And turns the wheel back on them.
Mądry król rozprasza niegodziwych i wywiera na nich zemstę.
27 The breath of man [is] a lamp of YHWH, Searching all the inner parts of the heart.
Duch człowieka [jest] pochodnią PANA, [która] bada wszystkie skrytości wnętrza.
28 Kindness and truth keep a king, And he has supported his throne by kindness.
Miłosierdzie i prawda strzegą króla, a jego tron oparty jest na miłosierdziu.
29 The beauty of young men is their strength, And the honor of old men is grey hairs.
Chlubą młodzieńców jest ich siła, a ozdobą starców – sędziwość.
30 Blows that wound cleanse away evil, Also the scourges of the inner parts of the heart!
Siność ran oczyszcza zło, a razy – głębię wnętrza.
