Proverbs 16
1 It is for man to prepare the soul, and for the Lord to govern the tongue.
W człowieku są zamysły serca, ale odpowiedź języka jest od PANA.
2 All the ways of a man are open to his eyes; the Lord is the one who weighs spirits.
Wszystkie drogi człowieka są czyste w jego oczach, ale PAN waży duchy.
3 Open your works to the Lord, and your intentions will be set in order.
Powierz PANU swe dzieła, a twoje zamysły będą utwierdzone.
4 The Lord has wrought all things because of himself. Likewise the impious is for the evil day.
PAN uczynił wszystko dla samego siebie, nawet niegodziwego na dzień zła.
5 All the arrogant are an abomination to the Lord. Even if hand will be joined to hand, he is not innocent. The beginning of a good way is to do justice. And this is more acceptable with God than to immolate sacrifices.
Każdy, który jest wyniosłego serca, budzi odrazę w PANU; choć weźmie innych do pomocy, nie uniknie kary.
6 By mercy and truth, iniquity is redeemed. And by the fear of the Lord, one turns away from evil.
Dzięki miłosierdziu i prawdzie oczyszcza się nieprawość, a w bojaźni PANA oddalamy się od zła.
7 When the ways of man will please the Lord, he will convert even his enemies to peace.
Gdy drogi człowieka podobają się PANU, to godzi z nim nawet jego nieprzyjaciół.
8 Better is a little with justice, than many fruits with iniquity.
Lepiej mieć mało ze sprawiedliwością niż wiele dochodów nieprawnych.
9 The heart of man disposes his way. But it is for Lord to direct his steps.
Serce człowieka obmyśla swe drogi, ale PAN kieruje jego krokami.
10 Foreknowledge is in the lips of the king. His mouth shall not err in judgment.
Wyrok Boży [jest] na wargach króla; jego usta nie błądzą w sądzie.
11 Weights and scales are judgments of the Lord. And all the stones in the bag are his work.
Sprawiedliwa waga i szale [należą do] PANA i wszystkie odważniki w worku są jego dziełem.
12 Those who act impiously are abominable to the king. For the throne is made firm by justice.
Popełnienie niegodziwości budzi odrazę w królach, bo sprawiedliwością tron jest umocniony.
13 Just lips are the will of kings. He who speaks honestly shall be loved.
Wargi sprawiedliwe są rozkoszą królów, kochają oni tego, który mówi to, co słuszne.
14 The indignation of a king is a herald of death. And the wise man will appease it.
Gniew króla jest posłańcem śmierci, ale mądry człowiek przebłaga go.
15 In the cheerfulness of the king’s countenance, there is life. And his clemency is like belated rain.
W jasności twarzy króla [jest] życie, a jego przychylność jest jak obłok z późnym deszczem.
16 Possess wisdom, for it is better than gold. And acquire prudence, for it is more precious than silver.
O wiele lepiej jest nabyć mądrość niż złoto; a nabyć rozum lepiej niż srebro.
17 The path of the just turns away from evils. He who guards his soul preserves his way.
Droga prawych [to] odstąpić od zła; kto strzeże swojej drogi, strzeże swej duszy.
18 Arrogance precedes destruction. And the spirit is exalted before a fall.
Pycha poprzedza zgubę, a wyniosły duch – upadek.
19 It is better to be humbled with the meek, than to divide spoils with the arrogant.
Lepiej być uniżonego ducha z pokornymi, niż dzielić łup z pysznymi.
20 The learned in word shall find good things. And whoever hopes in the Lord is blessed.
Kto zważa na słowo, znajdzie dobro, a kto ufa PANU, [jest] błogosławiony.
21 Whoever is wise in heart shall be called prudent. And whoever is sweet in eloquence shall attain to what is greater.
Kto [jest] mądrego serca, zwie się rozumnym, a słodycz warg pomnaża wiedzę.
22 Learning is a fountain of life to one who possesses it. The doctrine of the foolish is senseless.
Rozum [jest] zdrojem życia dla tych, którzy go mają, a pouczenie głupich jest głupotą.
23 The heart of the wise shall instruct his mouth and add grace to his lips.
Serce mądrego czyni jego usta roztropnymi i dodaje nauki jego wargom.
24 Careful words are a honeycomb: sweet to the soul and healthful to the bones.
Miłe słowa są [jak] plaster miodu, słodycz dla duszy i lekarstwo dla kości.
25 There is a way which seems right to a man, and its end result leads to death.
Jest droga, która [wydaje się] człowiekowi słuszna, ale jej końcem jest droga do śmierci.
26 The soul of the laborer labors for himself, because his mouth has driven him to it.
Robotnik pracuje dla siebie, bo usta pobudzają go [do tego].
27 The impious man digs up evil, and in his lips is a burning fire.
Człowiek nikczemny wykopuje zło, a na jego wargach jakby ogień płonący.
28 A perverse man stirs up lawsuits. And one who is verbose divides leaders.
Człowiek przewrotny rozsiewa spory, a plotkarz rozdziela przyjaciół.
29 A man of iniquity entices his friend, and he leads him along a way that is not good.
Człowiek gwałtowny zwabia swego bliźniego i wprowadza go na drogę niedobrą.
30 Whoever, with astonished eyes, thinks up depravities, biting his lips, accomplishes evil.
Mruga swymi oczami, by knuć podstępy; rusza wargami i popełnia zło.
31 Old age is a crown of dignity, when it is found in the ways of justice.
Siwa głowa [jest] koroną chwały, zdobywa się ją na drodze sprawiedliwości.
32 A patient man is better than a strong one. And whoever rules his soul is better than one who assaults cities.
Lepszy jest nieskory do gniewu niż mocarz, a kto panuje nad swym duchem, [jest lepszy] niż ten, kto zdobywa miasto.
33 Lots are cast into the lap, but they are tempered by the Lord.
Losy wrzuca się w zanadrze, ale całe rozstrzygnięcie ich zależy od PANA.
