Proverbs 25
1 These are more wise sayings of Solomon, copied out by the men of Hezekiah, king of Judah.
Teć są przypowieści Salomonowe, które zebrali mężowie Ezechyjasza, króla Judzkiego.
2 It is the glory of God to keep a thing secret: but the glory of kings is to have it searched out.
Sława to Boża, taić sprawę; ale sława królów, wywiadywać się rzeczy.
3 The heaven is high and the earth is deep, and the hearts of kings may not be searched out.
Wysokość niebios, i głębokość ziemi, i serce królów nie są doścignione.
4 Take away the waste from silver, and a vessel will come out for the silver-worker.
Odejm zużelicę od srebra, a wynijdzie odlewającemu naczynie kosztowne.
5 Take away evil-doers from before the king, and the seat of his power will be made strong in righteousness.
Odejm niezbożnika od oblicza królewskiego, a umocni się w sprawiedliwości stolica jego.
6 Do not take glory for yourself before the king, and do not put yourself in the place of the great:
Nie udawaj się za zacnego przed królem, a na miejscu wielmożnych nie stawaj;
7 For it is better to have it said to you, Come up here; than for you to be put down in a lower place before the ruler.
Bo lepiej jest, iż ci rzeką: Postąp sam: a niżeliby cię zniżyć miano przed księciem; co widują oczy twoje.
8 Do not be quick to go to law about what you have seen, for what will you do in the end, when your neighbour has put you to shame?
Nie pokwapiaj się do swaru, byś snać na ostatek nie wiedział, co masz czynić, gdyby cię zawstydził bliźni twój.
9 Have a talk with your neighbour himself about your cause, but do not give away the secret of another:
Prowadź do końca sprawę swoję z przyjacielem twoim, a tajemnicy drugiego nie objawiaj;
10 Or your hearer may say evil of you, and your shame will not be turned away.
By cię snać nie zelżył ten, co cię słucha, a niesława twoja zostałaby na tobie.
11 A word at the right time is like apples of gold in a network of silver.
Jakie jest jabłko złote z wyrzezaniem srebrnem, takieć jest słowo do rzeczy powiedziane.
12 Like a nose-ring of gold and an ornament of the best gold, is a wise man who says sharp words to an ear ready to give attention.
Ten, który mądrze napomina, jest u tego, co słucha, jako nausznica złota, i klejnot z szczerego złota.
13 As the cold of snow in the time of grain-cutting, so is a true servant to those who send him; for he gives new life to the soul of his master.
Jako zimno śnieżne czasu żniwa: tak poseł wierny tym, którzy go posyłają; bo dusze panów swych ochładza.
14 As clouds and wind without rain, so is one who takes credit for an offering he has not given.
Człowiek, który się chlubi darem zmyślonym, jest jako wiatr i obłoki bez deszczu.
15 A judge is moved by one who for a long time undergoes wrongs without protest, and by a soft tongue even bone is broken.
Książę cierpliwością bywa zmiękczony, a język łagodny kości łamie.
16 If you have honey, take only as much as is enough for you; for fear that, being full of it, you may not be able to keep it down.
Znajdzieszli miód, jedzże, ileć potrzeba, by snać objadłszy się go nie zwrócił.
17 Let not your foot be frequently in your neighbour's house, or he may get tired of you, and his feeling be turned to hate.
Powściągnij nogę twoję od domu bliźniego twego, by snać będąc ciebie syt, nie miał cię w nienawiści.
18 One who gives false witness against his neighbour is a hammer and a sword and a sharp arrow.
Każdy, kto mówi fałszywe świadectwo przeciw bliźniemu swemu, jest jako młot, i miecz, i strzała ostra.
19 Putting one's faith in a false man in time of trouble is like a broken tooth and a shaking foot.
Ufność w człowieku przewrotnym jest w dzień ucisku jako ząb wyłamany i noga wywiniona.
20 Like one who takes off clothing in cold weather and like acid on a wound, is he who makes melody to a sad heart.
Jako ten, który zewłoczy odzienie czasu zimy, albo leje ocet na saletrę, taki jest ten, który śpiewa pieśni sercu smutnemu.
21 If your hater is in need of food, give him bread; and if he is in need of drink, give him water:
Jeźliżeby łaknął ten, co cię nienawidzi, nakarm go chlebem; a jeźliby pragnął, daj mu się napić wody;
22 For so you will put coals of fire on his head, and the Lord will give you your reward.
Bo węgle rozpalone zgromadzisz na głowę jego, a Pan ci nagrodzi.
23 As the north wind gives birth to rain, so is an angry face caused by a tongue saying evil secretly.
Jako wiatr północny deszcz przynosi: tak przynosi twarz gniewliwą język uszczypliwy.
24 It is better to be living in an angle of the house-top, than with a bitter-tongued woman in a wide house.
Lepiej mieszkać w kącie pod dachem, niżeli z żoną swarliwą w domu przestronnym.
25 As cold water to a tired soul, so is good news from a far country.
Jako woda chłodna duszy pragnącej: tak wieść dobra z ziemi dalekiej.
26 Like a troubled fountain and a dirty spring, is an upright man who has to give way before evil-doers.
Jako źródło nogami pomącone, albo zdrój zepsuty: tak sprawiedliwy, który upada przed niezbożnym.
27 It is not good to take much honey: so he who is not looking for honour will be honoured.
Jako jeść wiele miodu nie jest rzecz dobra: tak szukanie własnej sławy jest niesławne.
28 He whose spirit is uncontrolled is like an unwalled town which has been broken into.
Mąż, który nie ma mocy nad duchem swoim, jest jako miasto rozwalone bez muru.
