Jeremia 51

1 Zo zegt de HEERE: Ziet, Ik zal een verdervenden wind opwekken tegen Babel, en tegen degenen, die daar wonen in het hart van degenen, die tegen Mij opstaan.

BAWIPA ni hettelah a dei, khenhaw! Babilon hoi Khaldean taminaw e lathueng ka raphoekung kahlîkathout a patoun han.

2 En Ik zal Babel wanners toeschikken, die haar wannen, en haar land uitledigen zullen; want zij zullen ten dage des kwaads van rondom tegen haar zijn.

Babilon lathueng vah para patetlah hut hanelah ka patoun vaiteh, amahoima hah kathoungcalah a hut han. Bangkongtetpawiteh, rawk kahmanae hnin dawk, ahnimouh ni kalup awh vaiteh a tuk awh han.

3 De schutter spanne zijn boog tegen dien, die spant, en tegen dien, die zich verheft in zijn pantsier; en verschoont haar jongelingen niet, verbant al haar heir;

Licung ka patuem e tami, a licung hah kâkhoe laipalah sum angki kho laihoi kangdout naseh, a thoundounnaw hah buet touh hai pâhlung laipalah a ransanaw pueng hai he pâmit naseh.

4 Dat de verslagenen liggen in het land der Chaldeen, en de doorstokenen op haar straten.

Khaldean ram dawk thei vaiteh a rawp awh han, kho thung lamnaw dawk kamlet awh vaiteh, pawk a thut awh han.

5 Want Israel of Juda zal niet in weduwschap gelaten worden van zijn God, van den HEERE der heirscharen (hoewel hunlieder land vol van schuld is), van den Heilige Israels.

Bangkongtetpawiteh, Isarel Tami Kathoung taran laihoi ram teh yonnae hoi ka kawi nakunghai, Isarel hoi Judah teh Cathut ransahu BAWIPA ni cettakhai mahoeh.

6 Vliedt uit het midden van Babel, en redt, een iegelijk zijn ziel; wordt niet uitgeroeid in haar ongerechtigheid; want dit is de tijd der wraak des HEEREN, Die haar de verdienste betaalt.

Babilon kho thung hoi yawng awh nateh, tami pueng ni mae hringnae kârungngang naseh. Sak payonnae naw dawk rawk kahmanae koe lah hno awh hanh. Bangkongtetpawiteh, BAWIPA ni moipathungnae tueng a pha toe. Ama ni moipathung roeroe han toe.

7 Babel was een gouden beker in de hand des HEEREN, die de ganse aarde dronken maakte; de volken hebben van haar wijn gedronken, daarom zijn de volken dol geworden.

Babilon teh BAWIPA kut dawk e suimanang doeh, talai van pueng ka parui sak e lah ao. Miphunnaw ni misurtui a nei awh dawkvah, miphunnaw e lungthin he a pathu.

8 Schielijk is Babel gevallen en verbroken; huilt over haar, neemt balsem tot haar pijn, misschien zal zij genezen worden.

Babilon teh vaitalahoi a rawp teh a kahma, ahni hanlah khuikap awh. Dam thai nahanelah awm pawiteh, thingtapi tâsi hah lat pouh awh.

9 Wij hebben Babel gemeesterd, maar zij is niet genezen; verlaat haar dan, en laat ons een iegelijk in zijn land trekken; want haar oordeel reikt tot aan den hemel, en is verheven tot aan de bovenste wolken.

Babilon teh hawi sak hanlah ka kâcai, hatei hawi thai hoeh.

10 De HEERE heeft onze gerechtigheden hervoor gebracht; komt en laat ons te Sion het werk des HEEREN, onzes Gods, vertellen!

BAWIPA ni maimae lannae a kamnue sak, tho awh, BAWIPA Cathut ni a sak e hah Zion vah pathang awh sei.

11 Zuivert de pijlen, rust de schilden volkomenlijk toe; de HEERE heeft den geest der koningen van Medie opgewekt; want Zijn voornemen is tegen Babel, dat Hij haar verderve; want dit is de wraak des HEEREN, de wraak Zijns tempels.

Palanaw hah kata awh nateh, saipheinaw hah patuem awh. BAWIPA ni Midian siangpahrang e muitha hah a thao sak toe. Bangkongtetpawiteh, a kâcai e teh Babilon raphoe hane doeh, bangtelah tetpawiteh, hethateh BAWIPA ni moipathungnae, bawkim moipathungnae doeh.

12 Verheft de banier op de muren van Babel, versterkt de wacht, stelt wachters, bereidt de lagen; want gelijk de HEERE heeft voorgenomen, alzo heeft Hij gedaan, wat Hij over de inwoners van Babel gesproken heeft.

Babilon kalupnae a kung koevah tarantuknae lukkarei vo awh. Ringnae sak nateh, ramvengnaw hrueng awh. Pawpnae hah kârakueng awh. Bangkongtetpawiteh, Babilon vah kaawmnaw taranlahoi BAWIPA ni a dei e hah ama ni a bangnue teh a cum toe.

13 Gij, die aan vele wateren woont, die machtig zijt van schatten! uw einde is gekomen, de maat uwer gierigheid.

Oe! nang, tui papnae koe kho ka sak ni teh hnopai moipap ka tawn e tami, na poutnae a pha toe, na hringnae rui a pet han toe.

14 De HEERE der heirscharen heeft gezworen bij Zijn ziel: Ofschoon Ik u met mensen als met kevers vervuld heb, nochtans zullen zij elkander een vreugdegeschrei over u toeroepen!

Ransahu BAWIPA ni mahoima noe lahoi thoe a kâbo toe. Samtong patetlah taminaw hoi na kawi sak han, hotnaw ni na hram sin awh han.

15 Die de aarde gemaakt heeft door Zijn kracht, Die de wereld bereid heeft door Zijn wijsheid, en den hemel uitgebreid door Zijn verstand;

A hnotithainae ni talai a sak teh a lungangnae ni talaivan a kangdue sak teh, a thaipanueknae ni kalvan hah a sak.

16 Als Hij Zijn stem geeft, zo is er een gedruis van wateren in den hemel, en Hij doet de dampen opklimmen van het einde der aarde; Hij maakt de bliksemen met den regen, en doet den wind voortkomen uit Zijn schatkameren.

A lawk a tâco toteh kalvan hoi tui a cairing teh talai poutnae koehoi tâmai a luen sak. Khorak teh sumpapalik sak Hnoim dawk hoi kahlî a tho sak.

17 Een ieder mens is onvernuftig geworden, zodat hij geen wetenschap heeft; een ieder goudsmid is beschaamd van het gesneden beeld; want zijn gegoten beeld is leugen, en er is geen geest in hen.

Tami pueng mae lungangnae lahoi teh saring hoi doeh a kâvan. Sui dêikathoum e tam ni sak e meikaphawk ni yeirai a po sak. Bangkongtetpawiteh, meikaphawk a thuk e teh laithoe doeh. Hothah kâha tawn hoeh.

18 Ijdelheid zijn zij, een werk van verleidingen; ten tijde hunner bezoeking zullen zij vergaan.

Reknae ao toteh, bang hoeh e kâdumnae lah ao teh a kahma han.

19 Jakobs deel is niet gelijk die; want Hij is de Formeerder van alles, en Israel is de roede Zijner erfenis; HEERE der heirscharen is Zijn Naam.

Jakop e a ham teh hottelah nahoeh. Bangkongtetpawiteh, bangpuengpa ka sak e lah ao teh, Isarel teh râw lah a coe e miphun doeh. A min teh ransahu Jehovah doeh.

20 Gij zijt Mij een voorhamer, en krijgswapenen; en door u zal Ik volken in stukken slaan, en door u zal Ik koninkrijken verderven.

Nang teh ka tarantuknae cakâ hoi senehmaica lah na o teh, nang hno lahoi miphunnaw hah ka dêi, nang hno lahoi uknaeramnaw hah ka raphoe han.

21 En door u zal Ik in stukken slaan het paard en zijn ruiter; en door u zal Ik in stukken slaan den wagen en zijn ruiter.

Nang hno lahoi rangleng dawk kâcuinaw ka khoe teh, nang hno lahoi leng dawk kâcuinaw hah ka khoe.

22 En door u zal Ik in stukken slaan den man en de vrouw; en door u zal Ik in stukken slaan den oude en den jonge; en door u zal Ik in stukken slaan den jongeling en de jonkvrouw.

Nang hno lahoi napui tongpanaw ka khoe teh, nang hno lahoi matawng hoi nawsainaw ka khoe. Nang hno lahoi thoundounnaw, tanglanaw hah ka khoe.

23 En door u zal Ik in stukken slaan den herder en zijn kudde; en door u zal Ik in stukken slaan den akkerman en zijn juk ossen; en door u zal Ik in stukken slaan landvoogden en overheden.

Nang hno lahoi tukhoumkung hoi tunaw ka khoe teh, nang hno lahoi law kasaknaw e thenaw ka khoe, nang hno lahoi ram ukkungnaw hoi kabawmkungnaw hah ka khoe.

24 Maar Ik zal Babel en allen inwoneren van Chaldea vergelden al hun boosheid, die zij gedaan hebben aan Sion, voor ulieder ogen, spreekt de HEERE.

Nange mithmu roeroe vah Zion dawk hawihoehnae a sak awh e naw pueng hah Babilon hoi Khaldean taminaw lathueng vah moi ka pathung han, telah BAWIPA ni a dei.

25 Ziet, Ik wil aan u, gij verdervende berg! spreekt de HEERE, gij, die de ganse aarde verderft, en Ik zal Mijn hand tegen u uitstrekken, en u van de steenrotsen afwentelen, en zal u stellen tot een berg des brands.

Khenhaw! talai van pueng ka raphoe e, Oe! raphoekung kalenpounge mon, kai ni na taran telah BAWIPA ni a dei. Na lathueng vah kut ka dâw vaiteh, ka rasang e lungha koehoi pâlei han. He ka kang e mon patetlah na o sak han.

26 En zij zullen uit u geen steen nemen tot een hoek, ook geen steen tot fondamenten; want gij zult tot eeuwige woestheden zijn, spreekt de HEERE.

Nang koehoi adu talung hoi takinlung ka lat mahoeh. Hatei yungyoe hoi kingdi lah na o han telah BAWIPA ni a dei.

27 Verheft de banier in het land, blaast de bazuin onder de heidenen, heiligt de heidenen tegen haar, roept tegen haar bijeen de koninkrijken van Ararat, Minni en Askenaz; bestelt een krijgsoverste tegen haar, brengt paarden opwaarts, als ruige kevers!

Hote ram dawk tarantuknae lukkarei vo awh nateh, miphunnaw rahak mongka ueng awh. Ama tuk hanelah miphunnaw kârakueng awh. Ahni tuk hanelah uknaeram pueng kaw awh. Ararat, Minni, Askenaz ramnaw, ama tuk hanelah hram awh, ama tuk hanlah ransanaw tat awh, samtongnaw patetlah marangnaw hah pâkhueng awh.

28 Heiligt tegen haar de heidenen, de koningen van Medie, haar landvoogden en al haar overheden, ja, het ganse land harer heerschappij.

Ama ka tuk hane miphunnaw kârakueng awh. Midian siangpahrang hoi ka ukkungnaw kahrawikungnaw hoi kâ a tawnnae ramnaw pueng hoi,

29 Dan zal het land beven en pijn lijden; want elk een van des HEEREN gedachten staat vast tegen Babel, om Babels land te stellen tot een verwoesting, dat er geen inwoner zij.

Hote ram teh patawnae khang laihoi a pâyaw teh Babilon ram hah kho ka sak e tami awm laipalah pahma hanlah Babilon lathueng BAWIPA ni a kâcai e a cak sak han.

30 Babels helden hebben opgehouden te strijden, zij zijn gebleven in de vestingen, hun macht is bezweken, zij zijn tot wijven geworden; zij hebben hun woningen aangestoken, hun grendels zijn verbroken.

Babilon athakaawme taminaw tarantuk laipalah ao awh teh, rapanimnaw dawk a kâhro awh. Taranhawinae a kahma pouh teh, napui patetlah doeh ao awh toe. A khosaknae hmuennaw he a kak teh tho tarennae pueng a kâkhoe.

31 De loper zal den loper tegemoet lopen, en de kondschapper den kondschapper tegemoet, om den koning van Babel bekend te maken, dat zijn stad van het einde is ingenomen;

Babilon siangpahrang koe, khopui teh avangvanglah hoi he a man awh toe tie dei hanelah patoune ka yawng e ni tami alouke a kâhmo teh patoun e ni alouke bout a kâhmo.

32 En dat de veren ingenomen, en de rietpoelen met vuur verbrand zijn; en dat de krijgslieden verbaasd zijn.

palang rakhannae a rakhan awh teh, lungpumkungnaw hah a sawi awh teh, tarankatuknaw hai he a yawng awh.

33 Want zo zegt de HEERE der heirscharen, de God Israels: De dochter van Babel is als een dorsvloer, het is tijd, dat men ze trede; nog een weinig, dan zal haar de tijd des oogstes overkomen.

Isarel Cathut ransahu BAWIPA ni hettelah a dei, Babilon canu teh cangkatinnae hmuen patetlah ao. Nâsittouh ao hoehnahlan cangkatinnae tue a pha han.

34 Nebukadrezar, de koning van Babel, heeft mij opgegeten, hij heeft mij verpletterd, hij heeft mij gesteld als een ledig vat, hij heeft mij verslonden als een draak, hij heeft zijn balg gevuld van mijn lekkernijen; hij heeft mij verdreven.

Babilon siangpahrang Nebukhadnezar ni na ca awh, na ai awh teh, kathounge hlaam lah na coung sak. Khorui patetlah na payawp teh, katui e kaie moi hoi a vawn paha sak teh bout na pâlei awh.

35 Het geweld, dat mij en mijn vlees is aangedaan, zij op Babel! zegge de inwoneres van Sion; en mijn bloed zij op de inwoners van Chaldea! zegge Jeruzalem.

Kai hoi ka thitak kong dawk hawihoehnae thaw he Babilon lathueng awm naseh, telah Zion e kho kasaknaw ni ati awh han. Ka thipaling teh Khaldean taminaw e lathueng awm seh telah, Jerusalem ni ati han.

36 Daarom, zo zegt de HEERE: Ziet, Ik zal uw twist twisten, en uw wraak wreken; en Ik zal haar zee droog maken, en haar springader opdrogen.

Hatdawkvah, BAWIPA ni hettelah a dei. Nang koe lah kampang vaiteh moi na pathung pouh han. A talî ka hak sak vaiteh, a tuiim hai ka phui sak han.

37 En Babel zal worden tot steen hopen, een woning der draken, een ontzetting en aanfluiting, dat er geen inwoner zij.

Babilon teh songnawng kahrawnguinaw khosaknae, kângairu e, hoi pathoenae, kingdinae hmuen lah ao han.

38 Zij zullen te zamen brullen als jonge leeuwen, briesen als leeuwenwelpen.

Sendek thakasai patetlah huk awh vaiteh, sendekcanaw patetlah a cairing awh han.

39 Als zij verhit zijn, zal Ik hun drank opzetten, en zal hen dronken maken, opdat zij opspringen; maar zij zullen een eeuwigen slaap slapen, en niet opwaken, spreekt de HEERE.

A parui lahun awh navah, rawca ka paca vaiteh, banghai panuek laipalah ka parui sak han, kâhlaw toung laipalah pou a i awh nahan telah BAWIPA ni a dei.

40 Ik zal hen afvoeren als lammeren om te slachten, als rammen met bokken.

Tuca thei hane patetlah ka pâkhi han. Tutan hoi hmaetan patetlah.

41 Hoe is Sesach zo veroverd, en de roem der ganse aarde ingenomen! Hoe is Babel geworden tot een ontzetting onder de heidenen!

Sheshak teh la e lah ao han, talai van pueng ni oup e hah man e lah ao han. Babilon teh miphunnaw rahak kingdi lah ao han.

42 Een zee is over Babel gerezen, door de veelheid harer golven is zij bedekt.

Babilon teh tuipui ni a ramuk han. Tuicapa patawpoung lah ka thaw e ni a ramuk han.

43 Haar steden zijn geworden tot verwoesting, een dor land en wildernis; een land, waarin niemand woont, en waar geen mensenkind doorgaat.

A khopuinaw hah raphoe vaiteh, ramke, ram kingdi, tami ohoehnae, tami ca pinihai pâtam boihoeh e ram lah ao han.

44 En Ik zal bezoeking doen over Bel te Babel, en Ik zal uit zijn muil uithalen, wat hij verslonden heeft; en de heidenen zullen niet meer tot hem toevloeien, want ook Babels muur is gevallen.

Babilon e Bel hah ka rek han. A padoun tangcoung e hai a kâko thung hoi ka rasa vaiteh, miphunnaw ahni koe bout kamkhueng mahoeh toe. Babilon e rapan teh a tip han.

45 Gaat uit, Mijn volk, uit het midden van haar, en redt een iegelijk zijn ziel, vanwege de hittigheid van den toorn des HEEREN.

Ka taminaw Babilon thung hoi tâcawt awh, takithopoung e BAWIPA lungkhueknae thung hoi mahoima e hringnae kârungngang awh.

46 En opdat ulieder hart misschien niet week worde, en gij vreest van het gerucht, dat gehoord zal worden in het land; want er zal een gerucht komen in het ene jaar, en daarna een gerucht in het andere jaar; en er zal geweld zijn in het land, heer over heer.

Na lungthin tawn hanh naseh, ram dawk e kamthang hai taket hanh awh. Kum touh hoi kum touh kamthang a tho han, siangpahrang hoi siangpahrang kâtuk vaiteh, rektapnae ao han.

47 Daarom ziet, de dagen komen, dat Ik bezoeking zal doen over de gesneden beelden van Babel; en haar ganse land zal beschaamd worden, en al haar verslagenen zullen in het midden van haar liggen.

Hatdawkvah, khenhaw! Babilon ni thuk e meikaphawknaw lathueng vah lawkkaceng teh a ram pueng kaya laihoi a onae tueng a pha vaiteh, a lathueng vah thei e naw a rawp awh han.

48 En de hemel en de aarde, mitsgaders al wat daarin is, zullen juichen over Babel; want van het noorden zullen haar de verstoorders aankomen, spreekt de HEERE.

Hat toteh, talai hoi kalvan athung kaawmnaw pueng atunglae ram dawk hoi raphoekungnaw ahnimouh koe a pha han, telah BAWIPA ni a dei.

49 Gelijk Babel geweest is tot een val der verslagenen van Israel, alzo zullen te Babel de verslagenen des gansen lands vallen.

Thei e Isarelnaw Babilon ni a rawp sak e patetlah Babilon vah ram dawk e tami thei e naw a rawp awh van han.

50 Gij ontkomenen van het zwaard, gaat weg, en blijft niet staan; gedenkt des HEEREN van verre, en laat Jeruzalem in ulieder hart opkomen.

Nangmouh tahloi dawk hoi kahloutnaw, cet awh nateh, duem kangdout rumram awh hanh. Lamhlanae koehoi BAWIPA hah pou panuek awh nateh, a lungthin dawk Jerusalem doun naseh.

51 Gij moogt zeggen: Wij zijn beschaamd geworden, want wij hebben versmaadheid gehoord, schaamroodheid heeft ons aangezicht bedekt; omdat uitlandsen over de heiligdommen van des HEEREN huis gekomen zijn;

Tamthoe lawk ka thai dawkvah, ka kaya teh ka minhmai a mathoe. Bangkongtetpawiteh, BAWIPA im hmuen kathoung dawk ram alouke tami a kâen toe.

52 Daarom ziet, de dagen komen, spreekt de HEERE, dat Ik bezoeking doen zal over haar gesneden beelden; en de dodelijk verwonde zal kermen in haar ganse land.

Hatdawkvah thai awhaw! ahnimae meikaphawknaw lathueng lawkcengnae hnin hoi a ram pueng lathueng a hmâ patawnae dawk kâhramnae hnin a pha han, telah BAWIPA ni a dei.

53 Al klom Babel ten hemel op, en al maakte zij vast de hoogte harer sterkte, zo zullen haar toch verstoorders van Mij overkomen, spreekt de HEERE.

Babilon teh kalvan kâbet totouh a rasang teh, rapan kacakpoung nakunghai, a lathueng vah kai koehoi raphoekung ka pha sak roeroe han, telah BAWIPA ni a dei.

54 Er is een stem des gekrijts uit Babel, en een grote breuk uit het land der Chaldeen.

Babilon hoi khuikanae kamthang a pha teh, Khaldean ram dawk hoi ka patawpoung e rawk kahmanae kamthang a pha.

55 Want de HEERE verstoort Babel, en zal de grootse stem uit haar doen vergaan; want hunlieder golven zullen bruisen als grote wateren; het geruis van hunlieder geluid zal zich verheffen.

BAWIPA ni Babilon hah a raphoe teh, kacaipounge a kamthang hah a roum sak. Ahnimouh kâroenae pawlawk, tui moikapap e pawlawk patetlah ao teh, thouk a hramki awh.

56 Want de verstoorder komt over haar, over Babel, en haar helden zullen gevangen worden; hunlieder bogen zijn verbroken; want de HEERE, de God der vergelding, zal hun zekerlijk betalen.

Bangkongtetpawiteh, a lathueng hoi Babilon e lathueng raphoekung a pha teh a tami thakasainaw hah a man. Tami pueng e linaw he a khoe pouh. Bangkongtetpawiteh, BAWIPA teh moipathung e Cathut lah ao teh moi a pathung roeroe han.

57 En Ik zal haar vorsten, en haar wijzen, haar landvoogden, en haar overheden, en haar helden dronken maken; en zij zullen een eeuwigen slaap slapen, en niet opwaken, spreekt de Koning, Wiens Naam is HEERE der heirscharen.

Kahrawikungnaw, tami lungkaangnaw, ukkungnaw, kabawmkungnaw, hoi tami thakasainaw ka parui sak han. Mat ip awh vaiteh, kâhlaw awh mahoeh toe, telah ka Bawi Poung, a min ransahu siangpahrang Jehovah ni a dei.

58 Zo zegt de HEERE der heirscharen: Die brede muur van Babel zal ten enemale ontbloot worden, en haar hoge poorten zullen met vuur aangestoken worden; zodat de volken tevergeefs, en de natien ten vure zullen gearbeid hebben, dat zij mat worden.

Ransahu BAWIPA ni hettelah a dei, Babilon rapan katha poung e tim vaiteh, longkha rasangpoung e he a kak han. A taminaw ni houng laipalah a tawk awh ei, miphunnaw ni hmaisawi hanelah doeh ao.

59 Het woord, dat de profeet Jeremia beval aan Seraja, den zoon van Nerija, den zoon van Machseja, als hij van Zedekia, den koning van Juda, naar Babel toog, in het vierde jaar zijner regering; en Seraja was een vreemdzaam vorst.

Judah siangpahrang a bawi kum 4 nah Babilon lah a cei nah ahni koe ka cet van e Seraiah, Neraiah capa Maaseiah capa koevah, profet Jeremiah e kâpoe lawk, Bangkongtetpawiteh, Seraiah teh siangpahrang imthung dawk kahrawikung kacue pouh lah ao.

60 Jeremia nu schreef al het kwaad, dat over Babel komen zou, in een boek, te weten al deze woorden, die tegen Babel geschreven zijn.

Jeremiah ni Babilon lathueng ka tho hane rawkphainae pueng, Babilon kong dawk a thut e canaw pueng hete cauk dawk a thut.

61 En Jeremia zeide tot Seraja: Als gij te Babel komt, zo zult gij zien en lezen al deze woorden;

Jeremiah ni Seraiah koevah, Babilon na pha navah, hete lawknaw pueng he touk loe.

62 En gij zult zeggen: O HEERE, Gij hebt over deze plaats gesproken, dat Gij ze zult uitroeien, zodat er geen inwoner in zij, van den mens tot op het beest, maar dat zij worden zal tot eeuwige woestheden.

Hat toteh, nang ni, Oe BAWIPA hete hmuen taranlahoi apihai, tami hoi saring hai, khosak laipalah ao teh, yungyoe hoi raphoe hanelah lawk na dei toe, telah na ti han.

63 En het zal geschieden, als gij geeindigd zult hebben dit boek te lezen, dan zult gij een steen daaraan binden, en werpen het in het midden van den Frath;

Hahoi, hete cauk heh na touk toteh, talung hoi pâkhit nateh Euphrates palang dawk na tâkhawng han.

64 En zult zeggen: Alzo zal Babel zinken, en niet weder opkomen, vanwege het kwaad, dat Ik over haar zal brengen, en zij zullen mat worden. Tot hiertoe zijn de woorden van Jeremia.

Babilon teh hettelah a bo han. A lathueng vah rawkphainae ka pha sak hane dawkvah, bout thaw mahoeh toe. A hmawtcei awh han telah na dei han, telah atipouh. Hethateh Jeremiah e lawk doeh.